ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?), Kn (?), T (?)

Formy gramatyczne

lp	M.	m		męski
		ż		męska
		n		męskie
	D.	m		męskiego
		ż		mężkiej \|\| męski \|\| męskiej
	C.	n		męskiemu
	B.	m	nżyw	męski
		ż		męską
		n		męskie
	N.	m		męskim \|\| męskiem
		ż		męską
	Ms.	m		męskim
lm	D.			męskich
	B.	nmos		męskie
	N.			męskimi
	Ms.			męskich

odmiana niezłożona

lp

C.

m albo n

po męsku

Znaczenia

1. »właściwy mężczyźnie«

– W nich [herbach] odwagi Męstwa y Siły Istota, Z tych Requizytow Męska Combinatur [składa się] Cnota. PasPam 270r.
– Godna y tá rzecz wiádomość z Doktorow Phyźikow, że płod męski ozywia się czterdziestego dniá od poczęćia; a białogłowski ośmdzieśiątego dniá. WisCzar 95.
– Pdbrokek [?] męski;/ Czeluść w Gębie. ErnHand 551.
– Męski, mänlich. BierSłowa 61.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

płeć męska:

– Płeć męzką oźiębłą zágrzewa [wino z kopru]. SyrZiel 394.
– Męską płeć do Wenusá pobudza. Naśienie męskie mnoży [kopr]. SyrZiel 397.
– Tegoz Roku Dnia 8 Miesiacza Listopada Slachetnie Vrodzony IM Pąn Krzysztof Komorowski Starosta Barwaldski y Oswiecimski Ostatni Potomek z płci Meszkiey Ich Mosciow PP z Komorowa [umarł]. KomonDziej 143r.

męskie serce (sz. zm.):

– Do tey [synowicy] ták mowił: O ktora w postáwie Mdłey białeygłowskiey/ z męskiem sercem chodźisz. TasKochGoff 84.
– On iako chciwy zołnierz sławy, nie długo przi rodzicach swych miłych zabawiwszy, chcąc ochotę i serce męskie i w postronnych narodach podac, zwłaszcza ze na ten czas zadnei domowei expeditii nie było, alie alta pax dominabatur, imie swoie niesmiertelnei pamięci i sławie zalecic dał się temusz swemu zaciągnąc Oberszterowi. VorLetSkarb 228.

linia męska:

– Iuż wielkiego rodu beł ostátek/ Y wszystká męska linia ustáłá. TasKochGoff 441.

nasienie męskie:

– Płynienie Naśienia Męskie[go] zẃściąga/ proch korzenia tego. SyrZiel 7.
– Potym [macica] snádnie naśienie męskie zátrzyma/ y do płodu obroći. SyrZiel 296.
– Naśienie męskie mnoży [wino z kopru]. SyrZiel 394.

korzeń męski:

– Tedy Máść tę uczynić/ ktorą Korzeń męski námázowáć. SyrZiel 232.
– Korzeń męski osłábiáły [anyż] dźwiga/ á miąszy czyni/ swym rozgrzewánim[?]. SyrZiel 410.

członek przyrodzony męski || męski członek || wstydliwy członek męski:

– Wodá korzeniá wárzonego [...] Męski członek osłábiáły wzbudza. SyrZiel 155.
– Wstydliwy członek męski, spuchły, obráżony y boleiący, korzeń Kopru Włoskiego w winie wárząc, párą nápárzáć dobrze. SyrZiel 391.
– Członek przyrodzony męzki osłábiáły wznosi [...] sok z niego [kopru] z gorzałką, á z száfranem záraz po łáżni piiąc. SyrZiel 399.

męski rodzaj:

– Spokoinie sam, małżonka, dzieci i potomkowie iego meskiego rodzaiu poki by ich zliniey iego stawało, zgruntami, poddanemi ich powinnosciami, zlasami, borami [...] VorLetSkarb 212.

dużość męska:

– OvOtwWPrzem 264.

męski wiek:

– StarKaz 385.

męski umysł:

– ŻółkPocz 52-53.

potomstwo męskie:

– Dali Bog Matysowi potomstwo męskie, niech się mną kaie, a nie załuie na nauke nakładac. VorLetSkarb 78.

męskie przyrodzenie:

– OblJasGór 161r.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Nié męska rzécz stroić śię. KnAd 617-618.

Przenośnie

Miękką twarz y stroy pieszczony złożyłá [Klorynda]/ A męską na się postawę włożyłá.TasKochGoff 38

2. »przeznaczony dla mężczyzn«

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

konwent męski:

– W Krolestwie Polskim znayduie się [...] W.O. Bernardynow Prowincyi 4. Mało Polska w ktorey Konwentow męskich 18. Panieńskich 7. [...]. BystrzInfGeogr Ku r-v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

po dwornacku chadzać || po męsku chadzać || po ślachecku chadzać || po usarsku chadzać:

– Ten wblawatach po usarsku chadzał. TrepNekLib 22.
– Po dwornacku skolnierzęm lisim chadzał [Ciachorowski]. TrepNekLib 55.
– NOWAKOWSKI [...] Po ślachecku w delurze chadzał. TrepNekLibDworz 251.
– A iak ze pyta Miller się Vbráłá [Lidora]? Czy nie po Męzku iako więc chadzáła? OblJasGór 116.

męski habit:

– [...] we Flándryey w męzkim habicie rowno zinszemi żołnierzámi Zołdácką służąc/ często mężnie w rożnych potrzebách zwycięstwa odnosiłá [...]. DobrPol 230.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Serca męskiego chłopá miłuią. ManTobPhr 159.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1731

Znaczenia

»mężczyzna«

– Semiramis, bo ta Ninusa małżonka swego zabiła, y sáma w męskiego Suknie przybrana panowała. IntrHist 17-18.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1673

Znaczenia

»tak, jak mężczyzna«

– A iak ze pyta Miller się Vbráłá? Czy nie po Mezku iako więc chadzáła: Przystaw mu Na to: Nie po mesku ale, We wszytkim rozkasz twoy powaza cale: Tak iakos kazał białogłowskie szaty Wdziała: y w Stroy sie Vbrała bogaty. OblJasGór 11r.
– Brát Długász pod czás bánkietu, Krolową po męzku ubrawszy z więźienia wyprowádźił. TylkStrom 9.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

post 1616

Znaczenia

»jest właściwe mężczyźnie«

~ Z Bogiem pokornie/ Iść z Człowiekiem mężnie/ Z szcżęśćiem státecżnie. Męska. ŻabPol A2.
– Nie wiecie, że tak ludzi natura mieć chciała, Że to męska białej płci, co męskiej jest biała. PotFrasz3Kuk II 646.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

MĘSKI

MĘSKI
rzecz

m

PO MĘSKU

MĘSKA

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

MĘSKI

MĘSKIrzecz m

PO MĘSKU

MĘSKA

MĘSKI
rzecz

m