ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

lp	M.	m		przydłuższy
		ż		przydłuższa
		n		przydłuższe
	D.	m		przydłuższego
		ż		przydłuższej
		n		przydłuższego
	B.	m	nżyw	przydłuższy
		ż		przydłuższą
		n		przydłuższe
	N.	m		przydłuższym
		n		przydłuższym
	Ms.	m		przydłuższym
		ż		przydłuższej
		n		przydłuższym
lm	M.	nmos		przydłuższe
	D.			przydłuższych
	B.	nmos		przydłuższe
	N.			przydłuższymi
	Ms.			przydłuższych

Znaczenia

1. »rozciągający się wzdłuż na dość dużą odległość«

– Powiádáią Indyani stárszy/ że słycháli od swych dźiádow o stárym podániu/ iáko niektory człowiek brody y głowy czarney/ á włosow przydłuższych/ przyszedł był ze dwánaśćią towárzyszow w tę tám stronę od Párágwái ktora grániczy z Brásilią [...]. TorRoz 29.
– Tam, przy prawej stronie tej tarczy, pokazuje się krucyfiks w obłokach, a po drugiej stronie lewej, temuż obok krucyfiksowi, na dnie pozłocistym przydłuższym, te wiersze łacińskie najdują się wydrożone. GawTarcz 34.
– DWiemá liniiámi przydłuższymi, BT, BN, záwárszy ánguł iákikolwiek słuszny NBT. Postaw w podłusz ná linii BT, pierwszą C, y wtorą E dáne; żeby były BF, FT. SolGeom I 54.
– Niech będzie naczynie BC, wąskie a przydłuższe, z dziurą na wierzchu D, przez którą by moneta jakakolwiek przepaść mogła [...]. SolArchB 384.
– Przydługi, przydłuższy. ein wenig lang. un peu long; longuet. T III 1741.
– Przeco w takowym razie do póty czekać należy, póki uście Macicy dostatecznie nie rozszerzone będzie, у wody nie wypłyną, Nogę łatwo od ręki rozeznać, można z podeszwy, у wielkiego palca, tudzież, z ułożenia tegoż w rzędzie iednakowym z innemi: Palce albowiem rąk za zwyczay przydłuższe, nierowne, у bardziey od wielkiego oddalone są. KostrzewSztuka 98.
– Ten worek, trzeba żeby był przydłuższy, i dosyć wielki, do umieszczenia w sobie 100. funt. prochu; z boku zostawia się w nim otwartość służąca do napełniénia, która potém zaszywa się. JakubJNauka 74.
– Na łamanie się światła trzeba pamiętać tym, którzy chcą gwiazdy należycie postrzégać, albo wielkié wysokości mieysc na ziémi wymiérzać, albo téż przydłuższé liniie poziomé wytykać. HubeKocWstęp 248.
– Głowa [ślepowrona] iest przydłuższa y przypłaszczona, oczy wielkie y czarne, dziob mały pod spod zagięty, y piorkami niby włoskami obrosły pod nozdrzami y około głowy. ŁadSHist 157.
– Łatwo bardzo zaś zrobić sikawkę, któraby brała połowę likworu w pistolet mieszczącego się, albowiem zrobiwszy przydłuższą sikawkę, pistolet należy nalać pełno wodą, i tę na dwie równe części rozdzielić (§. 51.), połowę wody wlawszy w sikawkę [...]. OsińGat 113.

