ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				łacina
	D.				łaciny
	C.				łacinie
	B.				łacinę
	N.				łaciną
	Ms.				łacinie

Etymologia

łac. latina

Znaczenia

»język łaciński; tekst w tym języku«

– Łáciná/ łácinska mowá. Latina lingua [...]. Kn 342.
– Polszczyzná/ Sermo polonicus [...] Polszczyzną pachnié twa Łáciná/ Włoszczyzná [...]. Kn 767.
– Nasmiesnieysza gdy owo łacinę mieszaią [ci, którzy uważają się za mądrych i uczonych] Wpolski iezyk y głupie y zle y niewczesnie Nie pomniąc ze tam tylko łaciny potrzeba Zazyć gdzie Polskie słowo nie ma tey y takiey Aenergii iak trzeba V nich to naymędrsza Macaronice mowic a siać soloecysmy Z barbarismami oraz. OpalKSat 44v.
– Nasmiesnieysza gdy owo łacinę mieszaią [ci, którzy uważają się za mądrych i uczonych] Wpolski iezyk y głupie y zle y niewczesnie Nie pomniąc ze tam tylko łaciny potrzeba Zazyć gdzie Polskie słowo nie ma tey y takiey Aenergii iak trzeba V nich to naymędrsza Macaronice mowic a siać soloecysmy Z barbarismami oraz. OpalKSat 44v.
– Wziąl Piłat P. Jezusa, albo raczey wyrażaiąc to, Łaciną z-Polaczoną aprehendował P. Jezusa Piłat. MłodzKaz III, 239.
– Iest u Polaków siódmy spadek, który Tyrónóm Łaciny sie uczącym kładą pod Ablátiwęm [...] á tęn sie kładzie ná pytanię kim, albo [...] czym. Iam go w Grámmátyce moiéy Polskiey nazwał z Łácińskiego Instrumentálnym. MalGram 53.
– HENRYK WALEZYUSZ [...] záproszony przez 13. Posłow Polskich [...] piękną mowiących Łaciną, Fráncuzczyzną, Włoszczyzną, Niemczyzną, co w nie máłey u Fráncuzow było admirácyi. ChmielAteny II 354.
– Łacina. 1) die Lateinische Sprache. 2) fig. [...]. T III 702.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

umieć po łacinie:

– Aprzyiechawszt tam iako bym nieumiał połacinie po kazałęm assygnacyią kommissarską. PasPam 63.

podła łacina:

– (Chef de la Communauté des Avocats et Procureurs.) Causidicorum coryphćus, i masc. PALESTRY Patronow głowá y Starszy. [...] Słowo Sądowe gdzie tez z łacińská nazywáią Bastoneriusz, co iest słowo podłey łaciny. DanKolaDyk I, 179.
– podła łacina. Kuchen=Latein. latin de bréviaire; latin de cuisine. T III 702.

Związki frazeologiczne

dać komuś łacinę:

– Dał mu łacinę. v. Strofowánie. Łáiánie. Kn 342.
– dano mu łacinę aż mu się łeb kurzył. [...] no lui a lavé bien la tête. T III 702.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1607-1613

Znaczenia

»w języku łacińskim«

– Inskrypcyje [...] pisane były po francusku, po łacinie, po grecku na arkach truymfalnych i na bramie św. Marcina, którą bramą miała królowa wjechać do Paryża in summa pompa. SobJakPer 86.
– Po łacinie Lorica Po polsku Brustwerk albo nadwałek. NarArch 8.
– Po kosciołach bywalismy na kazaniach [...] gdyz umyslnie dla nas gotowali się po łacinie y zapraszali na swoie praedykaty. PasPam 56.
– Przyiechawszy tam iako bym nieumiał połacinie po kazałęm assygnacyią kommissarską. PasPam 63.
– Aprzecię nayczęsciey do mnie połacinie mowią Ze to Polakom lingva Usitata [język zwykły]. PasPam 63v.
– Napisany Instrument po Łacinie y po Grecku kolumnami; Łacinską Kolumne Papiesz [...] Latini Ritus, a Kolumnę Greckim pisaną ięzykiem, podpisał Cesarz Grecki, atramentem Purpurowym. ChmielAteny II 176.
– Weźmi, Korżenia żarzyczki (inaczey Benedykt) po łacinie Catyophilata. BeimJelMed 206.
– BAZYLISZEK, po Łacinie Basiliscus, Regulus, iest rodzay Wężow osobliwych [...] ktory iadem swoim drzewa suszy, dopieroż rzeczy żyiące, y czuiące, to iest Ludzi, Zwierzęta. ChmielAteny1755 I 497.
– BĄK, BABA, po Łacinie Onocrotalus, Truo, ná kształt Łábęcia, ále pyska odmiennego, bo długiego, czerwonego, ná końcu zágiętego Wolę ma iáko sakwę, w ktorą ryby połknione chowa. ChmielAteny1755 I 509.
– BARANEC blisko Iwigny nad Morzem Kaspiyskim w Tartarii, DRZEWO po łacinie AGNUS SCYTICUS, że ad instar Baranka rośnie, głowę, nogi, wełne liściem y gałąskami reprezentuiące, obrosłe iak Baranek [...] DRZEWO same naciąwszy, sok krwawy z siebie sączy. ChmielAteny1755 I 538.
– MODRZEW Drzewo po Łacinie Latix [...] Onim trzymała Antiqitas że Ognia, nie apprehenduie, [...] exemplo że koło miasta Gezgobii, wieży nie mogł spalić Juliusz Cesarz [...] iż z tego była budowana Drzewa. ChmielAteny1755 I I, 541.
– po łacinie, adv. Lateinisch. en latin; latin. § dobrze po łacinie mowi, pisze. T III 702.
– * po łacińsku vulg. po łacinie, adv. Lateinisch. latin, en latin. T III 702.
– Rzekł do nich [pasterzy] ięzykiem Tureckim, pytaiąc coby to było y czyi gay? a oni rozumieiąc że albo po łacinie, albo po Anglicku mówił, odpowiedzieli. TylkStrom 92.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: *POLSZCZYZNA, *SYRYJSCZYZNA.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ŁACINA

PO ŁACINIE