ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?), Kn (?), T (?)

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				fortuna
	D.				fortuny
	B.				fortunę
	N.				fortuną
	Ms.				fortunie

liczba mnoga

	M.				fortuny
	D.				fortun

Etymologia

łac. fortuna

Znaczenia

1. »los, dola«

– Przyiechawszy zdrowo y w Fortunie pewnie dobrey, witali mię [rodzice] z takim niezmiernym płaczem ze do godziny utulic się nie mogli. PasPam 80.
– Za odmianą mieysca zwykła się tez mienic y fortuna. PasPam 101v.
– Iako człowiekiem tak y iego Fortuną Bog dysponuie. PasPam 150v.
– Nigdy nietrzeba człowiekowi desperowac Choc się nacię trochę za Marszczy Fortuna. PasPam 150v.
– Gdy Sama Panna z Iowiszem Łaskawym Rządy Roczne obeymie przy Pokoiu Prawym wszystkiego się Dobrego spodziewac potrzeba Zdrowia fortun pomyslnych y dostatku chleba. PasPam 272.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ślepa fortuna:

– Niewiedziałes to podobno Slepiu. Ze to Slepa Fortuna więcey moze nizli ty. PasPam 192v.

odmiana fortuny:

– Sami więzniowie Szwedzcy przyznawali to że cale odmianę fortuny widzą. PasPam 73.

2. »dobry los, szczęście, pomyślność, powodzenie«

– O Boze dobry Boze nasz Łaskawy Niepoięte są czynow Twoich sprawy Dzwigniesz kogo chcesz kogo chcesz ponizysz Umkniesz fortuny gdzie raczysz przyblizysz. PasPam 109v.
– Tak to u mnie fortuna była iakas chwytliwa, gorąca. PasPam 221.
– Była ochota [...] taka ze duszkoz by było y ptakiem iako nay prędzey przeleciec. A znak to iuz był przyszłey Fortuny. PasPam 259v.

3. »bogactwa, majątek, zwłaszcza majątek ziemski, dobra«

– Niemoze bydz inaczey tylko uczynić bo mi przecię zal było rzucac nietak daleko fortunę iako affekt taki ktoremu opodobny trudno. PasPam 73v.
– Mię takie ogarneły kłopoty z ktorych ledwiem wybrnął y postaremu z wielkim fortuny moiey uszcze[r]bkiem. PasPam 88.
– Byłęm Zołnierzęm non per intervalla [nie z przerwami] ale Continue [ciągle] Słuząc przesłuzyłęm Florem Aetatis Cum dispendio [kwiat wieku z utratą] zdrowia y Fortun Mąm Swiadki Cicatrices [blizny]. PasPam 284.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Lepszá záwsze iest Niska z Cnotą chata. Niż Wysoki z Fortuną Pałac. LubSŁapAdw 107.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Najwcześniejsze poświadczenie:

Znaczenia

mit. nazwa własna »w starożytnym Rzymie: bogini losu«

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

FORTUNA

FORTUNA