2. »dość długo trwający«

– W ten czás y S[więteg]o Monástyrá Pieczárskiego Swiętobliwych Oycow y bráci do Cerkwie záłożenia SS. Apostołow Piotrá y Páwłá/ przy Refektarzu wystánowioney zaprowádźił/ áby tám nabożeństwo swoie dosyć przydłuższe bez źimná ták srogiego/ niemiłey dokuki; Pánu Bogu oddáli. KalCuda 139.
– Záczym wtey Cnoćie [łaskawości] dźiedźicznym prawem Monarchowie dźiedźili: Wniey się nápierwey cwiczyly: Wniey y on znatury swoiey tyran/ Nero ná początku panowánia swego/ ták był zakocháł/ że gdy mu do podpisu sentetią śmierći ná iednego podano/ zapłakáł/ y po przydłuższey deliberatii/ wyrzekł. Vtinam nunquam scribere didicissem [...]. BorkKomp D3.
– Ták mowie: iákbyze snu porwie się twárdego Achmet Cesarz; y siły wszystkie páństwá swego W kupę zbierze; w przydłuższym ktore iuż pokoiu Dobrze sobie wytchneły, do nowego boiu. GośPos 82.
– A lubo teraz przydłuszszego czasu potrzebuie ziemia, áby się przyodziała kwieciem, y zrodziłá drzewa. Ná ten czas iednak osobliwszym Wszechmocności Boskiey konkursem stáło się, że w iednym dniu do swoiey doskonałey pory rozliczne drzewa, ziołá, y kwiecia przyszły. BystrzInfCosm C.
– Dowiedzieliśmy się więc, iż ten okręt z Bristol miasta był; że zwysp Barbades powracał; że za powstaniem wichru gwałtownego, zerwana była kotwiczna lina, y okręt od brzegu na morze zapędzony w tedy, kiedy Kapitan y sztabowy Kommendant, na lądzie ieszcze byli, dla opatrzenia się w żywność, że za przydłuższym nawałnośći trwaniem, za oddaleniem biegłych żeglarzow, przyprowadzony był do stanu onego okropnego w ktorym zostawał; że na naywiększe nieszczęście ludzi na nim zostaiący od głodu umierali, strawiwszy wszystkę żywność, cukier, wodki, konfitury; tak iż w przeciągu dni 10 ani kawałek nawet chleba, lub mięsa nie skosztowali. DefoeAlbRobin 33.
– Tak potępieniec w ciemnym y od tworow prożnym państwie, szybkim w prawdzie, lecz przydłuższym pospieszył lotem, y iuż nayodlegleysze nad stwarzania granicami na niego błyskały słońca. GesCarŚmierć 83.
– Ztąd zawsze letnich Niewiast pierwszego płodu ciężkie na świat wydanie pochodzi, Chrząstki albowiem u nich guziczney koszci twardsze, y mniey ruchawe, a tym samym opornieysze, porod przydłuższy, у cięższy sprawuią. KostrzewSztuka 4.
– Możnaby wprawdzie tóż samo wykonać, sposobém w Algebrze danym, lecz że tamten gruntuie się, na wyrachówaniu bryłówatości, całéy lub kawáłka armaty, które zawsze przydłuższéy roboty, i wielkiéy pilności wyciąga, przeto następuiący sposób zdáł nam się bydź zgodniéyszy do praktycznego obéyścia. JakubJNauka 180.
– Po takim przykładzie, który był potwierdzony od Osob godnych wiary, umyśliła probować go na sobie, lubo z razu nieżmierny wstręt miała; kazała się iednak przeprowadzić do obory między krowy dnia 20. Pazdziernika Roku 1766. y umieszczono ią tam ze wszystkiemi rzeczami, które bydż mogą potrzebne do przydłuższego na takim mieyscu mieszkania; pierwszey zaraz nocy oddech iey stał się wolnieyszy, kaszel zwolnił, boleści grzbieta, żołądka y nog zmnieyszały, a w kilka dni wszystko ustało [...]. AlletzAlb 68.
– Obszernego wywodu i przydłuższego czasu potrzeba, ażebym wam dokładnie z tych zapytań wywiązał się... z serca chciałbym natychmiast to uczynić... ale słyszę tentent koni... szczęk oręża... huk dział... DembowJGłos 7.
– Postrzegam to w Panięciu, że ták odemnie stroni, iákobym nie byłá iego siostrą, iż nie pámiętam, áby z przydłuższą chwilę miał rozmawiáć ze mną, dopieroż chociaż raz ná mnie weyrzeć: wszákże to nie tylko nic nie wątli mego sercá, lecz bárdźiey do zákochánia iego cnoty niewoli. TolMęcDrama 31.

