ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643

Formy gramatyczne

bezokolicznik

palić się

czas teraźniejszy

lp	1. os.	palę się
	2. os.	palisz się
	3. os.	pali się
lm	3. os.	palą się

czas przeszły

lp	m	3. os.	palił się
	n	3. os.	paleło się
lm	mos	3. os.	palili się

Znaczenia

1. »ulegać działaniu ognia, gorzeć; mieć tę właściwość«

– Palę się/ vide Gorę. Kn 662.
~ Wiatr w ten czas był srogi prosto na gumno, podobieństwo ze się stodoła poczęła palic [...] ab extra. PasPam 257.
– I tu y owdzie, gdzie wiátry pędziły: Słycháć iako się pozary paliły: Z czego tym gęstsze dymy powstawały. OblJasGór 30.
– [Ręka] poszła z rapiręm, zatym zárazrazem, Nim się poprawił, ciął go wkrztąn źelázęm; Wtym podle ognia, co się iescze palił Ztego się cięcia Bohatyr obalił. OblJasGór 42.
– Czemu się pali gorzałka á nie pali woda? W gorzałce wodá się nie pali ále álbo w powietrze się obraca álbo po ogniu zostáie: bo iest cále przeciwna ogniowi, będąc mokrą y zimną, á ogień iest ciepłym y suchym. TylkRoz 99.
– AZBEST [...] Może ten kámień Symbolizowáć álbo Potęmpiencow ktorzy palą się y ná dalsze servantur męki; álbo cierpiących dla Boga ktorzy Purgantur asflictionibus. ChmielAteny1755 I 550.
– Palić się. 1) brennen als Feuer, ein Licht. 2) fig. vor Liebe schmachten, brennen. T III 1313.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

~ Mysz [nie śmie] gryźć świece owey ktora się iásno pali. StarKaz 318.

2. przen. »być całkowicie pochłoniętym, oddanym czemu, ulegać silnym emocjom«

– W tenże czás y pospolstwo/ ktorego moc beło/ Niepohámowánym się záżárciem paleło Wszyscy pociski miecąc. OvOtwWPrzem 181.
– A ty czemu zapałów którymi mię psujesz, Abynamniej nie czujesz? Darmo w sobie płomienie zobopólne dusisz? I ty palić się musisz. ZimSRoks 124.
– Y tyś nie miáłá zá wstyd, miłoscią się pálić, Z tąd chwálić męstwo Iego, iest Twe zdánie chwalić. CorMorszACyd 165.
– Serce aże drży, radością wzruszone, A jako młotkiem bije w lewą stronę Własny Wulkanus, aż się wnętrze pali; A przecię nikt sie na ten ból nie żali. BorzNaw 197.
– Ale tym czasęm gdy Lidora daley Duchęm się skruchy swiątobliwym páli, Szwedzi od Szturmow gniewy odwrácaią, Y ciepłe działa z ogniow przechładzaią. OblJasGór 102v.
– Gniewam się. Znać po cerze, niemasz czego chwalić, Że się męczyć, że się dasz afektowi palić. PotFraszBrück I 419.

3. »spieszyć się, czekać na co z niecierpliwością, nastawiać się konfrontacyjnie«

Rekcja: do czego, na kogo

– ONie niosęć ia woyny źadney tobie/ Co się ták palisz ná mię y ármuiesz/ W przyiáźni ráczey y w dobrym sposobie/ Proszę. TwarSDaf 118.
– Iuż go niemogło, áni Sámo morze, W tak wielkim iego, hamowáć Vporze, Ani zła droga, w ktorą co raz dáli Idąc: iáko Mars, do boiu się pali: Prze Bog ná zdrowie Swoie pámiętaycie I, Fortun wniwec obracác niedaycie. OblJasGór 7v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PALIĆ SIĘ