Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

LAMENT

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   lament
D.   lamentu
B. uż. nżyw.   lament
N.   lamentem
Ms.   lamencie
W.   lamencie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   lamenty
  lamenta
D.   lamentów
C.   lamentom
B. uż. nosob.   lamenty
  lamenta
N.   lamentami
  lamenty
Ms.   lamentach
  lamenciech
Etymologia
łac. lamentum
Znaczenia
1. »głośny płacz i narzekanie«
  • – Maciejowski! [...] Niemasz cię, już ci teraz ostatecznie dzwonią; Już twoje pozostałe prowadzą w grób kości, O smutku, o lamencie, o ciężka żałości! GrochWiersze 163.
  • – Przestań lámentu Pánno: swym rozumem bácznym Hámuj się od tych żalow: nie możeć opácznym Losem stanąć /to/ co nam pismo obiecuje/ Zá tą twoią żáłością rádość nástępuie. RożAPam 86.
  • – Láment/ v. Nárzekánie. Kn 847.
  • – Day mi pokoy! niechay mych łez nie káżdy słyszy, Poydę szukáć wygodney mym lamentom ciszy. CorMorszACyd 157.
  • – [...] odbiegli Oycowie y Matki Dziewek Bracia Siostr, wrękach Mieszczanow y Młodzi Rzymskiey, płacz zatym zal Lamenty niesłychane wkozdym domu, ubogich branek słychac było [...]. PotPrzyp 11v.
  • – Kazali tedy czwartego dnia potym winiść wolno zpod warty ktory iako powrocił do Pana dopiero napełnił się dom lamentem. PasPam 76.
  • – Więc już próżno po lamencie, gdyż dusza w tymże momencie, Do nieba się przenaszała, rozłączywszy się od ciała. StanTrans 125.
  • – Nie pasowały się z niebem o zemstę gwałtowne lamenta, przeraźliwe narzekania i przeklęctwa, obfite łzy, ciężkie wzdychania i insze różnych pasyi i dolegliwości wiolencyje, bo każdego szlachcica powołaniu sumnienie i miłosierdzie korespondowało. MałpaCzłow 192.
  • – Więc ten znowu gdy łzy gorzkie w płáczach y Lamentach, bá y czasem w ostatniey rospaczy godziny liczy, o iáko prędko w pogodnym Szczęściu y trwálych pociechach złey chwili zapomni. DanOstSwada II, 20.
  • – Lament, narzekanie. Klage, Wehklage. plainte, lamentation. T III 711.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • gorzki lament (sz. zm.):
    • – Prut się toczy, Rzeka grzęzka i mętna, z płaczów rzewnych owych I lamentów zebrana gorzkich pogrzebowych. ZimBSiel 106.
    • – Gorzkie lámenty bez poćiechy/ płacze/ łzy/ bez ulitowania/ wrzaski krzyki/ wyćiá bez nádźiei/ wszytkie piekielne kąty nápełniáią. BujnDroga 160-161.
    • – Daremne twoie Miłosciwy Panie, Zgorzkiem Lamentem Zmieszane ządanie. DrobTuszInf 34.
  • płaczliwy lament (sz. zm.):
    • – Usłyszał ten głos i lament płaczliwy Bóg z wysokości [...]. BorzNaw 142.
    • – Poydę, ach poydę, z załobą okrutną, Worem okryty: gdzie podziemne gruby, Płaczliwy Lament, załosnem concentęm W rzewne stosuiąc Threny z Instrumentem [...]. PotPer 16.
  • żałosny lament (sz. zm.):
    • – LECH WZBVDZONY Y LAMENT IEGO ZALOSNY JurkLech A3.
    • – Na ktory to Seym W. Pan sam pamiętam w liśćie do mnie napisałeś ow czyiśi żałosny lament: Haeccine nos audire senes? KonSRoz 69.
  • uderzyć w lamenty (sz. zm.):
    • – Ale dziewczyna, jak prędko postrzegła, Że jej kochana ptaszyna odbiegła, W płacz i lamenty smutne uderzyła [...]. MorszAUtwKuk 248.
    • – Uderzy w Threny, znowu y Lamenty [...] Iusz widzi sama, ze do grobu włozy, Własnego Syna: nie bez pomsty Bozy. PotSyl 43.
  • puścić się w lamenta:
    • – LAMENTATION [...] Puścić się w płacz lamenta szlochanie ryczenie iák baba. DanKolaDyk II, 186.
  • w lament || w lamenty:
    • – Tam dopiero impotentissimus starzec w płacz y lamenty asz groza słuchac beło [...]. OssJŻyw 24.
    • – Porwą ią [żonę Putyfara] tedy, trą, trzezwią, ruszaią, Kobiety w lament, w krzyk, w płacz w zgiełki, beki, Ci suknie owi, piersi rozpinaią. Aby ią wiatrek, mogł obwinąc lekki [...]. ChrośJóz1745 F4-F4v.
Związki frazeologiczne

