ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1610

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		kawaler
C.		kawalerowi
B.	uż. żyw.	kawalera
N.		kawalerem

liczba mnoga

M.	uż. osob.	kawalerowie
D.		kawalerów
C.		kawalerom
B.	uż. osob.	kawalerów
N.		kawalerami
Ms.		kawalerach
W.	uż. osob.	kawalerowie

Etymologia

wł. cavaliere

Znaczenia

»rycerz, mężczyzna znakomitego rodu; zwłaszcza w młodym wieku«

– P. Nowodworski Káwáler z pánem Szembekiem z drugimi petárdámi do dziewiątey bászty/ od tego mieyscá nád Dnieprem/ do Abrámowskiey brony szedł. BielDiar B.
– Zatym Pan Káwaler Nowodworski/ kiedy ták nieprzyiaćielá zábáwiono/ podsádźiwszy pedárdę [...] zápalił [...]. OpisSmol A-Av.
– Iák się tám cny Káwáler Bártosz Nowodworski/ Eliar z petardámi Burgrábia Krákowski. Rániuśieńko sam stáwił pod Smoleńskie mury/ Vkázáły to sáme procholetne chmury. OzimSzturm B [Aiijjv].
– [...] Pan Márszałek z cżęśćią piechoty/ z Vsarzmi y z Ráytarámi/ z Pánem Báłtromieiem [!] Nowodworskim Kawálerem [...] [szedł]. RekupSmol Aiij.
– Sam Heldeberczyk/ widząc iuż stráconą/ począł vchodzić/ zrzućiwszy z śiebie podowno áby nie był poznány/ bindę złotą ktorą Káuállerowie Angielscy iáko znák swoy własny zwykli nośić/ y dostáłá się iednemu Wallonowi. RelBit A2v-A3.
– PRawdá istotna y wszem Monárchom dobrze wiádoma/ nie tylko teraz ále y zdawná sławá y męstwo Polskiego walecznego Narodu/ że rádzi ták sobie sami/ iáko y obcym wiáry/ y słowá dotrzymáią/ iák ludzie Chrześćiánscy y dobrzy Káwálerowie/ zdawná w dziełách Rycerskich od przodkow swych zápráwieni/ wyćwiczeni/ y wypolerowáni/ bo sie ledwo nie nágo w polu mężnie wszedzie potykáią/ piersi y czołá swego nádstáwiáiąc/ y ták szeroko gránice swe rozpościeráiąc. NowinyMosk B3v.
– Lecz wiedząc/ że ták wielkie opus bez pozwolenia przednieyszych Głow Woyská trudno do effektu przyść mogło/ zdáło mu [Olbrachtowi Wallensteinowi] się ie zwołáć do Pilzny/ y z niemi pod pokrywką dobroći/ fałszywie y politicè tráktowáć/ osobliwie z Groffem Gállásem/ z Groffem Octáuiánem Piccolomini/ y z drugiemi wiernymi Cesárzá I. M. Obersterámi/ o ktorych wierze trzymáiąc/ że cnotliwemi y mężnemi Cáwállerámi będąc/ Szlácheckiego vrodzeniá swego/ sromotną zdrádą y conspirácyą przećiwko Wszytkiemu Páństwu Rzymskiemu/ y przećiwko pomázańcowi Bożemu Cesárzowi I. M. nie mieli mázáć/ y ná to przystáć [...]. RelWall Av.
– W tym zgiełku i piorunach okrywa się Miński, Kamieniecki przywodzi, czyni Madaliński, Drzewa kruszą ogromne. A Wajer żarliwy, I Butler i kawaler ogień strzela żywy. TwarSRytTur 20.
– W iednym tylko terminie mamy szkodę zes my stracili wtey okazyiey wielkiego kawalera Towarzysza IMCi Pana krayczego koronnego. PasPam 91.
– Officerow naginęło z nacznych. A nadewszystko owi Ludzie zacni Regiment Czarnieckiego kawalerowie tacy zołnierze dawni ktorzy w Daniey, w Moskiewskich, w kozackich w Węgierskich Okazyiach dokazywali Mirailia [cudów]. PasPam 202-203.
– On mu łaie zes ty szelm, nie kawaler iuz w rękach więznia zabiiać. PasPam 267v.
– Wtym szturmie ustrzelono nogę Lewą odwaznie stawaiącemu kawalerowi Franciszkowi z Brzezia Lanckoronskiemu. PasPam 269.
– Polskim Damom trudno denegować Zeby się niemiały zczym swiatu popisować Dość Męznych kawalerow Swiatu wystawiły. PasPam 274v.
– Náyprzod że od láda kogo, y tchurza, náylepszy ginąć musi Káwaler, to nie iest samego prochu przywára. GarczAnat 171.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

KAWALER