ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (hasło kanoniczne), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		rąbek
D.		rąbku
		rąbka
B.	uż. nżyw.	rąbek
N.		rąbkiem
Ms.		rąbku

liczba mnoga

D.		rąbków
B.	uż. nosob.	rąbki
Ms.		rąbkach

Znaczenia

1. »materiał«

– Za 6 Łokci Rąbku barzo cienkiego po zł 4 Za trzy sztuczki Rąbku sląskie[g]o po zł 12 [...]. ArchRadziw 1601 79, 1.
– Ták nie tylko w mięsie tłusty/ ále y smaczny/ y biały iáko rąbek będzie [kapłon]. SyrZiel 930.
– Rąbkow cienkich sześć ćwierciowych iednę sztukę ná mieyscu kupuią po gro[szy]: 16. GostSpos V, 110.
– Tu wszystkiego dostanie. Osobliwie w rąbkach, płótnach cienkich i koronkach flamskich, kamlotach brukselskich, żadne miasto (tak) nie celuje. WierzbKon 158.
– Za rąbek dla Pani stuczek 2 17. WilczPam 14.
– Do zasłonek za frędzlie u za Bagazie y za stuczkie rąmbku wydalismy z 35. KunReg 73.
– Allzu dünner Schleyer/ bárzo rzadki (cienki) Rąbek. ErnHand 40.
– [...] Ich habe der Iüdin Schleyer aggekaufft/ kupiłem od Zydowki Rąbku [...]. ErnHand 534-535.
– Bierze w ręce, y płákáć nie mogąc: cáłuie; Y lubo gdzie siedziáłá, mieysce upátruie: Lub iedwab rozrzucony, lub rąbek y krosná: Ku sobie miásto Corki przyciska żáłosna [Ceres]. ClaudUstHist 34.
– Rąbek, crepe, fin lin [...]. KulUszDyk 161.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Iák z płatká wywinał/ iák z rąbká. Vestem, supellectilem mundam & benè compositam habet. Emunctae naris homo. Omnia eius nitida, culta, concinna, benè concinnata, tersa, polita [...]. Kn 231.

2. »to, co wykonane z tego materiału«

– Liszteweczek przy rąbku dwie [spis koronek]. ArchRadziw 1601 231, 2.
– Ták Łotrowie odeściem przywiodą do stráty Srogie y strászne Sędzie/ znędzą Prokuraty/ Iuż wyprożnią y Grody/ Wieże y Ratusze/ Vstáną pozwy/ klątwy/ dráhulce/ kátusze: Zá Chorągwie troiákie ich rzeczy záwiesisz/ Kufel/ kárty/ podwikę/ tymi ich iuż nie zbiesisz. Bo iák Mágnes żelázo/ iák ciągnie Pułnocy Pręt w Kompásie/ ták do tych káżdy Łotr poskoczy/ Kufel to iést Bachusow/ Kárty mey roboty/ A rąbek piękney Tyzby. JurkPos B3.
– [...] chowáią [w kościele] rąbek S: Cecyliey/ y siłá reliquii. WargRzym 76.
– Czemu mię niebo álbo przyrodzenie Ták nie stworzyło/ iáko tę dziewicę: Zebym te rąbki/ y miękkie odzienie Mogłá odmienić w páncerz/ y przyłbicę. TasKochGoff 155.
– Kobierce wzorzyste vrobiłá sobie; bisior y szkárłat odzienie iey. Szláchetny w bramiech mąż iey/ rąbek vrobiłá, y pas podáłá (przedáłá) Chanáneyczykowi (kupcowi) męstwo y ozdobá szátá iey, y śmiać się będzie dniá potomnego. BirkNiedz 172.
– Oná iednák niedbáiąc ná siostr swych namowy/ Ani sáydaká/ áni strzał w ręce swe bráłá: Niswego proznowánia z łowámi mieszáłá. Owszem w zdroiu swym piękne członki opłokuiąc/ A Cythorskim grzebieniem włosy rozczosuiąc; Wiele rázy onych wod/ ná ktore pátrzełá/ Coby iey też przystało/ pilnie się rádziełá: Czásem/ okrywszy ciáło rąbkiem przeźroczystym/ Leżáłá/ lub ná liściu/ lub ná zielu czystym. OvOtwWPrzem 153-154.
– Rąbek/ v. Podwika/ Nametas. SzyrDict 372.
– Aliści coraz jeszcze większe smutki nowe niż w rozstaniu małżeńskim, łzy gorzkie, grobowe, którymi ośm miesięcy z słusznych przyczyn wiela oblewa żona w domu stratę przyjaciela, a gdy miesiąc dziesiąty już osusza oczy, płachtę z siebie złożywszy, rąbkiem głowę toczy. HugLacPrag 72.
– Y lezy dotąd: y ták nie zemsczony Ma leżec Ludgierd niewinnie zgładzony? Hey płci panienska, y ty cná miłości, Dzwigay tarcz zemstą, twey to rzecz dzielności Ia oto zaras z tych murow wypadnę Y nikt nie uyrzy, iak się znich wykradnę Rabki y miékkie zruczę to odzienie Y odmienię się w twardszę [!]przyrodzęnie Węzmę piesczoney miasto iedwabnice Pancerz y głowę ubiorę w przyłbicę Y tak w zele zie do boiu Krwawego Poydę ná pomstę mégo zábitego. OblJasGór 67v.
– Ona znienaczka, na nie spodziewánych Gości zpoyzrzawszy, w iagodach rumianych, Rąbkiem zakrywa przyrodzone kwiaty, Y płec zacłania [!], y stroy kraięm szaty Głowę matonęm zaras przyodziáła, Y do Kownaty, co prędzey Vść Chciáłá. OblJasGór 118.
– Iedná chusteczká/ iedná krayká/ ieden cień przechodzącego Apostoła obłożne choroby leczyły; Tu cáły/ IEZVS w tym czystym rąbku uwiniony/ pod przyiętym cieniem pokryty/ powity/ nie cień ále istotnie obecny Bog/ obecne żywe z duszą y Bostwem ciáło/ ręce y rámiona Boskie są/ á przecię ták słábo z záleżałych nás barłogow nászych dźwigaią! BujnDroga 231.
– Naprzód: Kożuch przechodzony niezły barani; item zielona suknia morańska przechodzona białogłowska; kształt muchajerowy zielony, nowy; kształt czarny, bękartowy; rąbek białogłowski nowy, cienki [...]. ActScabVet 76.
– Tego sie też doma[ga]li, ażeby gierada nie gineła tym dzieciom, co pozostała po matce ich, a mianowicie chusty, suknia breklestowa, lazurowa katanka podszyta, kitlik jeden muchajerowy, fartuchów 2, koszulek 4, rąbek, odziemnic 3, krowa jedna, skrzynia na nogach [z] zamkiem. ActScabVet 108.
– Sidonski rąbek piersi kryiąc zdobi AEgypską igłą jedwab posciągany Ciało na widok jak przeż [!] sieć sposobi Ukazuiący pierś w kształt pomagrany. LucChrośPhar 332.
– Y ułąmawszy gáłąź długą w krzaku Wywiesiłám ci rąbek moy dla znáku, Ażebyś wiedział, kogoś tu porzucił Y w niepámięci swoiey się ocucił. OvChrośRoz 130.
– [...] W ręku dzidá ogromná, obłokow się tyka, Cięki rąbek Gorgonę ná piersiách zamyka [Atena] [...]. ClaudUstHist 14.
– Tegoz Roku IM Pana Andrzeia Korycinskiego Iey Mosc Pani Vrsula Małzonka iego Na dzien Niepokalanego Poczecia Naswietszey Panny Mariey Matki Bozey darowała na ołtarz Braczki Zywiecki Obrus roznemi Iedbawiami [!] ze Złotem na Rąbku robiony Na Ktorym Miásto wzorow Mysteria albo Taiemnice Naswietszey Panny z OPisma Swietego są wychawtowane y subtelno wyszyte. KomonDziej 129v.

