Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

FLEGMISTY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: FLEGMISTY, FLAGMISTY
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (flegmisty, flagmisty), Kn (flegmisty), T (flegmisty), L (flegmisty; XVI-XVIII), SWil (flegmisty), SW (flegmisty, flagmisty), SJP (flegmisty)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
lp M. m   flegmisty
ż   flegmista
n   flegmiste
D. m   flegmistego ||   flagmistego
ż   flegmistej ||   flagmistej
n   flagmistego ||   flegmistego
C. m   flagmistemu ||   flegmistemu
ż   flagmistej ||   flegmistej
B. m nżyw   flegmisty ||   flagmisty
N. ż   flegmistą
Ms. m   flegmistym
lm M. nmos   flegmiste
D.   flagmistych ||   flegmistych
C.   flagmistym ||   flegmistym
B. nmos   flegmiste ||   flagmiste
Ms.   flagmistych
Znaczenia
»taki, u którego przeważa flegma, tj. jeden z czterech zasadniczych ciekłych składników ustroju ludzkiego lub zwierzęcego, również pełen wszelkiej nieczystości organizmu o konsystencji wodnistej lub zgęszczonego śluzu, jak smarki, plwocina; mający cechy takiej nieczystości, gęsty, lepki, ciągnący się«
  • – ROZDZIAŁ VII. O siwych. Sierść siwa, jako się pierwej mianowało, wilgości flegmistej podlega; lecz im ciemniejsza, tem więcej krwi przymięszanej miewa, a przez to doskonalszą dobroć. DorHipTur 18.
  • – Czwarty prawie biały, flegmistej wilgości, pojrzenia dziwnie pięknego, a będąc szczerej flegmy, ślicznej też jest sierści, w której najwięcej się monarchowie wielcy, cesarze, królowie kochają, a takowych koni najczęściej na wszelakich głównych zjeździech używają, słusznie to pokazując, iż jako ku śniegowi białością podobny, bez żadnej zmazy, tak też i król i książę czystego sumnienia, szczerości, sprawiedliwości całej i bez nagany być ma. DorHipTur 19.
  • – Tákże kászel Flágmisty vśmierza [korzeń kosaćca]. SyrZiel 6.
  • – [...] Tákowy syrop [z korzenia kosaćca] Flágmistym/ y Melánkolicznym wilgotnościam zbytnim służy. SyrZiel 9.
  • – Żołądkowi zákáżonemu y flegmistemu [pomaga żankiel]. SyrZiel 247.
  • – W febrách á ile w flágmistych/ dobrze to ziele [pępawę] pod chorego podściełáć/ żeby ná nim leżał. SyrZiel 313.
  • – Womity flágmiste zástánawia/ po pierwszym przepurgowániu vżywány. Zimny żołądek rozgrzewa y posila [piołun]. SyrZiel 351.
  • – W gorączkách flágmistych/ tákże nie ma bydź używány [piołun]. SyrZiel 351.
  • – Piołyn/ ácz ma wiele skutkow dobrych do rozmáitych rátunkow chorego zdrowia/ iednák ma też y to że niektorym komplexiom y przyrodzeniu szkodzi. Iáko tym/ ktorzy máią żołdek flágmą nápełniony/ tym więtszą iest szkodą/ niźli rátunkiem/ oprocz/ żeby mu był przydány Turbit ábo Mácioká/ ktorą Mechioką zo wiemy/ ábo Gębka Modrzeiowá/ z trzecią częścią Imbieru. Tákże Piersiom/ y Płucom flágmistym. SyrZiel 351.
  • – Głowy zbytnie bolenie oddala po trzy tákże łyszki z wodką Száłwiową/ y z Máieranową zárowno wszystkiego/ przez kilká dni porządnie náczczo ciepło biorąc: zwłaszczá gdy takowy bol bywa z flágmistego flusu. SyrZiel 351 - 352.
  • – Womity po zástąpieniu dziatkámi Pániom zástánawia. Aczkolwiek nie záwsze godzi się im ich záwściągáć/ bo przez nie wiele kolery pospolicie y inego plugástwá flágmistego/ od nich tym odchodzi/ wszákże dla odciągnienia/ oberwánia/ y náruszenia żołądká/ y wnętrzności inych. SyrZiel 365.
  • – Tákże korzenia teg[o] Kopru w polewkách ábo y z mięsem miásto Pietruszki wárzone/ y z inymi potráwámi vzywány/ wychędaża nyrki zámulenia flágmistego. SyrZiel 384.
  • – Febrze flágmistey/ ktora pospolicie káżdego dniá trapi/ iest lekárstwem/ sok Kopru Włoskiego kubek y z sokiem z Zwiesinoskowym/ y z Pietrusczánym/ káżdego po puł kubká [...]. SyrZiel 386.
  • – Puchlinę z ciałá wywodzi/ ktora zby tnich wilgotności zimnych flágmistych pochodzi/ wziąwszy korzenia Sosnki miáł ko vtártego/ Páluchow ktore Hermodactylos zowią/ káżdego po ćwierci łotá [...]. SyrZiel 389.
