Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*KWADRAT

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (pod: kwadra; XVI-XVIII w.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   kwadrat
D.   kwadratu
C.   kwadratowi
B. uż. nżyw.   kwadrat
N.   kwadratem
Ms.   kwadracie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   kwadraty
D.   kwadratów
C.   kwadratom
B. uż. nosob.   kwadraty
N.   kwadratami
Ms.   kwadratach
Etymologia
łac. quadratus
Znaczenia
1.  mat.  »czworokąt «
  • – Kwadrat/ vide Czworogránista figurá. Kn 340.
  • – Czworograń, f. Czworograniastość, czworogranistość, kwadrat. Viereck. un quarré; chose en quarré. T III 196.
  • – Kwadrat, czworograń. Viereck, Quadrat. un quarré, chose en quarré. § kwadrat iest figura o czterech śćianach. T III 693.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • mat. kwadrat doskonały;
  • mat. kwadrat równościennokątny (sz. zm.):
    • »kwadrat, czworokąt foremny; kwadrat, czworokąt foremny«
    • – A nád to wsześćiokąćie Rownoobwodnym z Tryángułem HFE, zostáią dwá tryánguły HDN, EDM, ktorymi przewyszsza tryánguł HFE. Tęż własność máią y figury iednegoż rodzáiu, ieżeli są rożnego położęnia: że, wrownym obwodżie nie rowne polá záwieráią. Iáko kwádrat doskonáły FGHL, iednegoż obwodu z kwádratem podłużnym CT, iest większy dżiewiąćią 2kwádratow: to iest kwádratem cáłym GKMP. SolGeom II 91.
    • – kwadrat doskonały, kwadrat równościennokątny. Viereck mit gleichen Winckeln. quarré parfait ou régulier. T III 693-694.
    • – Kwádrat doskonáły. Quadratum aquilaterum et aequiangulum. Kwádrat máiący wszytkie cztery ánguły, y śćiány rowne. Rownościennokątny kwádrat. SolGeom I 4.
    • – kwadrat doskonały, kwadrat równościennokątny. Viereck mit gleichen Winckeln. quarré parfait ou régulier. T III 693-694.
  • mat. kwadrat podłużny (sz. zm.);
  • mat. kwadrat obdłużny;
  • mat. kwadrat równokątny:
    • »prostokąt; prostokąt; prostokąt«
    • – W Triangul w Pentagon y insze Figury/ Budynek trudno dźielić ná izby Kwádratowe. A ták tylko o czworograniastych budynkách mowić będę. To przydáiąc/ że bárźey chwalę podłużny kwádrat/ niż rownych bokow y w kostkę. NaukaBud B2.
    • – Kwádrat podłużny. Parallelogrammum. Kwádrat rownokątny; máiący wszytkie cztery ánguły krzyżowe, ále śćiány tylko po dwie przećiwne, rowne. SolGeom I 4.
    • – Nowi Geometrowie vżywáią Celu rozerzniętego przez srzodek, iáki iest D. Celu dálszego od oká vżywáią pospolićie wszyscy, ábo rozerzniętego, iako D, ábo cále ná Kwádrat podłużny otwártego, z stronką przez srzodek wyćiągnioną, iáki Cel iest G. SolGeom II 10.
    • – kwadrat podłużny, kwadrat obdłużny. länglichtes Viereck; ablangeVierung. un parallelograme; quarre-long; barlong. T III 694.
    • – kwadrat podłużny, kwadrat obdłużny. länglichtes Viereck; ablangeVierung. un parallelograme; quarre-long; barlong. T III 694.
    • – Kwádrat podłużny. Parallelogrammum. Kwádrat rownokątny; máiący wszytkie cztery ánguły krzyżowe, ále śćiány tylko po dwie przećiwne, rowne. SolGeom I 4.
    • – Rożnicę pokazáć polá między tryángułem rownośćiennym, y między kwádratem rownokątnym, ktory iest rowny obwodem tryángułowi. ZRysuy ná CF połbázy tryángułu rownośćiennego CEG, kwádrat CTHF, rownokątny y rownoobwodny sámemu tryángułowi, áby śćiány CT, HF, kwádratu kwadratu [kwadrat:subst:sg:gen:m] były rowne śćiánom CE, GE, tryángułu: á TH, rowna połbáźie FG: y CF, spolne. Około Rozmierzánia Polá Figur. SolGeom II 93.
