ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (natchnąć, nadchnąć ), SXVI (natchnąć, nadchnąć), Kn (natchnąć), T (natchnąć), L (natchnąć), SWil (natchnąć), SW (natchnąć), SJP (natchnąć)

Formy gramatyczne

bezokolicznik

natchnąć

czas przeszły

lp		m	3. os.		nadchnął \|\| natchnął
		ż	3. os.		natchnęła

czas przyszły prosty

3. os.

natchnie

tryb rozkazujący

2. os.

natchni

imiesłów uprzedni

natchnąwszy

Znaczenia

1. »poddać dobrą myśl«

Rekcja: kogo// komu

– Nátchnieni Duchem ś. wnidą tám/ pátrzą po kątách/ obaczą iednę książeczkę w ktorey był nápisány żywot Antoniego ś. BirkNiedz lb 23, 97.
– Oddałęm ia tedy Panu Bogu prosząc Boze moy w Troycy Świętey proszę cię Stworcę Swoiego, iezeli iest z twoią przenayswiętszą wolą to przyszłe moie postanowienie Racz Łaską ducha swego przenayswiętszego natchnąc Serce moie. PasPam 225.
– [do Boga o pomoc west(chnła)] ktory ią nadchnął aby zmysliła ze iuz zezwoli na nierząd ale po iednemu przynaymniey zeby ieden z nich ustąpił, HistŚwież 305.
– (...) po tylu niedoszłych Seymach ieżeli ieszcze y ten przyszły tak zpełznie, niech Pan Bog natchnie Krola ut Patriae consulat, a nie można inaczey? Lepiey Prawo 1717 dyspensować, niżeli dla iego pretextu Rzeczpospolitą gubić. KonSRoz 62.
– Gwelfa Bog nátchnié/ y w serca mu wleie/ ze zá niém pilne/ uczyni stáránie. BierSłowa 75.

Związki frazeologiczne

natchnąć serce czyjeś czym:

2. »wdmuchnąć, napełnić«

– Stworzył tedy Pan Bog człowieká z prochu ziemie/ y nátchnął w oblicze jego dech żywotá: Y stał się człowiek duszą żywiącą. BG Rdz 2,7.
– Y rzekł do mnie: Prorokuj do duchá, prorokuj, Synu człowieczy/ y rzecz do duchá: Ták mówi PAnujący PAN; Od czterech wiátrów przydź, Duchu y nátchni te pobite/ á niech ożyją. BG Ez 37.
– Tedy dzikich Tátárow niepomierne zgráie/ Bez odporu burzeły żyzne one kraie: A trwogi w się natchnąwszy z wiátrow lekkych siły/ z dział po wszytkim Podolu iednostayne bily. TwarSLeg 12.
– Teyże zazdrości Pállás użyłá, prosiwszy iey oto, áby Aglaurę iádem swoim nátchnęłá. Co oná wszystko uczyniłá. OvOtwWPrzem 95.
– Szkodliwie nátchnionym iádem ią záraża. OvOtwWPrzem 97.
– Nemesis, zemścicielká pysznych, nátchnęłá iemu [Narcyzowi] miłość sámego siebie. OvOtwWPrzem 117.
– Jedná cię/ z trzech siostr/ drągiem piekilnym snadź tknęła/ y iádu násyconą gádziną nátchnęłá. OvOtwWPrzem 406.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lp	M.	m	nadkniony \|\| natchniony
		ż	natchniona
		n	natchnione
	N.	m	natchnionym
lm	M.	mos	natchnieni \|\| nadtchnieni
	B.	nmos	natchnięte

Najwcześniejsze poświadczenie:

1621-1643

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Wszystko Pismo od Bogá jest nátchnione/ y pożyteczne ku náuce/ ku strofowániu/ ku nápráwie/ ku ćwiczeniu/ ktore jest w spráwiedliwości: Aby człowiek Boży był doskonáły, ku wszelkiej spráwie dobrej dostátecznie wyćwiczony. BG 2Tm 3, 16-17. BG 2Tm 3, 16-17.
– Nátchniony iéstem od Bogá/ [...] Afflari diuno spiritu, & mentis viribus excitari. Dij me in eam mentem impulerunt. [...] Fatuor [...] Fatuari (al. Fatuarij), qui à Deo inspirantur. Kn 479.
– Nátchniony od Bogá/ Tactus diuino spiritu. [...] Deo repletus [...] Deo plenus [...] Inspiratus vates: Deo impletus [...] Entheus [...] Entheatus [...] Furore sacro mens instincta [...] Fatuarius [...] infrà [...] Haec Ethnicorum sunt omnia, vsurpari tamen à nobis possunt initiò posita. At fanaticus [...] et entheum, et furentem, [...] sonat. à fando dicitur, vel à fano, in quo responsa [...?] dabant, per entheos homines [...]. Kn 479.
– Gerardus Rycerz Duchem S. natchniony poiachał dla Wiary S. do Rzymu ochrzczony, Wzion ten Cherb sobie y potomstwu Swemu. HerbOr XVII, 320.
– Nazaiutrz po wyprawionym podiezdzie podobno Spirutu Prophetico Czarniecki nadkniony kazał otrąbić że by za dwie godzinie było woysko pogotowiu w Siadac nakon. PasPam 111v.
– Naybarziey iednak nad wszytko, Panna iedna Boginiey Wescie poswięcona, wszytkich potrwozyła: ktora od siebie odszedszy, y duchem wieszczym natchniona zostawszy, głową krecąc, a po kosciele biegaiąc, takie słowa zawikłane mowiła. SzołHist K.11.
– Marescotti Nuncyusz Apostolski dał Benedykcyą od Oyca s. po niey cudownym sposobem Duchem s. natchnięte Województwa [...] wykrzykneli jednostaynie, i nominowany przez Prymasa Prażmowskiego Michał Xiąże Wiszniowiecki. ŁubHist 109.
– á znagła nádtchnieni z nieba zbáwieniem porwáni są do Krolestwa niebieskiego. TylkStrom 38.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

NATCHNĄĆ

NATCHNIONY