3. »o twarzy: pociągły«

– A zatem Miss Bridget bawić będzie przy mnie przez cały ciąg Edukacyi, chociaż ią WCPani niemógłaś cierpieć, chociaż ma twarz trochę przydłuższą y zwyczay noszenia sukien dobrze rogowanych we 45. leciech. GenlisCzermAdele 23.
– Byłá ta Anna [Boleyn] wzrostu wysokiego, włosa czarnego, twarzy przydłuższey, koloru żołtawego, niby ná żołtą chorobę západła: ząb ieden miałá z dziąseł wyskakuiący, u práwey ręki szosty palec: pod brodą guz iákiś wyrástaiący: ktory áby iey nie szpecił, ták oná, iáko y iey Frącymer, y szyię, y obnażone wedle mody w ten czas piersi, chustką zákrywałá [...]. SandNPoszakHist 37.

4. »o tekstach: składający się z dość dużej liczby słów«

– Ia dwu Authorow przy dłuzsze zabáwy Wćiąź przeczytawszy: tey Marsowey spráwy. Obroćiłem też ná wiersz pioro moie/ Lecz nie ták iák ktoś/ pisał gęśie boie. PaszkMrChor Av.
– Przydłuższy/ Longiusculus […] Longiusculum epigramma: Bene longa oratio […]. Kn 872.
– Iakoż ia pierwszy wyznaię szczęście moie, żem na tych wszystkich Teatralnych Exhibicyach miał honor być Aktorem, z czego iak wielce profitowałem, niespecyfikuię, gdyż bym Cię przydłuższą zabawił relacyą. RadziwiłłowaFKom cv.
– Repetował mój mołojec kilka razy me słowa, ale nigdy nie mógł trafić do końca i powiedział, że to jest przydłuższa oracyja, trzeba by ją skrócić. KonSSpos 154.
– [...] zdało mi się państw odemnie opisanych głębiey roztrząsnąć kraiowy płod, kupiectwo, warsztaty, aby dostatecznie onych bogactwa, przemysł, fizyczna y polityczna możność, ekonomia, iednego od drugiego narodu dependencya, niedostatek lub obfitość były poznane y przeniknione; ktorą wiadomość w przydłuższych trochę wyłożyłem przypiskach, aby uczącey się młodzi pytań tylko y odpowiedzi, na ktore ta księga dla łatwieyszego poięcia iest rozłożona, pamięć się nieobciążała, a nauczyciele rzecz zupełną y wykład do obiaśnienia kwestyi krotko przełożonych mieli przygotowany. WyrwGeog XVIII.
– Ztąd oszczędzano pracy w roztrząsaniu dzieł zwłaszcza przy dłuższych y zawilszych, w których ieżeli co nadzwyczaynego postrzeżono, dość było zwalić to na diabłów, których zawsze pod ręką miano. FontenTrzcińHist 10.
– Krótkie wyrazy zawsze mocniey nas uderzaią, niżeli o tymże samym przydłuższa mowa; bo człowiek z natury do roskoszy dąży, i razem ią, iak można, naywiększą mieć woli. KarpińFWymowa 49.

5. »o słowach: składający się z dość dużej liczby sylab«

– Ponieważ w początkach ięzykowi razem przytrudnych było, z prostego głosu przydłuższe słowa różnym łamaniem się wymawiać; prawie we wszystkich Europy ięzykach, słowa koniecznie do utrzymywania życia potrzebne z iedney, a naywięcey z dwoch syllab składaią się. KarpińFWymowa 8.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: PRZYDŁUGI, PRZYDŁUŻSZYM.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

PRZYDŁUŻSZY