Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ALEMBIK

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ALEMBIK, ALAMBIK, *HALEMBIK
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (alembik), Kn (alambik), T (alambik, alembik), L (alambik, alembik; XVII-XVIII), SWil (alembik), SW (alambik, alembik), SJP (alembik)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   alambik ||   alembik
D.   alembika
  alembiku
B. uż. nżyw.   alembik
N.   alembikiem
Ms.   alembiku
liczba mnoga
D.   halembików ||   alambików ||   alembików
B. uż. nosob.   alembiki
Ms.   alembikach
Etymologia
śr. łac. alambicum, z arab.
Znaczenia
1. »naczynie, aparat do destylacji«
  • – To [zioła] w Balneum maris, to iest/ w kotle wody wrzącey/ Alembik wstáwiwszy wárzyć. SyrZiel 10.
  • – To iednák trzebá wiedzieć kiedy tę wodę będziesz dystyllował w Alembiku. SykstCiepl 135.
  • – Dystylowánie/ palenie wodék/ oléykow/ ábo zioł/ korzeni [et] c. ná wodki/ oléyki [...] Kápánie abo ciéczenie wodek z álambikow/ haec proprie est destillatio vel distillatio, non prior. Kn 158.
  • – Poci się krwią zmordowany [Pan Bóg]: Alembik, w którym ogniowa robota Płomienia, zbytniej, i wągla, miłości Wódki przepuszcza drogie i wonności. MorszAUtwKuk 219.
  • – W kuchni garniec gorzałczany z pokrywką, rurnicą [...] alembik z rurniczką o jednej rurce. InwKal I I, 198-199.
  • – Halembików 2; w jednym garcy 18, a w drugim 6, z rurkami. InwKal I I, 654.
  • – Powietrze obraca się w wodę, y wodá w powietrze. Pierwszey odmiany doznawamy w oknách się pocących; drugiey w álembikách páruiących, z ktorych tylko párá miasto wodki wychodzi. SolArch 137.
  • – Z tych exhalacyi y waporow iák z iakiego alembika, z ziemi wychodzących, zaczęły się rodzić mgły, chmury, pioruny [...] y wszystkie inne meteora. BystrzInfElem Cosm cj.
  • – ALAMBIC [...] Clibanus [...] ALAMBIK náczynie do distilowania. DanKolaDyk I, 75.
  • – Pokraiawszy drobno zioła; przedystylluy; z sklanego Alembika rano y wieczór po 3 łyżki biorąc. BeimJelMed 511.
  • – Alambik. Alembik. Destillir-Blase, Kolbe. vessie, alembic. [...]. T III 4.
  • – Alembik, vid. Alambik. T III 5.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • alembik chemiczny;
  • alembik chymistów:
    • – CUCURBITE [...] (terme de Chymie) [...] TYKIEW Alembik chimiczny nakształt tykwy. DanKolaDyk I, 404.
    • – CORNUE [...] termes de Chymie [...] ALEMBIK Chymistow z recypientem w wodzie. DanKolaDyk I, 371.
  • alembik miedziany z czapką:
    • – Alembik Miedziany z Czapką alias Kuchnia podróżna. ArchRadziw 1638 64, 17.
  • alembik parający:
    • – Alambik. Alembik. Destillir-Blase, Kolbe. vessie, alembic. [...] alembik paraiący, z ktorego tylko para miasto wodki wychodzi. T III 4.
  • alembik podwójny:
    • – Alambik. Alembik. Destillir-Blase, Kolbe. vessie, alembic. & [...] alembik podwoyny. [...]. T III 4.
  • alembik podwójny w wodzie:
    • – Alámbik podwoyny w wodzié/ Diploma [...] Duplex vas [...] Balneum maris. [...]. Kn 5.
  • alembik pojedynkowy prosty:
    • – Alámbik poiédynkowy/ prosty. Aeolipyla [...] Vesica metallica. [...]. Kn 5.
    • – Alambik. Alembik. Destillir-Blase, Kolbe. vessie, alembic. & alembik poiedynkowy, prosty. [...]. T III 4.
  • alembik ślepy:
    • – Ocet [...] przecedzić [...] á potjm w Kukurbitę Alembikiem slepym nákrytą/ wlać. SyrZiel 232.
Związki frazeologiczne

  • z alembiku palić (coś):
    • – Bywa ták z liścia/ iáko z korzenia iego [omanu]/ Wodká dystyllowána: ták z osobná/ iáko społecznie tłuczone y ziuszone/á z Alembiku palona. SyrZiel 60.
  • przepalić (coś) przez alembik (sz. zm.) || przepalić coś w alembiku:
    • – Napoy zwyczáyny ma bydź Mleko Owcze, álbo Ośle, álbo wodá z drzewá Brzozowego [...] lubo samá przez się przewarzána, lubo przez alembik przepalona. PromMed 17.
    • – Weś Cynámonu [...] przepal przez álembik wolnym ogniem. CompMed 633-634.
    • – [...] przepal w Alembiku 4. Garce tey Wodki przy wolnym ogniu. BeimJelMed 392.
    • – Weźmi kwiecia y liścia Bzowego, posiekáy, náley wodą y przepal przez álembik, do przepaloney wodki włoż znowu świeżego liścia. VadeMed 55.
  • z alembiku wypalić:
    • – Wziąć tych zioł [...] usiekáć drobno, z Alembiku wypalić, á ráno y ná noc w oczy puszczáć. SyrZiel 393-394.
  • przepuszczać coś w alembiku || przepuszczać przez alembik:
    • – Trzeci raz może doświadczyć tey wody przepuszczaiąc onę álbo distilluiąc w Alembiku. SykstCiepl 76.
    • – Distiller des herbes, V. act. (En tirer le suc à l'alembic.) Succos herbarum subjectis ignibus exprimere. DYSTYLOWAC przepuszczać [...] przez alembik. DanKolaDyk I, 475.
  • przepuszczanie czegoś przez alembik:
    • »destylowanie, destylacja czego«
    • – DISTILLATION [...] (Expression par le feu du Suc des herbes) [...] PRZEPUSZCZANIE zioł przez álembik. DanKolaDyk I, 475.
  • alembikiem wyciągać coś z czegoś || wyciągać (coś z czegoś) przez alembik:
    • »destylować, przedestylować co«
    • – Piołynowa wodká ták z kwiatu iáko z nasienia y z młodego kłącza iego [...] przez ogień Alembikiem [...] bywa wyciągána. SyrZiel 355.
    • – Wyciągaią z Piołynu przez Alembik w kotle wody wrzącey wodkę, po ktorey odeściu, to co na dnie zostawa kálcinuią. SyrZiel 355.
    • – Distiller des herbes, V. act. (En tirer le suc à l'alembic.) Succos herbarum subjectis ignibus exprimere. DYSTYLOWAC [...] wyciągać przez álembik. DanKolaDyk I, 475.
Przenośnie
  • Coż to jest, wieczny serc naszych chimiku, Że nic radości ten płacz nie przeszkadza, Z jednegoż cieką też łzy alembiku.LubSTobPol 163
  • Tak i ten [płomień miłości], co mię tak bezmiernie piecze, Wtenczas mi zniknie i wtenczas uciecze, Kiedy strawiwszy me wszytkie wilgości, Pośle do grobu z alembika kości.MorszAUtwKuk 183
2. »płynna substancja, olejek leczniczy, wódka, otrzymywana w wyniku destylacji czego w alembiku; wyciąg«
  • – LABORATOIRE [...] Chymica officina [...] MIEYSCE gdzie chimistowie topią y robią swoie alembiki. DanKolaDyk II, 182.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 03.01.2023