ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (leward, lewart), SXVI (leward, lewart), Kn (lewart), T (leward), L (lewart; XVIII w.), SWil (lewart), SW (leward, lewart)

Nienotowany w słownikach:
SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

lewart || leward

liczba mnoga

	M.			uż. osob.	lewartowie
	B.			uż. nosob.	lewarty

Etymologia

czes. levhart, z g.-niem. lewehart

Znaczenia

1. »duże drapieżne zwierzę podobne do kota mające futro w charakterystyczne cętki, lampart, pantera«

– Lewart Pardus LodDict 39/3.
– OMiegu rodzáiow ośm: Dyoszkorydes tylko dwá opisuie: Ieden Iádem y trućizną Lewartową miánuie/ że Pardy y Lewarty truie. SyrZiel 1381.
– Też nie káżdy Omieg iednáko wszystkim źwierzętom szkodźi/ ieden Ryśie y Lewarty/ álbo Lámpárty/ prędzey truie. Inny rychley Wilki y Psy. SyrZiel 1385.
– Lámpárt/ Lewart Illyriis. Leopardus vulgo [...]. Kn 347.
– Lewart/ vide Lámpárt. Kn 359.
– *Leward, Lampart. 1) Panther-Thier [...] Léopard. T III 734.
– Lewart, lampart. DudzZbiór 43.

2. »polski herb szlachecki, w polu czerwonym lub błękitnym lampart wspięty ukoronowany«

– LEWART, abo LAMPART. Ná Hełmie, tenże Lewart. PotPocz 571.
– Ták ia ná ziádłe Párki wywieram kwerele Aż widzę tuż Oyczystych Kleynotow ták wiele, Pod kátáfalk rzuconych: w Grobowiec otwárty Ciśnie śmierć Rodowite FIRLEIOW LEWARTY Kwiećiste z Elizeyskich Ogrodow GOZDAWY, W Dom BALOW przenieśione, teraz kolor krwáwy Biorac ná się, ćięszkim się żalem zápłoneły; Perłowe listki w prochu śmiertelnym zwineły. LeliwaHrab C2.
– Tych y inszych przychodnich Domow herby są: Roża, Ciołek, Leliwa, Lewart, Odrowąż [...]. JabłJAHer H.
– [Nazwy niektórych herbów pochodzą] od Francuskiego ięzyka, naprzykład LEWART, to iest Lampart [...]. ChmielAteny1755 I 376.
– *Leward, Lampart. [...] 2) Wappenk. getrönter Leopard im rothen Felde, und eben derselbe auf der Krone. [...] Blas Leopard couronné au champ de gueules, le même sur la couronne. T III 734.

PotPocz, 571

a) »osoba lub rodzina pieczętująca się tym herbem«

– Azasz Rzeszpospolita nászá y dźiś z niego się nie chlubisz? patrząc ná iego zacną duchowną powagę: ktorą y inszymi źiemię Polską násyćiwszy práwie poczyna y gory Syon Báránkowey pomnazáć, czego niepochybnie dokaże: bo ieśli przez kilka set lat TEN LEWART dostoienstwá ręką w rękę vmiał sobie podáwáć y one iákby dźiedźiczne zátrzymawáć, potrafi y w to że y niebo nápełni. CiachPrzyp A2v.
– Mężny LEWART sławą swą zdobił wszytkę źiemię. Niż się ták wzgorę cnego Lechá wzbieło plemię. Lecz teraz dla cnot dźielnych PANOW z DABROWICE, Tenże Kleynot niebieskiey dostąpił świątnice. CZIACHOWSKI Jaśnie Wielmożnemu Pánu á Panu ZDĄBROWICE IEGO MOSCI PANV ANDRZEIOWI FIRLEIOWI, Stárośćie Káźmierskiemu, Medickiemu, etc. etc. Z. D. Z CiachPrzyp Av.

3. »tu: strzelec, osadzony na galerze, posługujący się strzelbą janczarką, ubrany w strój wykonany ze skóry lamparciej«

– Potym szli Lewartowie z rożnych Narodow strzelcy/ co ná Gálerách/ z iánczárkámi służą do strzelánia dobrzy y obrotni. StarWyp B2.
– Potym Lewartowie w tygrysach/ w lámpártách konno ze strzelbą y kopijámi sześć tyśięcy: zá temi koni prowádzono dźieśięć pod dekámi szkárłatnemi rzecży od rzemieniá y káłchány pokryte skorą StarWyp B3.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: LAMPART, LEOPARD.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

LEWART