ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				panienka
	D.				panienki
	C.				panience
	B.				panienkę
	N.				panienką
	W.				panienko

liczba mnoga

	M.				panienki
	D.				panienek
	C.				panienkom
	B.				panienki
	N.				panienkami
	Ms.				panienkach
	W.				panienki

Znaczenia

1. »młoda kobieta, dziewczyn(k)a; służka, dwórka«

– Także swawoleństwa żołnierskiego i zuchwalstw domowych, które się dzieją w mieściech i w domach szlacheckich najazdami i gwałtownym panienek braniem, że teżby go poprawić i obostrzyć. AktaKrak I 253.
– Biorą gwałtem pánienki, zá wárkocze po ziemi wloką małżonki. BirkNiedz 110.
– Obywátele dziwowáli się bárzo/ że ták máłá Pánienká Dzieciątko niosłá: á boiąc się áby go nie upuściłá szli z dáleká zá nią. OkolNiebo 73.
– Z dzieciństwá będą mi/ ták młodzieniaszkowie/ iáko y pánienki czystość swoię ofiárowáć. StarKaz II, 103.
– Wszedszy tám kędy oná pánienká umárła leżáłá/ Tenuit mascum eius, et surrexit puella. StarKaz 572.
– On ci ja jest bożeczek młodziuchny, pieszczony [...] Panienkom sromieźliwyum panicze ochotne Sposabiam w towarzystwo, często dożywotne. ZimSRoks 7.
– Między różnymi, których ogród mój ms wiele, Osobliwie panienki lubią jedno ziele. MorszAUtwKuk 46.
– Niechże tedy, moja panienko ukochana, miewam to jako najczęściej ukontentowanie; o co uniżenie suplikując, całuję wszystkie śliczności od włosa głowy aż do najwdzięczniejszych stopeczek. SobJListy 434.
– Y dlatego teź ludzie poboźni przed láty táńcem się náder brzydzili. Co poznáć moźemy z słow oney poboźney Pánienki Sáry: Nigdym się z tánecznikámi nie mieszáłá. Uczcie się tu Wy Pánienki ták zacnego jáko y podłego stanu, táńcá lekkomyślnego wystrzegáć. GdacPan 146.
– Z cnotliwymi Pánienkámi w przyjácielstwo weszli, źeby ich potym tym pewniey w stan Małźeński źądáć mogli. GdacPan 147.
– Xięzna Elektorowa Z Panienkami Swemi do Wittembergu, ktore miasto podług tamtego wieku było fortecą, I Karol V nie miał nadziej dobywania oney, uszła była. IntrHist 220.

2. ekspr. »o Maryi, Matce Bożej«

– Nie wiem co mą[m] czynic, czyli ią wziąc z sobą Czyli ią tez zostawic penie[n]kę ubogą oddawszy ią w opiekę Bogu oycu swemu. KodKon 112.
– Co tám zá uciechy były z obopolney Pánienki/ z niewinnieyszym dzieciątkiem Pánem Jezusem; co zá rádości wnętrzne Pánieneczki/ co zá łáski Jezusowe iey dáne/ Anyoł ś. może tylko o tym wiedzieć/ ále nie człek. OkolNiebo 73.
– Lubo to was mowi ták wiele tysięcy uwierzyło w Chrystusá/ wszytkich was iednák iáko iednę pánienkę niepokaláną poszlubiłem mu zá oblubienicę/ ábyście byli z nim. StarKaz 486.
– Pánience [...] z rádością powinszuiemy: Miłego Bożego potomka. ŻabSymf D3.
– Syná tego y z Pánienką dziś przywitáymy. ŻabSymf .

3. »dziewczyna poświęcona Bogu, mniszka, zakonnica; męczennica«

– Coś więtszego ia widzę w Pánnie Bogarodzicy/ w Hetmánowey ták wielu Pánienek/ z których káżdą Duchowną możesz názwáć Amázonką/ to iest bez piersi: y oná ábowiem pierwsze iest/ ktora tą ścieszką pánieństwá wiecznego chodzić poczęłá. BirkOboz 31.
– Plac kupiony, tak udają, Na panienki zakonnice, Jezusowe służebnice. JarzGośc 64.
– Mieszkáłą tym czasem Błogosławiona Pánienká Dyánná przy rodzicach swoich. OkolNiebo 2.
– Z dzieciństwá będą mi/ ták młodzieniaszkowie/ iáko y pánienki czystość swoię ofiárowáć. StarKaz II, 103.
– Drogą powszechną idzcie/ gościńcem wielkim/ przez Apostoły święte/ Męczenniki, Wyznawce/ Doktory kościelne y Pánienki święte/ ubitym. StarKaz 345.
– To wszytko Heretycy teraźnieyszy/ dáleko okrutnieyszym ieszcze sposobem nád Kátholikámi żywemi y umárłemi wypráwiali. Abowiem ták wiele tysięcy kápłánow/ zakonnikow/ y pánienek tám Bogu poświęconych okrutnemi mękámi pozábiiawszy [...] palili. StarKaz 436.
– Heretycy [...] męczą zakonniki/ pánienki poślubione Pánu Bogu gwałcą. StarKaz 606.
– Tey podobna y owa Panienka ktorą gdy Litwin ieden porwac chciał i zazyc bez wstydu Obiecała go czegos nauczyc ze m[u] bron Nie zaszkodzi do Smierci y dla proby szyie Wprzod oleykiem iakimsi quasi namazawszy Wyciągnęła, w ktorą on gdy ciął, uciął raze, A ona zelzywosci z zywotem pozbyła. OpalKSat 26v.
– Ná Klasztor ś. Iozephá/ gdzie Siostrá Nieboszczykowska Przełożoną/ y tám máią być powinne Pánienki Zakonnicámi z Domu Nieboszczyká/ złotych 15 000. PruszczKlejn 15.
– Ach iakich Łupiestw, y morderstw dowodzi Zły Nieprzyiaciel, gdy Panstwo przechodzi: Czyste Panięnki Kwiata panięnskiego, Wdowy, Męzątki Stanu poczciwego Ach iak wszeteczny zołnierz albo dziki Narod zbawiwszy, bierze z Sobą w Łyki. OblJasGór 148v.
– O tych panienkach,ktore były na iey posłudze miała wielkie staranie, zapraszała ich pewnych czasow z sobą na modlitwę, albo biczowanie, aby sie przy niey ciało swoie martwić przyuczały. NiesKor II 285.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PANIENKA