ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		grzbiet
D.		grzbieta
B.	uż. nżyw.	grzbiet
N.		grzbietem
Ms.		grzbiecie

liczba mnoga

	M.			uż. nosob.	grzbiety
	N.				grzbietami

Znaczenia

1. »część tułowia człowieka lub zwierzęcia przeciwna stronie brzusznej«

– Bardelą osiodływać trzeba prawie w pośrodku grzbieta [konia] dla chrząstek i dla plecy ciężaru żadnego jeszcze nie zwyczajnych. DorHipTur 91.
– Zimnicę y trzęsienie ciáłá z febry odpądza: wziąwszy Ruciánego oleyku/ máłmazyey/ po trzy łyżki/ Mitrydatum przednie dobrego ćwierć łotá: tym pácierz wszytek we grzbiecie od kárku począwszy áż do końcá chárcice/ w ten czás nácieráć gdzie by poczuł chory/ żeby przypaść miáłá [febra]. SyrZiel 547.
– Mułowie y Łososie biegą iednąsz drogą Miiaiąc się [...] z Orkami wielkiemi I okrutne Baleny, z grzbietami strasznemi. Widzielismy iednego tamze Wieloryba. ArKochOrl 57v.
– Co okrutny Nero Chrześciánom/ to zbrodnie luzkie Pánu Zbáwicielowi nászemu vczyniły: pokrył on wilczemi/ niedźwiedziemi skorámi święte Męczenniki; pokryły one bydlęcemi przymiotámi/ bestyálskiemi postępkámi/ sprosnosciámi swoiemi własnemi/ prześliczny grzbiet Zbáwicielá moiego/ y ták go záprowádziły ná Theatrum. BirkOboz 23-24.
– Y będzie ofiárował z ofiáry spokojney/ ofiárę ognistą PAnu/ tłustość jey/ ogon cáły/ ktory od grzbietá odejmie/ także y tłustość okrywájącą wnętrzności/ y wszystkę tłustość/ ktora jest ná wnętrznościách. BG Kpł 3, 9.
– Potymem widział/ á oto inna bestia podobna lámpártowi/ ktora miáłá cztery skrzydłá ptásze ná grzbiecie swym: cztery też głowy miáłá tá bestia. BG Dn 7, 6.
– Grzbiét/ Dorsum [...] Dorsus [...] Tergum. [...]. Kn 215.
– Herkules, máiąc pływać przez rzekę Euenum [...] Nessowi chłopokoniowi, żonę swą Deiánirę, poruczył, áby ią ná grzbiecie swoim poprzez wodę przeniosł. OvOtwWPrzem 349.
– Sam [janczaraga] dosiadszy białego Arabina Grzbieta Iako między Gwiazdami, iskrzy się Kometa. PotWoj 71.
– Kto widział Turki, kiedy pod Chocim przybyli Konno, stroyno, gromadno; tak sie uskromili, Przysiągłbyś, że nie oni; rzadkie, kuse, znaki: Bo ich padła trzecia część; sieła ich kolbaki Na grzbiet wziąwszy odarty: niesie chudo, boso. PotWoj 202.
– [...] na karku [ryby] hak mało co mnieyszy od tych co nagłowie, zakrzywiony natę stronę kugłowie I iuz tak po wszystkim grzbiecie ieden zadrugiem aco raz mnieysze az do ogona, Sama w sobie okrągłą iako pniak, Skora własnie taka na niey iako Iaszczur co go do Szable zazywaią apotey skorze hacki takie iako y na grzbiecie ale iuz drobnieysze. PasPam 65.
– Iest w tym terminie Swiadectwo Wodzow moich Są Cicatrices adverso poniesione pectore y grzbiet ołowięm y zelazęm poorany. PasPam 147.
– Stanęła ta Victoria Szczęsliwa [...] Rozwęseliła całą rzeczą Niemiecką a osobliwie Incolas [mieszkańców] Miasta Wiedenskiego ktorych grzbiet naybliszszy był tey dyscypliny. PasPam 261v.
– Przyszedł [...] szlachcic, ledwie że nie nagi, Grzbiet mu, miasto koszule, odziały biesagi. PotFraszBrück II 520.
– Wszytkie te tu stworzenia/ swoim procz rządzone Przyrodzonym rozumem: nie raz zakrwawione Ostrząc zeby/ y grzbiety armuiąc straszliwe Na się wzaiem [dopomogą mi]. TwarSPas 107.
– Na grzbiecie są łopatki, na ktorych wiszą ramiona, albo barki. KirchFac 4.
– Bol nie na iednym mieyscu się osadza, lecz tam y sam po barkach, grzbiecie, pacierzach, pod żebrami biega. BeimJelMed 563-564.
– Grzbiet. g. [grzbiet]a. 1) der Rücken. [...] dos. [...] zanieś to na grzbiecie. T III 430.

Związki frazeologiczne

grzbietem się zakładać:

~ Na tego [niedźwiedzia] przymioty kto się zapatruie [...] Grzbietem się nie zakłada y nigdy nie nosi Zadniego Blachu ostro o ordynans prosi; In Pugna Stataria [w zwartym boju] odważnym się zStanie w Plecy (zato szlubuię) rany Nie dosta[nie]. PasPam 270.

grzbiet komu trzymać:

włożyć co na grzbiet:

– Miasto perfumow vchoway Boże/ bysmy w niewoli pogańskiey około gnoiu nie robili [...] miasto kabatów z Ambrą/ żeby nie włożono gunie iakiey na grzbiet. StarKaz II, 369.

grzbiet kogo świerzbi:

– grzbiet go świerzbi. der Buckel jucket ihm. la peau le démange. T III 430.

na grzbiecie karać kogo:

~ na grzbiecie karać kogo. einen mit dem Stock abstrafen. châtier qu. de coups de bâton T III 430.

grzbiet opatrzyć:

grzbietem przypłacić:

grzbiet warować:

grzbietem odbyć czego:

o grzbiet się bać:

o grzbiet nie stać:

2. »bok książki od strony zszycia arkuszy«

– Grzbiét u ksiąg. [...] Dorsum libri [...]. Kn 215.
– Grzbiet. [grzbiet]a. [...] 2) Rücken am Buche. [...] dos d'un livre. [...] grzbiet księgi pozłocony. T III 430.

3. »szczyt wzniesienia, góry«

– Tam kędy Krępak ostrem kopcem, ábo metem, Polskę dzieląc od Węgier, bodzie Niebo grzbietem Sławny Donáiec, iáko Druentia rzeká, Strumieniem, z rázu cienkiem, ále szybkim zcieka. PotPocz 74.
– Grzbiet. [grzbiet]a. [...] 3) Gipfel, Spitze eines Berges. [...] dos, sommet d'une montagne. [...] wysokim grzbietem się gora wznosiła. T III 430.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

GRZBIET