ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				partia
	D.				partii
	C.				partii
	B.				partią
	N.				partią
	Ms.				partii \|\| partiej

liczba mnoga

	M.				partie
	D.				partii
	B.				partie
	N.				partiami

Etymologia

łac. pars, partis

Znaczenia

1. »jednostka taktyczna obejmująca kilka lub kilkanaście chorągwi; tu: oddział, grupa«

– Rozdzielono nas na dwie watahy. Dano nad iedną Watahą kommęndę Kalinowskiemu. Nad drugą zas mnie. Poszlismy dwiema Szlakami nocą [...] Zabieramy się potym ku obozowi az tez kalinowski z[s]woią partyią idzie, złączylismy się tedy. PasPam 236-239v.
– Do nas wiadomosc ongi przyszła o zniesioney przez Litwę Partiey Szwedzkiey ktora była pod Fu[...]giem ktorego dzis tu Samego in illo Conflictu wziętego albo iutro pewnie prezentowac maią. RadziejKor 102.
– [...] pewną Párthią máłą nászę Wołoską wodległośći od Obozu stoiącą trochę nieostrożną, pod Lubárem pogromiła [armia sułtana]. AwWarsz_1698_20IX 1.
– Wciągnowszy zas w Granice Włoskie z tym Woyskiem na Cztery go partye rozłączył. Pirszą Partyą Sobie, drugą Czynnie, trzecią Carbonowi, Czwartą Sertoryuszowi naznaczył. SzołHist 2.
– A za ten czas Sylli ius nie było w Rzymie, ktory z Woyskiem Swoim w Sycyliey przeciwko Morskim rozboynikom Morzem następowali przetoz Mariusz z trzema Kollegami y Czterma Ludu swoiego Partyami znagła nadciągnowszy snadnie się do Rzymu wparował. SzołHist 2.
– Całą Żmudź przeszliśmy, nigdzie od nieprzyjaznych wojsk nie zagabnieni, których partye wkoło naszego marszu były, ale natrzéc nie śmiały; nasze zaś podjazdy po kilka razy dobrze gościły. ZawiszaPam 119.
– Całą Żmudź przeszliśmy, nigdzie od nieprzyjaznych wojsk nie zagabnieni, których partye wkoło naszego marszu były, ale natrzeć nie śmiały; nasze zaś podjazdy po kilka razy dobrze gościły. ZawiszaPam 119.
– Piw, gorzałek, chleba mieć szwedzi nie mogli, a przytém tak ich kałmucy ustawicznie infestowali, że wychylić się nie było jak, chyba w wielkim podjeździe i partyi, dla tego trudno i o prowiant było. ZawiszaPam 261.
– Pisałasię rozna Expedycya przez Pana Gerlacha dowilna kturysię alienował od Boku mego a to dla Partij ktoramusię zdarzyła w Nitawie. SapADiar 77.
– Generał Leytnant Woysk Rossyiskuch i znaczna Partya woyska tu się znayduie. GazPol 1735 36 2 nlb.
– Powinien się na nim [ordynansie] wprzod Imć P. Regimentarz Partyi N. potym Officyer lub Namiesnik każdey Chorągwi podpisać. GazPol 1736 82 4-5 nlb.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

Na partię wyjechać:

– Powiedział, ize słuzył niegdy na Cesarskiei s Panem Lorencem Lettowem Rotmistrzem, ktorego przi nim gdy na partie wyiachali, zabito. VorLetSkarb 254.

Przenośnie

Gdzie owe kosztowne po cudzych krajach włóczenia się i peregrynacyje nasze zniosły wrodzone ułożenie swoje, narodu własnego obmierzenie wzruszyły, zbytków, swawoli, sodomiji [...] nauczyły [...] zgoła jedne cudotwory i monstra naturze z krwie rodowitej porobiły. Źleli mówię? Proszę o dowód pożytku pospolitego. W szykach podobno i żywej posturze, na partyjach i podjazdach, w publicznej pracowitej usłudze i funkcyi, w ludzkości i ochocie [...] albo w inszym jakim widziemy predykamencie.MałpaCzłow 216

2. »stronnictwo polityczne«

– Ten rok cały przebyłem na życiu prywatném, nie intrygując do się partyi żadnéj. ZawiszaPam 26.
– Kraj się gubi, bo partyi gwałt, a każda drze. ZawiszaPam 260.
– Deputowany był [...] Szczuka [...] aby zawzięte strony z kombinował, ziechały się in Januario partye obiedwie i wielu Senatorów, gdzie Szczuka iuż był arcydobrze umoderował rzeczy, ale król cicho posłał do Ogińskiego i Zaranka, żeby Planta Combinacyi nie doszła. OtwFDzieje 61.
– Cożby się po śmierci Krolewskiej działo, wielebyśmy Hetmanow mieli? wiele zpiknionych przeciwko sobie na życie y honor partyy? KonSRoz 55.
– Pan nie wątpisz, że Krol do tey y nie przystąpił partyi, ktora chciałaby mu Jus Majestatis a Republica relictum wydrzeć. KonSRoz 61.
– ZYGMUNT III [...] Obrány iest od iedney Partyi Polakow, á od drugiey Maximilian Arcy-xiążę Austryácki. ChmielAteny II 356.

3. »część czego; grupa jakichś elementów«

– O jakożem sobie życzył öbrócić się w jaką kropelkę deszczu lub rosy a spaść na najśliczniejszą busieńkę serca mego albo którążkolwiek partię najwdzięczniejszego ciała, wiedząc, że moje kochanie na deszcz rado wychodzi. SobJListy 435.
– Ani utrzymać się pioro może, áby się passyą nieuwiodło, oszpecić, y wyszpocić drugiej partyi, co iest przeciwko miłości bliźniego, y paskwilem zákazánym od Kościołá trąci. JabłSkrup 18-19.
– Te [gwiazdy] według dystynkcyi swiatła y wielkości dzielą się ná sześć partyi. BystrzInfAstron N1.
– Rozmnożone Familie Synow Noego, rozdzielać się poczeły na partye po całym świecie. ŁubHist 1.
– Antonius Sabellicus przydaje, że się [Słowacy] rozdzielili na dwie Partye. ŁubHist 2.

4. »(zazwyczaj dobry) kandydat na małżonka«

– PARTI (Estat, condition) [...] Dobrze się ożenić z Bogaczką z partyą dobrą. DanKolaDyk II, 332.
– ZałBibl 119.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PARTIA