Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

PAL I

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: POL II
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   pal
D.   pala ||   palu
B. uż. nżyw.   pal
N.   palem
Ms.   palu
liczba mnoga
M.   pale
D.   palów
B. uż. nosob.   pale
N.   palami
Ms.   palach
Etymologia
łac. palus
Znaczenia
1. »słup wbity w ziemię, służący do przymocowywania czego a. jako podpora, pachołek; również miejsce postoju statków«
  • – Pal/ bić palé/ do palá przywiązáć. Kn 660.
  • – Oycowie śś. Celle y Monástyr záłożyli; palámi ostáwili/ y Pieczárskim názwáli. KalCuda 56.
  • – Wbija się pale [...] wysokie ná chłopá, miąsze ná goleń, w ziemię. UffDekArch II, 150.
  • – Palus Pal plotnij, Koł. SłowPolŁac 98.
  • – Statki stanęły u pala. PasPam 256v.
  • – Iuz były wiatry owe co przeszkadzały szkutom ustały kiedy Trafty od Pala wychodziły. PasPam 281.
  • – Niemcy ministrom do stołu przybiwszy języki, Potym przed każdym prochu nasuwszy ćwierć funta, Wetkną zapalonego odrobinę lunta; Każdy oczy z takiego umykając palu, Poł języka zostawić wolał przy szynalu. PotFraszBrück II 380.
  • – Do kolcá haku LNM przywiążesz sznur drugi w łokci ośm y ták wystawisz Windę do bicia palow. SolArch 17.
  • – Iachałem do Młyna nowo zaczętego [...] znalazłem robotnikow niemało zabijaiących pale na fundament. SapADiar 136.
  • – Jak mogą, najbliższego łódź pędzą wiosłami. Tu jak staną bezpiecznie, toż go powodują I przy brzegu do pola za łeb przycumują. GośPosBar II 454.
  • – W izbie [...] ława pod oknem długa, druga ława poprzeczna na palach. InwChełm 80.
  • – Stołeczne miasto iest Wenecya zbudowáne ná palach: za ulice má kánáły wodne, przez ktore gundułámi się przewożą. BystrzInfGeogr F2v.
  • – Pal, einPfal. BierSłowa 128.
2. »zaostrzony słup, na który wbijano skazańca«
  • – Gdy sie tak Zaporozec, przed Poganstwem pisze Chodkiewicz Bernackiego zbiera Towarzysze A maiąc nakazdy dzien tey faryny Ience Pale nimi osadzac, kaze y szubience. PotWoj 68.
  • – Nie iednego z tych u nas otaką swąwolą Albo ogniem pokarzą: albo palem Kolą. PotWoj 185.
  • – Niech nie na Stronie: ale w mych oczach ci sprawce Giną: bo zesci3e głowę ucięli Brodace Wszytko mnie w brew: y większe otworzenie zalu. Na haku trzeba było, zboycy byc, y palu. PotWoj 185.
  • – Smietana Iwąn, ktorego zabili na Pustym poliu z kaczmarzem Newczeszowskim, ktory na pal wbity iest z Iwanem Nesterakiem. AktaMusz 31.
  • – O! komu serce przerazaią pale Kto na umysle cierpi ostre szpile Nie rozweseli y stoł Lukullowy Chanbą frasunkiem zaprzątnioney głowy. ChrośAm 7-2.
  • – Hetman jego [Batorego] na pal wbity. ŁubHist 73.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2019

PAL II

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII), SWil, SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, SJP

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   pal
D.   palu
Znaczenia
»(s)palenie; drewno na opał«
  • – Pal/ item aliter palenie. v. Opał. Kn 661.
  • – Iák szumią kominy/ palu nápełnione [opału pełne] [...] Ták piersi bycze [...] chrapiały. OvOtwWPrzem 258.
  • – Przed tą chałupa chlewy dla bydła funditus obalone, tak kozły, jako i ściany na ziemi leżą, ale nie wszytko w nich drzewo i to na nic się nie godzące, chyba do palu. InwKal I 447.
  • – Iusz zrabowane miasto czeka palu. PotSyl 95.
  • – Abráhám ná Ofiáre Bogu, Miał rznąć Syná? pokaże Báran mu się w głogu, Vwikłany zá rogi, z kąd prosto do palu, Zbáwiwszy Abráhámá serdecznego żalu. Prosto idzie ná ogień, miásto Izááká. PotPocz 96.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2012

POL I

rzecz.
m
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1676-1686
Formy gramatyczne
Znaczenia
»biegun, miejsce na sferze niebieskiej«
  • – Ewander [...] otworzywszy puszkę, którą buksolą żeglarze nazywają, i zgadzać począł igły magnesowej końce ku polom niebieskim. LubSArtPol 225.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: pal.
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2019
POL II p. PAL I