ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				flegmatyk
	D.				flegmatyka
	N.				flegmatykiem
	Ms.				flegmatyku

liczba mnoga

M.	uż. osob.	flegmatycy
C.		flegmatykom
B.	uż. osob.	flegmatyków
Ms.		flegmatykach

Etymologia

łac. phlegmaticus, z gr.

Znaczenia

1. »człowiek, u którego przeważa flegma, tj. jeden z czterech zasadniczych ciekłych składników ustroju ludzkiego, również pełen wszelkiej nieczystości organizmu o konsystencji wodnistej lub zgęszczonego śluzu, jak smarki, plwocina«

– Melankolikom służy pokarm miernociepły y wilgotny. Cholerykom ma być chłodzący y wilgotny, flegmatykom gorący á subtelny: zaś w ktorych się krew zbytnia rodzi, maią pokarm miewać chłodzący y małego tuczenia. PetrSInst B2.
– A phlegmatyk zechceli w konfekcie [lek]/ niechayże tákowy ma przy sobie. SykstCiepl 156.
– Flégmátyk/ propr. flégmisty. Pituitosus [...]. Kn 178.
– Flegmátycy máło co ważą, bo są zimni y wilgotny Komplexyi w ktorey krew pánuie, dla ciepłá y wilgotności, czyni że prędko poymuią ále im się praca wtęskni. TylkRoz 85.
– Idzie to zatym iákiey kto komplexyey, czy choleryk, czy melancholik &c, bo gdy ná fárbę pátrzem á wdzięczná farbá, duchy podobne rozszerzaią się y wzbudzáią ktore w meláncholiku czernieisze, w flegmátyku bielsze &c, y humor ktory z oną farbą ma iákieś porozumienie, iáko to czarny z melancholią, ognisty z cholerą &c, y ták bywá nieiáká lubość: y zatym w farbie kochánie. TylkRoz 203-204.
– A z tąd pochodzi iż Melancholicy włos máią czarny, bo maią wilgotność przypaloną: w Flegmátykách biáłe wodniste humory, tákiesz też y włosy, w cholerykách zołte albo czerwone bo táká cholerá. TylkRoz 259.
– Iákoż y ci co o rzeczách náturalnych pisáć zwykli, powiádáią, że melánkolik widzi przez sen czarne rzeczy, smętne osoby, żałobne ákty, phlegmátyk dzdze, náwáłnośći morskie, niepogody, y mgły wilgotne [...]. AndPiekBoh 2.
– [...] nayczęściey nápada [paraliż] flegmátykow, owych pospolicie co się sedentáryą bawią, á wiele iedzą y piią [...]. CompMed 121.
– Znaki Flegmatyká być sądzą te: gdy kto ogromny, tułowity, pomiernego wzrostu, włosa obrzedniego, mię[t]kiego, białásego. głosu cienkiego y wolnego, ospáły: często pluiący: twarzy obwisłey bládey: chodu leniwego: często miewa sny że tonie, brnie, pływa, łáźni záżywa, dźwiga iákie ciężary, ucieka, &c.. BystrzInfAstrol 12 nlb - 13 nlb.
– Dla tego osobliwie w tym paroxyzmie zawsze trzeba miec w swieżey pamięci te okoliczności: Kto, co, kiedy, iako, komu. Ponieważ choleryczni ludzie gorących lekarstw znieść nie mogą. Przeciwnym zas sposobem flegmatycy y melancholicy z nich polepszenie odbieraią. BeimJelMed 53.
– Co się womitow tycze, to obżartym flegmatykom, cholerykom do womytow [!] skłonnym (iako się wzwyż nadmieniło) kiedy z betzuartowemi lekarstwy z mięszane bywaią; arcypomocne są. BeimJelMed 55.
– Flegmatycy y wilgotnego temperamentu ludzie tym częściey niech się laxuią Pigułkami zaleconemi w rozdziale o głowy boleniu Annotat. 11ma. BeimJelMed 273.
– Flegmatycy podeszłego wieku bez krwi puszczenia obeyść się mogą; y powinni bo by tym samym nie pomiarkowanych affekcyi mnostwo na kark swoy sprowadzili. BeimJelMed 345.
– Flegmatyk. 1) Heilk. ein Phlegmaticus, der viel kalten Schleim bey sich hat [...] 1) médec. un pituiteux; homme plein de pituite. [...]. T III 342.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Więcey z przysádą Kolery spráwi obrotny w roku, niż flegmátyk zá dziesięć, (dla tego się rzec może: Obrotny iák dwá rázy żyie). FredPrzysł D2v.

2. »człowiek odznaczający się powolnością odruchów i reakcji na wszelkie bodźce; człowiek leniwy«

– Flégmátyk/ tr. vide. Niéochotny/ Niérychły. Kn 178.
– Tak człowiek, ktorym Dawid był, skłonnym do boiu Niedługo mogł dotrzymać traktatu pokoiu. Krewkości temperament rządził Iego szykiem, Dla tego się niezgodził z żadnym flegmátykiem. DrużZbiór 128.
– Flegmatyk [...] 2) träger Mensch, ein Phlegmaticus [...] 2) homme phlegmatique; paresseux. T III 342.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

FLEGMATYK