  • – Swierzb z słonych wilgotności flágmistych z ciáłá spądza/ często tym winem nácierány. SyrZiel 454 [354].
  • – Biegunkom flágmistym od oziębłey wątroby pochodzącym bárzo służy wszystek żywot nim nácieráiąc. tym sposobem. SyrZiel 456 [356].
  • – Puchlinie są vżyteczne/ ktora pochodzi/ ábo z zámulenia żył wątrobnych/ y z znácznego iey oziębienia/ ábo záwrzedziáłości flágmistey. SyrZiel 456 [356].
  • – [...] ieśli przytym też wątrobá osłábiáłá/ á krew zátym z surowiáłá y flegmistą y wodnistą się sstáłá/ tá gdy się znowu w wątrobie wárzy/ dlá iey mnostwá się psuie [...]. CiachPrzyp 32 nlb.
  • – Flégmátyk/ propr. flégmisty. Pituitosus [...]. Kn 178.
  • – Kréw w sobié máiący/ Krwisty iáko flégmisty. Sanguineus [...] Sanguineus pulmo [...]. Kn 317.
  • – [...] z ráná mi záwsze nie zdrowo/ y krtuszę się aż do womitu flegmistego/ przez co nie mam dobrey farby na sobie y twarz nabrzmiałą/ dla tegoż/ porwoná kátu/ nie będę iey pijał. HercBan 11.
  • – Mozg iest flegmisty/ grubey substáncyey y nie dobrey/ prędko przez gárdło przeydzie/ ale się w żołądku zátrzyma/ bo iemu iest nieprzyiazny/ y do wzroku ciągnie. HercBan 28.
  • – [...] gorzałki ná rátunek wołać nie dobrze/ bo [...] flegmę spráwuie/ co widzimy w owych gorzałecznikách/ ktorzy zraná flegmiste ustámi z krtuszeniem się wymioty máią [..]. HercBan 37.
  • – Płocice/ Ukleie/ chociaż flegmiste/ do rosołu z imbierem gotowane zdrowsze/ pieczone y smażone są posilaiące/ chorym ich może udzielić. HercBan 39.
  • – Włoskie orzechy [...] wysuszone/ są przyrodzenia ciepłego y suchego/ dla tegoż zwyczay iest po rybách/ ktore máią w sobie chumor flegmisty [..] záżywáią ich. HercBan 59.
  • – Nát to są tesz białegłowy przyrodzenia flegmistego y wilgotnego, á wilgotność łátwie się wzrusza [...]. WisCzar 47-48.
  • – Fluss [...] ein flüssiges Kind/ Flegmiste Dziecię. ErnHand 301.
  • – Ci tedy ktorym brodá prętko siwieie álbo ná zęby chorzeli, álbo w głowie szwánk mieli dla ktorego surowa wilgotność zpływa ná brodę, álbo serce gorące máią ktore głowie ciepłá przydáiąc od siwości záchowuie, á żołądek flegmisty z ktorego dymy idące od głowy ciepłey się odbiiáiąc ná brodę zpadáią, one ziębią, y do siwości sposobią. TylkRoz 256.
  • – Puchliná bywa troiáka, pierwsza wodnista, w ktorey całe ciáło nábrzmiewa. Druga wietrzna w ktorey żywot iáko bęben nádęty, á insze części ciáła suche. Trzeciá zmieszána, to iest flegmista z wietrzną atricularis zwána. PromMed 44.
  • – Między mieyscami wielka rożnica, iedne zdrowe, drugie zaraźliwe flegmiste, y suche &c. BystrzInfZup 14 nlb.
  • – Teraz o wilgotnym lub flegmistym Kaszlu mowić zaczynam. BeimJelMed 490.
  • – Flegmatyczny. Flegmisty. phlegmatisch. phlegmatique; pituiteux; plein de pituïté. T III 342.
  • – Pieie wody Egierskiey [...] wielom się nádaie, innym nie bardzo osobliwie tym ktorzy są Meláncholiczney y flegmistey komplexyi. VadeMed 239.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • gruczołek flegmisty:
    • – [...] W Mozgu pokázuie się [...] siłá żył krwáwych, z tych pochodzą żyłki do gruczołkow flegmistych idące. KirchFac 74.
    • – Podle tych pagorkow znáyduie się dziurá przydłuższá [...] idącá do gruczołká flegmistego [...] ktory flegmę álbo smárki oddzielá y do nozdrzow [...] przyprowádzá [...]. KirchFac 77.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*FLEGMISTY
rzecz
m
, *FLAGMISTY
rzecz
m

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1613
Znaczenia
»człowiek, u którego przeważa flegma, tj. jeden z czterech zasadniczych ciekłych składników ustroju ludzkiego«
  • – Melánkolicznym y Flegmistym/ bywa rátunkiem [bazylia]. SyrZiel 479.
  • – Melánkolicznym. Flágmisty[m] Smętnym. SyrZiel 479 marg.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 10.09.2019
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 10.09.2019