Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

NOS

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
D.   nosa
B. uż. nżyw.   nos
N.   nosem
liczba mnoga
M. uż. nosob.   nosy
Znaczenia
»narząd węchu u ludzi; dziób u ptaków«
  • – Są y insze [ryby] cudowne bardzo co iak uptakow skrzydła iak ubocianow nosy y głowy. PasPam 65.
  • – Dalismy Sobie pokoy. Dopiero Pana Zeleckiego podnosić z ziemie Pana kordowskiego trzezwić wodki w nos lać, zęby rozdzierac. PasPam 220-229v.
  • – Z piianemi ich Pacholarzami Cuda robili w nos im papier zapalali, wąsy im roznemi rzeczami smarowali. PasPam 229v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • grozić palcem (sz. zm.) || pogrozić komu palcem od nosa:
    • »poruszać palcem na znak ostrzeżenia przed karą (z bliska, w oczy)«
    • – Pogroził mu palcem od nosa. PasPam 175.
    • – Then syn iego nieutcziwie szie stawyl przed prawem, z oyczem szie sprziczaiącz ij palczem grozacz. KsKasUl I, 308.
    • – Chociasz iuż iego ustá mártwe milczą, Przecie im babo ieszcze grozisz palcem. DrużZbiór 208.
Związki frazeologiczne

  • kurzyć komuś pod nos (sz. zm.):
    • ~ Zle uczyniwszy ieszcze gloriatur [chełpi się] y Stanom Rzeczy Pospolitey kurzy pod nos ale na taką Hardość do Stanie wierze y Miecza [rzecze] Na co ia znowu daię taką Replikę. Insza to iest rzecz bydz obwinionym a insza winnym. PasPam 138.
    • ~ Ci zdraycy siła nąm pod nos kurzą zaczym y my tez musięmy dla złych ludzi y o pocciwych opacznie porozumiewać. PasPam 150.
    • ~ Na cos cie przyiechali zebys cię mię konfundowali że to ia widze że mi przez tego piiaka cały dzięn kurzycie pod nos a ia Cierpiałęm. PasPam 229.
  • kontent jakby go bocian nosem iskał:
    • – Kontent iakby go bocian nosem iskał. er denckt es hat ihn ein Naase geleckt. il s'imagine d'avoir raison d'étre content; il croit avoir trouvé la pie au nid. T III 63.
  • nos zwiesić, spuścić:
    • »spokornieć, posmutnieć, pozbyć się buty, dumy«
    • – Tu kozdy nos zwiesił mysląc sobie pierwsze nieszczęscie. PasPam 90v.
    • – Pan fiercyk nos zwiessił. PasPam 154.
    • – Zaraz Turcy spuscili nos z gubiwszy to Woysko ktore mieli za naylepsze. PasPam 246v.
  • ująć kogoś za nos:
    • »kierować, rządzić kim, pozbawić kogo własnej woli, decyzji«
    • – Iuz y krola uięto zanos kiedy pozwolił z kancellaryiey Uniwersały na Seymiki przed Seymowe do woiewodzt[w] proponendo novam Electionem Stante vita. PasPam 188v.
  • pod nos:
    • »blisko«
    • – Przykrzeysza [...] Bellandi Maniera kiedy to z kilku dziesiąt Tysięcy Samopałow zakurzą pod nos kiedy to z kartanu iako ceprzyk kula zapruszy oko. PasPam 207.
  • skrzywić nos:
    • »okazać niezadowolenie, dezaprobatę«
    • – Krol na to skrzywiwszy nos uśmiechnął się trochę. PasPam 286.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – MOUCHER [...] FRANCUSKIM przysłowiem mowiemy [...] Il ne se mouche pas du pied. [...] Nie nogą sobie nos uciera frant bywalec nie dudek. DanKolaDyk II, 283.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • nos zwiesić:
    • ~ [...] kiedy Zoná będzie miáłá w tobie ukontentowánie/ á pozna też iák Kuropatwá Cwiká po oku/ to to iáki táki poydzie nos zwiesiwszy [...]. GorzWol 11.
  • grać komuś na nosie:
    • ~ grać komu na gębie, na nosie. einem auf der Nase spielen. injurer qu à son nez. T III 414.
  • wyżej nosa gębę nosić:
    • »wywyższać się«
    • – wyżey nosa gębę nosić. sich aufblasen, die Nase hoch tragen. lever la crête; lever, sécoüer le menton; morguer. T III 369.
  • jak (komuś) mucha w nos wlezie:
    • »jeśli ktoś jest nie w humorze«
    • – A wzdy Pan Małżonek upiwszy się/ álbo iák muchá w nos wleźie/ wszytkiemi tymi tytułámi Zonę swoię uraczy. GorzWol 47.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas , Red.
Data ostatniej modyfikacji: 25.06.2009