ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (?), Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				rana
	D.				rany
	B.				ranę

liczba mnoga

rany

Znaczenia

»uszkodzenie ciała, głębokie skaleczenie«

– Ieszcze bym go [konia] był zazył gdy by nieta kolanowa rana. PasPam 94.
– Kalumnia bardziey boli nizeli rana. PasPam 175v.
– Więm że zwycięzywszy będzie za co Plasterek kupić y czym ranę zawinąc. PasPam 261.
– Lacedemonczyk [...] cierpiąc iuz Smiertelne rany Prosi Nieprzyiaciela by go wywrocono A ieszcze zraz Horęzem w piersi uderzono. PasPam 270v.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

dostać ranę:

– In Pugna Stataria [we wstępnym boju] odwaznym się zstanie w Plecy (za to szlubuię) rany Nie dosta[nie]. PasPam 270.

rana tylna (sz. zm.):

– Zeby się nie wstydził moy Hetman kochany widząc utrupa same tylne tylko rany. PasPam 270v.
– Rana tylna bywa podeyrzana Zawsze zas kawalerska wprzodzie otrzymana. PasPam 270v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

wymywać ranę (sz. zm.):

– Vsczknionym od bestyy iadowitych pić dawáć/ y ránę tąż polewką wymywáć/ liśćie iego w winie wárząc. SyrZiel 59.
– Tymże też rány wymywáć/ ktore się goić będą bez wszelákiey máśći. SyrZiel 261.
– Nie dano mu chleba przez dwa dni, lecz Steley był tak wspaniały, że mu swego udzielił. Podawał mu, iak często mogł, napoy. Wymywał mu nawet rany, i w ten czas mu Moskal rękę ścisnął, mowiąc do niego, wybacz mi, żem tak właśnie z tobą śię nie obchodził, iak ty teraz ze mną. GelPrzyp 118.
– Trzeba zanurzyć chorego dziewięć razy w biegącey wodzie, nakazawszy mu dyetę po ukąszeniu; wymyway ranę ługiem z popiołu dębowego y uryną, przykładay kataplazm zrobiony z dryakwi Weneckiey (Alliaria) czyli czosneczku ziela, z ruty y soli. AlletzAlb 51.

przemyć ranę (sz. zm.):

– Warz to w krynicżney wodźie/ ábo w ocćie: kiedy powre dobrze/ włoż hałunu nie mało/ przemyi tym co nalepiey one rány/ y nogi obwin onymże co naciepley/ áż ku kolánom/ skoro oschnie/ wymyi rány one/ ćiepłą gorzałką z solą/ y záś onegoż zgrzawszy przywinąć/ y ták cżynić áż sie zgoi. OstrorMyśl1618 26.
– Jeżeli ciało koło rany iest zasiniałe, trzebaby ieszcze przemyć ią wodką kanforową, natężoną przez spiritius salis ammoniaci, potym ią plastrem z maści Styrax okryć: nakoniec gdy ciało zranione stanu naturalnego nabiera, samego tylko Basilicon używać należy. KurFSangOpis 83.
– Pierwszy z tych nieszczęśliwych zbiegł tegoż samego dnia do znayduiącego się blisko Felczera, ktory mu rany ponarzynał, przemył dobrym winem, y maścią obłożył. KurFSangOpis 87.

wymyć ranę (sz. zm.):

– Pod ráną wykárbowawszy nożem kowálskim/ żeby ropá schodźiłá ná doł/ wymyi ránę octem ćiepłym osolonym: á zbiwszy białku z háłunem/ przyłoż przez noc/ názáiutrz záskwarz łoiem kozłowym/ á muśiszli w drogę iácháć/ smołą czarną po wierzchu zásmol ćiepło/ by wodá nie doszłá. DorHip II Qij.
– Vkąszony[m] od bestiy iádowitych/ miánowićie/ od wężow/ ktore krolikámi zowią/ od korony/ álbo rożkow ná głowie máiących/ wielkim iest rátunkiem/ pierwey ránę wymywszy prostą wodką Koperwáserową/ ktorą flegmą vitrioli zowią. SyrZiel 176.
– 107. Katar napada albo gdy na zbytnim zimnie długo być muszą, albo gdy upałom słońca bardzo są wystawione: szczkaią wtedy, i czasem materyą wyrzucaią. Wtedy przebiią się nozdrza pioreczkiem, dla ułatwienia wypływania materyi: a ieżeliby meterya nakształt puchliny gdzie się skupiła, przerznąwszy wyciśnie się, raną wymyie ciepłym winem, i zasypie trochą iak naymieley tłuczoney soli. KlukZwierz 134.
– Zaraz więc wymyć trzeba ranę wodą letnią dobrze osoloną, dla zdięcia piany ziadliwey tey bestyi. KurFSangOpis 83.
– Gdy tedy kto od psa, wilka, lisa, kota, lub iakowegokolwiek zwierzęcia, albo bydlęcia, a nawet od człowieka wściekłego ukąszonym będzie, powinien zaraz mieysce zranione błotem lub wilgotną ziemią obłożyć, kilka razy to powtorzywszy, potym rozpuściwszy soli w wodzie, tą wodą ranę należycie wymyć, potym wziąwszy octu iakowegokolwiek, byle dobrze kwaśnego, zagrzawszy, rozpuść w nim trochę masła, tym ranę często przemyway, i szmatami w nim maczanemi obwiiay. PerzLekarz 157.
– Warz Mięte [...] tą wodą wymywszy po dwá rázy Ránę, á zá każdym razem posypuy proszkiem z teyże mięty. VadeMed 36.

omyć ranę:

– A on/ żeby tę myśl zwyćiężył/ wźiął wody y omył ránę onę/ y záchował ono omyćie: á ilekroć prágnął/ nápiiał sie wody oney. ZwierPrzykład 99.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Ták ráná boli w goleń/ iáko y w głowę. RysProv 77.

– Nié odnawiay bolu/ rány/ wrzodu zgoionego. KnAd 629.

– Cudza ráná nie boli. KnAd 109.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

RANA