  • krokodylowy lament:
    • »nieszczery płacz«
    • – Tákie by to vniego było ważne/ y wiáry godne pisánie/ w ktorymby tákie słowá były/ iákiemi on/ ten swoy Kokodrylowy [!] Láment nadźiał. MorochPar 90.
2. »opłakiwanie czyjejś śmierci lub nieszczęścia«
  • – Febus z żoną i dziewiącią córek [...] Łzy na przemiany ocierając sobie, Takie lamenty śpiewali przy grobie [...]. MorszAUtwKuk 140.
  • – TRAUZOWIE, Nácya w Thracii vulgò Romanii, gdy się im urodziło dziecie, sprosiwszy krewnych y sąsiad, cięszkie lamenta czynili, opłakuiąc przyszłe dziecięcia tego nieszczęścia, choroby, kázusy, głód, ubóstwo [...]. ChmielAteny II 739.
  • – [Dawid po Saulu] Lament publiczny zaczął, czyli pieśń pogrzebną, włożywszy kir ná suknią głowę płachtą zgrzebną Okrył [...]. DrużZbiór 75.
  • – Longobárdowie dowiedziawszy się o śmierci Krolá z wielkim płáczem y lámentámi pogrzebli go. TylkStrom 48.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • lamenty Jeremiaszowe:
    • – Uczynił też y Ieremiasz nárzekánie nád Iozyaszem/ ktore przypomináją wszyscy śpiewacy/ y śpiewaczki w lámenciech swych o Iozyaszu/ áż po dziś dzień: y wprowádzili to w zwyczaj w Izráelu. A zápisano te rzeczy w lámenciech Ieremiaszowych. BG 2Krn 35, 25.
  • podnieść lament nad kimś:
    • – Y podniosą nád tobą [Tyrem] láment/ Y rzeką do ciebie: Iákoś zginęło o miásto! BG Ez 26, 17.
    • – Synu człowieczy/ podnieś láment nád Krolem Tyrskim [...]. BG Ez 28, 12.
  • uczynić lament (nad kimś):
    • – Vczynią/ mowię/ nád tobą [Tyrem] láment żáłosny/ á będą nárzekáli nád tobą [...] BG Ez 27, 32.
    • – Ták mowi Pánujący PAN: Dniá ktorego on [król asyryjski] zstąpił do grobu/ uczyniłem láment/ záwárłem dla niego przepáść/ y záhámowałem strumienie iey [...]. BG Ez 31, 15.
3. »głos niektórych ptaków«
  • – Krzyk i láment łabęci Echo w cieniu sporzy/ Z łożnice gdy pożáney przyidzie wstawáć zorzy. TwarSLeg 47.
  • – Słowik wznowiwszy w sobie żal swój nieszczęśliwy, Zaczyna wielkim głosem lament przeraźliwy [...]. ZimSRoks 104.
  • – Stádá łábęci z swoiemi lámenty, Erydanowe puściwszy zakręty: Tu się przenoszą. ClaudUstHist 54.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2019