Przenośnie

Noc ná się byłá rąbek z gwiazd włożyłá/ A niebo iásn e [!] świeciło pogodnie: Iuż y Cynthya pełna prowádziłá Swe złote wozy miedzy mnieysze ognie.TasKochGoff 161
IVż też czarnáwa noc z miękkiego łoná Wielkiey mácierze ná świát wychodziłá: Y od lekkiego wiátru prowádzoná/ Nieprzepłáconą rosę przynosiłá. Y z wilgotnego rąbku winne groná/ Zbożá/ y zioła/ y trawy kropiłá: A wolne wiátry cicho powiewáły/ Y sprácowánych ludzi sny głaskały.TasKochGoff 354
Choć beli twárdzi/ przedsię się zmiękczyli Obáy Rycerze/ y podszedszy blisko: Długo ná piękne płáwáczki pátrzyli/ Kiedy swe lube kończyły igrzysko. Wtem pełne piersi iedná w oney chwili/ Y pod piersiámi/ insze członki nisko Vkaże/ y to co wzrokowi miło/ Dálsze swem rąbkiem iezioro zákryło.TasKochGoff 394
Zá temi słowy woysko ochotnieysze/ Teskliwe świtu czekáło ránego: Nigdy powietrze nie beło pięknieysze Y pogodnieysze/ iáko dniá onego. Piękna iutrzenka śmiałá się iásnieysze Biorąc promienie/ od słońcá złotego: Niebo bez rąbku/ y nád zwyczay świetne/ Chciáło ná dziełá pátrzyć ták pámiętne.TasKochGoff 527
Noc zátym rąbek swoy rospościerała Y w złote gwiazdy niebo Vbierała, Przy ktorych piękna Cynthya pochodnie W twarzy paliła rozwiiaiąc ognie, A zgor wysokich przychodziły cienie Po głuchych polách Kochaiąc milczęnie [.]OblJasGór 67v
Widzieć Kaskady, iák przez drobne ząbki Zyłkámi ze skał, subtelnemi płyną, Potym się w cienkie rozlewaią Rąbki, Znać z kąd wychodzą, niezgadniesz gdzie giną.DrużZbiór 249

Znaczenia niepewne

1 a. 2:

– Rąbek/ v. Podwiká/ Płótno cięnkie. Szátá cienka. Kn 905.
– Rąbek Sindon. SłowPolŁac 67.
– Rąbek, g. rąbku. 1)Schleyer ein Zeug. 2) Haupt Schleyer der Weiber. 10 linon; linomple, m. 2) voile, m. dont les femmes se couvrent la tête. iak z rąbka zrobione; iak z rąbka wywinął. es ist ser niedlich; als wenn es gedrechselt wäre. il est tiré sur le volet; il est fait à peindre. T III 1819.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

od przysł.: Iák z płatká wywinął/ wszytko v niego.

– Iák z płatká wywinął/ iák z rąbká [wywinął]. Vestem, supellectilem mundam et benè compositam habet. Emunctae naris homo. Omnia eius nitida, culta, concinna, benè concinnata, tersa, polita [...]. Kn 231.

Użycia metajęzykowe

- [...] przymrozek rąbek rachunek rátunek rozsądek [...] in u genitivum terminant; ut ádámászek ádámászku, ánimusz ánimuszu etc. WojnaInst 30

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

RĄBEK