Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

NIEPRZYSTOJNY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (nieprzystojny, nieprzystojen), Kn (nieprzystojny), T (nieprzystojny), L (nieprzystojny; pod: przystojny; XVII), SWil (nieprzystojny), SW (nieprzystojny), SJP (nieprzystojny)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
lp M. m   nieprzystojny
ż   nieprzystojna
D. m   nieprzystojnego
ż   nieprzystojnej
n   nieprzystojnego
C. n   nieprzystojnemu
B. m nżyw   nieprzystojny
ż   nieprzystojną
n   nieprzystojne
N. m   nieprzystojnym
n   nieprzystojnym
Ms. m   nieprzystojnem
n   nieprzystojnym
lm M. nmos   nieprzystojne
D.   nieprzystojnych
B. nmos   nieprzystojne
N.   nieprzystojnymi
  nieprzystojnemi
Ms.   nieprzystojnych
Znaczenia
1. »niewłaściwy, niegodny«
  • [...] zawieziono nas z Rostowa na Białe Jezioro, miejsce puste i głodne, gdzie za inszych Carów tylko ludzie na nieprzystojnem uczynku pojmane zasyłano. NiemPam 186.
  • Gdy się też sprzeciwi [żona] roskazániu mężowemu nieprzystoynemu/ á mąż się potym obaczy/ y przyidzie k sobie/ wybacziwszy mąż iey wielką dzielność y cnotę/ pochwali ią. PetrSEk 17.
  • [...] Poeta Homerus, chwali zgodę mężá y żony: nie tę zgodę/ ktora się więc záchowuie w vsługowániu nieprzystoynym/ ále tę/ ktora się słusznie dzieie/ w słusznych y vczciwych rzeczách. PetrSEk 24.
  • [...] zaż to nie większa sromotá niespráwiedliwie sądzić [...] niźli się przyiacielowi nie záchowáć w rzeczách niesłusznych y nieprzystoynych? StarPopr 39.
  • [...] przełożeństwá ták bárzo ludziom smákuią/ że się ná nie gwałtem/ iedni ciekáwością swoią/ y inszemi sposoby nieprzystoynemi/ drudzy zá pieniądze wdzieráią. StarPopr 145.
  • Miłość jest długo cierpliwa/ dobrotliwa jest: miłość nie zajrzy/ miłość nie jest rospustna/ nie nádyma się: Nie czyni nic nieprzystojnego/ nie szuka swojich rzeczy/ nie jest porywcza do gniewu, nie myśli złego [...]. BG 1Kor 13, 4-5.
  • Niéprzystoyny/ Indecens [...] Maioribus suis dedecorum incusauit. lżącego/ szpecącego przodki/ niépoczciwego przodkom [...]. Kn 520.
  • Zła tedy iest rzecz uymowáć sławy bliźniemu/ y szczypáć go przymowiskámi nieprzystoynymi [...]. StarKaz 419.
  • [...] większy y duższy złodzieie są czárci/ ktorzy człowieká poduszczáią do złego; a mnieyszy złodzieykowie są myśli nieprzystoyne. StarKaz 452.
  • Tak, nie inaczej, wolność serce traci, Które się z okiem nieprzystojnym zbraci. ZimSRoks 94.
  • [...] nazwę cię wiarołomcą szczerym Raczey, y nieprzystoynym w słowie bohaterem [...]. DrobOpow 187.
  • Tedyć to záprawdę háńbá y sromotá, że Krześciánie, ile owi mniemáni y málowáni, kiedy się schadzáją y pospołu bywáją, nic inszego jedno słowá brzydkie, nikczemne y nieprzystoyne mowią, ktorymi Duchá S. zásmucáją. GdacPan 76.
  • O ják tysiąckroć bárzey lękáć się będziecie/ álbo/ jáko pismo uczy/ boleć będziecie/ trwogá was opánuje/ [...] kiedy was on Krol niebieski ná wieki od obliczności swey odrzuci przeto/ że w kościele przy nabożeństwie jedni z drugiemi nieprzystoynych rozmow pátrzacie! GdacPrzyd 60-61.
  • [...] pretekst cnoty, kiedy nie jest obłudny, ale słuszny, ma wielką wagę u każdego, ale trzeba do tego wielkiej stałości i mężności [...]. Wtenczas, choćby kto chciał kogo w kondycyją nieprzystojną pociągnąć - nie może, i często pozorna racyja dowodnej cnocie musi ustąpić. LubSArtPol IV, 18.
  • [Theudas] Płácze serdecznie, y łzy leie z oczu choyne, Oraz mu [mnichowi] swe przekłáda życie nieprzystoyne. DamKuligKról 249.
  • Każdy gospodarz lub doroczny mięszkaniec, mający dzieci lub czeladź, nie powinien jej swawoli nieprzystojnej, żartow ani klątwow pozwalać [...]. DziałTWilkKutrz 180.
  • Znosząc także nieprzystoyny zwyczay że damy y matrony rożne, nie maiąc żadnych spraw w Trybunałach, tamże założywszy rezydencyą bawią się, y praktyki między stronami przez mężow y Depotatow czynić zwykły; przeto statut w tey mierze [...] reassumuiemy. VolLeg VI 226.
  • [...] będąc non ignoti nominis szlachcicem, przez całe życie moje byłem incapax [niezdolny do] hultajskiego jakiegokolwiek i nieprzystojnego postępku [...]. UnDysFil 292.
  • Nieprzystoyny. unanständig. messéant, mal-séant. T III 1018.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • rzecz nieprzystojna (sz. zm.):
    • Szláchcicowi Polskiemu kupiectwem się báwić rzecz nieprzystoyna. StarPopr 134.
    • [...] nieprzystoyna rzecz polskim ięzykiem opisywáć ią [gonoreę]. CompMed 411.
  • choroba nieprzystojna:
    • »choroba wstydliwa«
    • Medycy niepowinni osławiáć pácyetow swoich, gdy na iáką chorobę nieprzystoyną choruią. StarKaz 267.
2. »nieodpowiedni dla kogoś«
  • [Gabryna] Oneż właśnie na sobie w on czas miała stroje, Młode i nieprzystojne sobie i nieswoje, Które beła niedawno Marfiza zewlokła Pinabellowej paniej i w nię ją oblokla [...]. ArKochOrlCz III 218.
  • [...] Szláchtá Rycerską opuściwszy/ do kupiectwá się y inszych zábaw stanowi swemu nieprzystoynych vdáłá [...]. StarPopr 134.
  • Boć y miedzy wámi często á gęsto wszelákie burdy stanowi waszemu nieprzystoyne powstawáją [...]. GdacPan 88.
  • [Primus] prosił [służebną Aldogundy] zeby pewnego Wieczora ubrawszy się w szaty Aldogundy Gdy Panna spac poydzie z okna zmyslaiąc głos Aldogundy z Verencyanem pogadała y do konwersacyi Pannie nieprzystoyney do pewnego kąta ogrodu słowo mu dała. HistŚwież 156-157.
3. »nietypowy dla kogoś«
  • [Erminia] Miáłá y serce y dosić ochoty/ Y vmysł śmiały/ tey płci nieprzystoyny [...]. TasKochGoff 152.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

