ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T

Najwcześniejsze poświadczenie: 1636

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				poniewierka
	B.				poniewierką
					poniewierkę
	Ms.				poniewierce

liczba mnoga

poniewierki

Znaczenia

1. »tułaczka, wałęsanie się, włóczęga«

– Iák was nie wstyd/ Látone Tytánowskie plemię Z Ceusá/ woleć nád mię? á náwielką źiemię Wiemy/ że ná iey połog dáć kątá niechćiáłá. Wászá Bogini nigdźież mieyscá nie zágrzałá/ W niębie/ w morzu/ ná źiemi; tłuczką świátá byłá. Aż Delos poniewierek iey się vżaliłá; Rzeknąc: Ty gościo lądem/ ia gram gonionego Wodą/ y nápchnęłáć iey mieyscá nie pewnego. T OvŻebrMet 142.
– Strudzony Eácydes, Peleus, wygnániem od oycá, y poniewierką, strudzony. OvOtwWPrzem 443 marg.
– Wspomina y tu, przed Bogámi, Wenus, dawne swoie frasunki, o vpadek Troiey, o poniewierki morskie AEneaszowe, y o zstępowánie iego do piekłá. OvOtwWPrzem 653.
– [...] Wolą cierpiec głod, niewczas, zimno, poniewierki Wyglądaiąc w tymPolu oboietney bierki Marsa krwawego: wolą na ostatek ginąc Nisz się wiecznie wPoganskiey niewoli ochynąc [...]. PotWoj 108.
– Uciekłes iak pies ukąsiwszy wserce, Ale chocbys się zagrzebał y pod ziemię, Chociasz się będziesz włoczeł wponiewierce, Kędy się kolwiek obrocisz: wszędzie mię Masz: wszędzie serca moiego pozercę, Będę goniła, asz taksrogie brzemię, Łez ktorymim dzis nieszczęsliwa sciekła, Z duszą y z ciałem, ztłoczę cię do Piekła. PotSyl 42.
– [...] poniewierka wbiła cię do truny [...]. ChrośTreny 15.
– Teopistá [...] za poniewierką y swym powłoczeniem [...] był zániesiona [...]. ChrośZbiór 189.
– Otoż tobie DAWIDZIE, Máryasz z Krolewną, Z ktorą wziąłeś w Posagu kłopot, y śmierć pewną; Gdybyś wiedział ná iáką przyidziesz poniewierkę, Wziąłbyś sobie zá żonę ubogą Pasterkę. DrużZbiór 19.
– Do ktorych iák raz przykleiła serce Magdalena], nikt ią od tego Skarbu nieoderwie, Choć IEZUS, w hańbie, w męce, w poniewierce; Zadnego wstrętu nie chowa w rezerwie; Wyświadczyć mogą Kálwáryiskie drogi, Iák IEZUSOWE ukochała nogi. DrużZbiór 199.

2. przen. »lekceważenie, pogarda«

– AVILISSEMENT, subst. masc. (Le bas prix des choses.) Vilitas, genit. vilitatis, f. Cic. TANIOSC niska cena rzeczy. AVILISSEMENT se dit au figuré pour Vn grand mépris. Despicientia. genit. despicientiae, f. Cicer. PONIEWIERKA mowi się o wielkiey pogardzie. Il est dans un grand avilissent [!]. Abjectissimus est. W wielkiey iest poniewierce. DanKolaDyk I, 152.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

być w poniewierce (sz. zm.):

– Macedonowie Słowianom słuzyli Inszym narodom w poniewierce byli A potym wszystek swiat opanowali Coz więcey? inszym potym Palmam dali. PasPam 109v.
– Pytam na przykład Mazurka takiego, co to jest Trójca Święta. To on mnie odpowiada: Bóg Ojciec, Bóg Duch Święty, trzy osoby a jeden Pan Bóg. Zafrasowany tedy ciężko tym moim i jego nieszczęściem, że nie umie, utyskuję ja, aż ojciec jego powiada mi: Dobrodzieju, będzieć on to umiał, boć to jeszcze młody chłopcak, dopieroć to mu dziewiętnasty rok, bo się już w te kłótnie urodziuł i dlatego ustawicznieśmy w poniewierce, z miejsca na miejsce błąkając się [...]. BrzeżOwRzecz 89.
– AVILISSEMENT, subst. masc. (Le bas prix des choses.) Vilitas, genit. vilitatis, f. Cic. TANIOSC niska cena rzeczy. AVILISSEMENT se dit au figuré pour Vn grand mépris. Despicientia. genit. despicientiae, f. Cicer. PONIEWIERKA mowi się o wielkiey pogardzie. Il est dans un grand avilissent [!]. Abjectissimus est. W wielkiey iest poniewierce. DanKolaDyk I, 152.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: PONIEWIEREK.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PONIEWIERKA