ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (kościelny, kościelni), Kn, T, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?), L (?)

Formy gramatyczne

lp	M.	m		kościelny
		ż		kościelna
	D.	ż		kościelnej
		n		kościelnego
	B.	m	nżyw	kościelny
		ż		kościelną
	N.	m		kościelnym
lm	M.	nmos		kościelne
	D.			kościelnych
	B.	nmos		kościelne
	Ms.			kościelnych

Znaczenia

1. »związany z kościołem - instytucją«

– Aiendá kościelna/ Księgá cerémoniálna. Libri rituales. Kn 5.
– Kościélny/ adiect. kośćiołowy/ do kośćiołá mátáryálnego náléżacy.[...] Kn 306.
– Są exorcysmy porządne, od kościoła Bozego świątobliwie vstawione y vchwalone, ktore w Rituale Kościoła Rzymskiego, y Agendach kościelnych porządnie [...] są opisane na takowe przypadki. WisCzar 110.
– Acolythe [...] Acolythus [...] AKOLIT sługa kościelny ktory odprawuie powinność pierwszego święcenia między czterema święceniami mnieyszemi w Kościele. DanKolaDyk I, 35.
– ANTYFONARZ, księga Kościelna gdzie sq spisane Antyfony do śpiewania [...] Termin Kościelny. DanKolaDyk I, 106.
– Kościelny. 1) Kirchen-, zur Kirche gehorig. 2) Kirchen, die Christliche Kirche betreffend. 1) d'eglise, qui regarde le batiment d'une Eglise. 2) d'Eglise, qui concern l'assemblée des fideles. 1) plac kośćielny, kośćielne dobra. 2) koscielne Sakramenta; kośćielna iedność, nauka. T III 618.
– Testáment zfałszowáli, bo Senátorowie bali się áby im máiętności Kościelnych nie odbierano. TylkStrom 6ty.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

bakałarz szkolny kościelny:

– Od bakałarzów zas szkolnych kościelnych siedleckich i od ludzi swej wolnych, którzy by ¯ydów niewinnie przenagabać mieli [...] wójt z burmistrzem i rajcami [...] bronić od wszelkiego gwałtu i ukrzywdzenia powinien. JewPriv II 227.

komput kościelny:

– Komput kośćielny. Ars disponendi Calendaris Ecclesiastici ad cursum solis et lunae [...] v. Ráchunék [...]. Kn 295.
– komput kościelny. [...] comput Eclésiastique; [...]. T III 596.

kościelne sakramenta:

– Kościelny/ adiect. aliter ut Kościélne Sakrámentá/ náuká/ iedność [...]. Kn 306.

kościelna nauka (sz. zm.):

– Są lekarstwa przystoyne/ y według náuki kościelney przeciw grádom/ y burzom powietrza. SpInZąbMłot 280.
– Kościelny/ adiect. aliter ut Kościélne Sakrámentá/ náuká/ iedność [...]. Kn 306.

[Kościelna] jedność:

– Kościelny/ adiect. aliter ut Kościélne Sakrámentá/ náuká/ iedność [...]. Kn 306.

doktor kościelny:

– Nie iestem ták doskonały, iako ow wielki Augustyn Doktor Kościelny, ktory abdita grzechow swoich, światu podał, ná widok w Xiędze szacowney u całego Chrześciaństwa. JabłSkrup 7.

pobożność kościelna:

– [Tytuł:] Akademia z pobożności kościelney ku czci Matki Boskiey […] na cztery Epochy […] rozdzielona. AkKoś s. tyt.

historia kościelna:

– Czytay o Julianie Cesarzu Apostacie historią kościelną. WisCzar 115.

bakałarz szkolny kścielny:

Związki frazeologiczne

kościelna barwa [jest] na kim (sz. zm.):

– Jako się nie wstydzicie, gdy iuż barwę śmiertelną y kościelną, to iest, siwizny y ostatniey koszule cechę na sobie nosicie? StarPopr 86.
– Kościelna barwa na kiem. v. Cera zła. Bladość/ Blady. Kn 306.

