Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

MĄDRY, MĄDR

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616
Formy gramatyczne
lp M. ż   mądra
D. m   mądrego
N. ż   mądrą
lm M. mos   mądrzy
odmiana niezłożona
lp M. m   mądr
Znaczenia
1. »będący wynikiem czyjejś roztropności, dowodem rozumu, nacechowany mądrością«
  • – Meum est nie lękliwą fantazyią Mądrego, Antecedanei Saeculi [poprzedniego wieku] Nasladowac Sentimentu. PasPam 145.
  • – Lecz po szkodźie Polak mądr. GdacKon 23.
2. »rozumny, roztropny«
  • – Zna zwierze, ryby, ptaki, drzewa, zioła, gady; Wie, skąd grom, piorun, skąd deszcz, skąd spadają grady, Krotce mówiąc, na ziemi zna się i na niebie; Wszędzie mądr, doma głupi, że sam nie zna siebie. PotWoj1924 71.
  • – Gdy bym iabył Męrzem tamtey Zony [...] z Nalazł że by ia nacię Sposobu że bym z Ciebie uczynił prawdziwego kapłona. y Potrafił wto że bys był Namiesnikięm Mądrego Orygenesa. PasPam 193.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Bogáctwá tę własność máią. Mądrego głupiem dziáłáią. KnAd 31.
  • – Pięniędzmi bogactwy mądry władnié/ głupi iem służy. KnAd 837.
  • – Pijanstwo mądremu baczenia odeimuié. KnAd 843.
  • – Powodzeniem ludzié spráwy miérzą/ nié mądrem baczęniem. KnAd 916.
  • – Przede drzwiami bogatych błaznow, mądrzy zwykli siadac. JaśDict 117.
  • – Mądry Medyk vpátruie, áby wątrobę chłodząc, nie záziębił żołądká. FredPrzysł C1v.
  • – Kto z mądrymi chodzi, mądrym będzie, przyiáciel głupich, podobnym im będzie. BirkOboz 74.
  • – Mądry oyciéc syná ma mieć głupiégo/ á bogáty vbogiego. KnAd 803.
  • – Kto w dziesiąci leciech/ nie będzie nadobny/ we dwudziestu gładki/ we trzydziestu duży/ we czterdziestu mądry/ w piąciudziesiąt bogáty/ wsześciudziesiąt nabożny/ tedy iuz do śmierci tákim nie będzie. RysProv VII, 7.
  • – Biáłagłowá grzeczna Wino mocne/ Z namędrszego vczyni błazna. ŻabPol B3v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

MĄDRY
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»człowiek rozumny, mądry«
  • – Mądrzy powiedaią że kto Ma wolne Sumnienie ten wszelakie kalumniie y Ludzkie fałszywe mowy powinięn lekce wazyc. PasPam 148.
  • – Coz tedy na tym Swiecie Ludziom Chwałę rodzi Do wiekopomney Sławy Co wielu przywodzi? Fortitudo [dzielność] Tak mądrzy zgodnie powiedaią. PasPam 275.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Mądremu dość skinąć/ ostátka się domyśli. KnAd 461.
  • – Podobáć się mądremu/ dość i iédnemu. KnAd 880.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 05.03.2008

MĄDRA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1650
Znaczenia
»jest rozumne«
  • ~ V nich to namędrsza Macaronicè mowić/ á siáć Solecismy Z Bárbáryzmámi oraz. OpalKSat1650 60.
  • ~ Dwaj sie wdowie zalecali: Stary wielki, młody mały; I wolała poziomego, Niźli (choć stara) wielkiego. Mędrsza to, niźli ja młody, Bo ta wzięta dla wygody. Ja zaś, dla pieniędzy w rzeczy, Młody starą; a nie grzeczy. MatłBabBad 174.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 23.03.2023
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 23.03.2023