NIEPRZYSTOJNA I
rzecz
m

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1650
Znaczenia
»coś niewłaściwego, niegodnego«
  • [...] zá nieprzystoyną bysmy poczytali/ aby stoły wytwornieyszą mieli ozdobę swoią/ a niż stoł na ktorym chleb y pokárm Anyelski przebywá [...]. BanHist 113.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 12.11.2024

*NIEPRZYSTOJNE
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1607
Znaczenia
»coś niewłaściwego, niegodnego«
  • Co rzecze ten, co Pana cnotliwego Umysł podnieca do nieprzystojnego; Albo gdzie trzeba do ucha nie nosi, Co sława głosi. GrochWiersze 225.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2012

NIEPRZYSTOJNA II

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1605
Znaczenia
»jest niewłaściwe, nie godzi się«
  • Bo iáko náieżdzáć cudzą máiętność/ nie słuszna iest; ták też dáć sobie naiecháć/ y pobráć/ nie przystoyna. PetrSPolit II 385.
  • Więc pobranie rzeczy i klejnotów, córce mojej od nieboszczyka danych, jeśliż to widzieliście być z ujmą skarbu waszego, pobrawszy je, przestać było na tym. Tych jednak, które z sobą przywiozła, ode mnie, jako rodzica swego, więc i matki swej onej dane, brać niesłuszna, nieprzystojna i niesprawiedliwa. NiemPam 105.
  • Złego sumnienia derwisz nie ukai się aż łajaniem i leda co mówieniem; bo ze zbytniego ubóztwa przychodzi rozpacz, lecz to nieprzystojna. SaadiOtwSGul 219.
  • Nieprzystojna zaprawdę lubo dla gładkości, Lub dla posagu cudze przejmować miłości. SzymSiel 52.
  • P. Sochaczowsky zaras za Hetmanem o swoi list takze mowic począł, ze to nieprzystoyna beła cudze listy przeimowac ktorych się on iednak niewstydzi, gdysz nie o Krolewicu IM ale o Kazanowskich to pisał [...]. OssJŻyw 35v.
  • Kędyś y ty sam waleczny Tryumphatorze zászedł? od Triumphow y zwyćiestw dálekoś poskoczył: álbowiem iáko pomieniony Strykouius świadczy/ gdy się złotem y łupámi z niepryiáćioł otrzymánymi oćiężywszy do Perásłáwia y Kiowa wrácał/ chćiwi y zázdrosni tákiey słáwy niezbożni Piećinigowie (ktorych on przedtym nieraz pod swą moc podbiiał y porażał) zdrádą drogę mu zástąpiwszy/ y nie ná tákim plácu/ gdzie się mężny y wrodzony Zołnierz popisować powinien/ ále ná tákim gdźie poyrzeć ánimuszowi Zołnierskiemu do stoczenia woyny nie przystoyna/ z nim iednak odwáżnie y tam się sparszy/ onego woysko poráźili/ tudźiesz sámego niezwyćiężonego Swentosłáwá/ iuż nie iáko Tryumphatorá/ ále włáśnie by domáturá nieiákiego poymawszy Kziążęćiu Piecińgowskiemu Kura ábo Kures názwánemu oddáli. WojszOr 241.
  • das hat kein Geschicke/ das er soll hier bleiben/ nie Zgodnaby, (nie Przystoynaby, nie Grzecżnaby,) to byłá, áby tu został [...]. ErnHand 371.
  • Niesłuszna bowiem y nieprzystoyná iest Uchwaláiącemu swoim práwem bydź pokonanym. LubSŁapAdw 25-26.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 12.11.2024
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 12.11.2024