  • mat. kwadrat spłaszczony;
  • mat. kwadrat równokątny podłużny spłaszczony ściennorówny:
    • »romb; romb«
    • – Kwádrat spłászczony. Rhombus. Czwártak, kwádrat máiący wszytkie cztery śćiány rowne, ále ánguły tylko po dwá przećiwne rowne. SolGeom I 4.
    • – kwadrat spłaszczony. geschobenes Viereck; Raute. un rombe, une losange. T III 694.
    • – PRzeż kwádraty rozumiy figury czworośćienne doskonáłe, iako kẃádrat rownokątny podłużny splászczony śćiennorowny, y splászczony dwuśćiennorowny, ktore Rombusami y Romboidesámi Euclides zowie. SolGeom II 138.
  • mat. kwadrat podłużny spłaszczony:
    • »równoległobok, romboid«
    • – Kwádrat podłużny spłászczony: Rhomboides. Czwártaczek, máiący po dwie śćiány, y ánguły przećiwne rowne. SolGeom I 4.
    • – kwadrat podłużny spłaszczony. ungleichseitige Raute. un romboide. T III 694.
  • kwadrat krzyżokątny:
    • – PRzećiągnąẃszy ẃćiąż przez koniec E, ćieniu záłamánego DE, liniią HES, krzyżową sámey wysokośći CHB, y postáwiwszy ná niey ES, długość stylu ES ná Instrumenćie reprezentuiącą: y w iey końcu S, przydawszy krzyżową SG, wyrażáiącą długość ćieniu ná instrumenćie częśći 15; stánie kwádrat krzyżokątny CHED, o rownych śćianách przećiwnych CH, DE, y CD, HE: stáną tákże dwá tryánguły podobne BHE, y GSE. SolGeom II 43.
    • – Ná niedostępney (CN,) ktorey końcow nie widáć tylko zpunktu sámego (D,) stoiącego nie przećiwko tey linii, wyznáczyć kwádrat Krzyżokątny ná źiemi. SolGeom II 125.
  • kwadrat geometryczny:
    • »przyrząd geodezyjny, astronomiczny«
    • – GEOMETRY POLSKIEGO, ZABAWA VII. Około Rozmierzánia wszelkiey Odległośći, Wysokośći, Głębokośći, y Gruntow, nowym y łátwiuśińkim sposobem: bez zwyczáynych Geometrom Instrumentoẃ, y vmieiętnośći Arythmetyki: z przydatkiem wymiaru wszelkiey Długośći przez Kwádrat Geometryczny. SolGeom II 1.
    • – Do czego zinwentowane od Geometrow rożne instrumenta. Jáko to dawnieysze: Baculus Jacobi. Protheus Militaris. Horoscopium. Horometrum. Asserculus Zublerianus. Mensulae Praetoriana. Triquetrum. Radius Latinus. Pantometrum Kircherianum. etc. Teraźnieyszych czasow pospolitsze są: Kwadrat Geometryczny, Cyrkuł, Semicyrkuł, Kwadrans, tablica X. Solskiego etc. BystrzInfRóżn Z.
  • w kwadrat budowany:
    • »budowany na planie czworokąta«
    • – Dwor Wittfeldt. Zamku żadnego w tym starostwie nie masz, tylko dwor drewniany w quadrat budowany, w ktorym jest izdeb po dwu stronach 4. OpisKról 477.
Kwadrat równokątny CTHF (SolGeom_II, 93)
Kwadrat równokątny CTHF (SolGeom_II, 93)
2.  mat.  »wynik przemnożenia liczby przez nią samą, druga potęga «
  • – Kwádrat: iest liczbá wychodząca z przemultyplikowáney iákiey liczby przez onęż sámę. Iáka iest, 4: gdy 2, przez 2, multyplikuiesz. [...] Numerus quadratus. Zowie się ieszcze, Liczba płaska: Numerus plantus, że iey iednośći roztáwione[!] ná kwádrat, płászczyzne sámą osadzáią, á nie biorą się w głąb, iáko liczbá Pełna. SolGeom III 78.
3.  astr.  »układ dwóch planet oddalonych od siebie o 90º, kwadrat astrologiczny, horoskopowy, będący podstawą przepowiedni«
  • – I Merkuryusz z Swoią zwyczayną chytroscią kiedy z Panną kwadratem Swym korrespondią Zaraz sub Solanae wielką folgę czuią. PasPam 272.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 25.06.2020