2. »związany z kościołem - świątynią«

– Zasłona kościelna ktora wisiáłá przed Arką testámentu z purpury y szkárłatu dwá rázy moczonego/ z bisioru kręconego/ y hiácinthu byłá robiona. BirkNiedz 450-451.
– Ieszcze iednák/ kościelne drzwi [kościoła Janusza]/ przystęp swoy miáły/ Ni drogi były wody zálały ciekące/ Kiedy iuż ony/ siárki białogoreiące/ pod bogáciepłynące zdroie/ zpodkłádáły [powódź spowodowana przez nimfy na prośbę Wenus w celu obrony miasta Romulusa]. OvOtwWPrzem 598.
– Płomieniste powodzi/ gdzie mogą tám burzą/ Iuż/ y kościelne odrzwia dwoiste/ się kurzą. OvOtwWPrzem 598.
– Wybijali tę melankoliczną apprehensię Królowi J. M. Panowie Senatorowie różni, z powinnemi aktu weselnego gratulacyami przychodzący, [...] dobrą myśl przy tak wesołym akcie perswadując, której jednak wmówić w niego niemogli, bo i nabożeństwo kościelne i bankiet publiczny niewesoło odprawił. DiarPogKoniec 295.
– Powiada [święty Ezdras] iż kápłani z Naywyższym Biskupem swoim zbudowáli [w Jerozolimie] z wieżą bramę iednę kościelną/ przez ktorą prowádzono báránki y owieczki ná ofiarę Panu Bogu. StarKaz II, 335.
– Iest też y Szkołá/ ktora ma swego Mistrzá/ Bákáłarzá/ Kántorá/ Młodzieńce/ y żaki do śpiewánia kościelnego. PruszczKlejn 3.
– Iest tam ryba tak straszna że Ięnom na scianach koscielnych Malowanego widywał owego co mu płąmien zgęby wychodzi. PasPam 65.
– Leczą ogniste sztuki y granaty Na dach Kościelny z ognistey armaty: Wience z knotami, smołą y zywicą Obląne, lecąc płomieniami Swiecą. OblJasGór 34v.
– Duchowieństwo opłacając klasztory i głowy ich, nie mając inszego sposobu, musieli Szwedom dawać argenteryje kościelne i różne klejnoty. OtwFDziejeCzech 99.
– Sciany Kościelne począwszy od Ołtarza Obiciem axamitnym czerwonym z Herbami [...] Skolligowanych Domow piekną żáłobnemu Aktowi czyniły apparencyą. GazPol 1735 75 4 nlb.
– Wojciech Pszczoła, który naówczas w "Kioskach" robił, a teraz jest dziadkiem farnym kościelnym. InsGór 1743 141.
– SIEŃ kościelna kruchta Bábiniec. DanKolaDyk .

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

aparamenta kościelne:

– Tegoż Roku 1623 IMPąn Mikołay Komorowski Podluzywszy się V Panow Rylskich Nad to Apparamenta Koscielne Zywieczkie nie ktore pozostawiał. KomonDziej 105.

architektura kościelna:

– Architektura [...] dzieli się na Architekturę Kościelną [...] Na Architekturę woienną. Do ktorey należy fortece zamki zakładać, y mieysca przeciw nieprzyiacielskim inkursyom fortyfikować. BystrzInfArch C4v.

kościelny aparat (sz. zm.):

– Wpadszy [pospólstwo], zaraz aparaty kościelne rozszarpali. NiemPam 85.
– Wielki tám żal był z poćiechą zmieszány/ gdy ći ludzie znowu ná świát porodzeni/ z prostoty swoiey krzyżem przed námi pádáiąc/ rożne błogosłáwieństwá dawáli/ z sprzętámi záś domowemi nie tylko ludzi vbogich/ ále Slácheckimi/ á náwet áppáratámi Kośćielnymi/ cokolwiek ieno ná koniu zánieść mogł nieprzyiaćiel/ usłány był wszystek ślák. Pogrom B2v.
– Bywał na Plebaniey [...] y tam przeglądaiąc sie w Koscielnym Apparacie y Skarbie tameczney Plebaniey przeczytał w Srebnym Pacifikale Karteczke Drukowaną. KomonDziej 231.
– Czy skrupulizuią Duchowni mieć wspanialsze pałace, niż kościoły, sprzęty bogatsze niż kościelne apparaty. LeszczStGłos 17.

nawa kościelna:

– Była [w kościele św. Jana] urna wyniesiona na gradusach wielkich, na śrzednich wkoło był ganek z balasów, osoby gipsowe zdobiły opus, które nie w małym chórze, ale w samej nawie kościelnej [...] mieścić się musiało. SarPam 206.

kościelna kruchta:

– W prożne kadłuby, prożnieysze perfumy, Ponasypuią [doktory] Z ludzkiego ciała zrobiwszy abuchty, z resztą wyprawią do Kościelney kruchty. DrużZbiór 435.

plac kościelny:

– [...] plác kościélny [...]. Kn 306.

kościelne szaty:

– I sam nieborak władyka od swego Ubioru ledwo uciekł kapłańskiego, Porzucił wszystkie w szańcach aparaty, Dzwonki i ryzy, i kościelne szaty. BorzNaw 129.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

kościelne cenzury:

– Paweł Biskup Poznański [...] Hrabię Borzywoia z Srzemu o życie mniey przystoyne, kościelnemi censurami od społeczności wiernych wyłączył. NiesKor II 335.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

KOŚCIELNY I

KOŚCIELNY II