ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, T (rumor), L (rumor; XVII-XVIII), SWil (rumor), SW (rumor), SJP (rumor)

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		rumor
D.		rumoru \|\| romuru
B.	uż. nżyw.	rumor
N.		rumorem

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	rumory
D.		rumorów
C.		rumorom
B.	uż. nosob.	rumory

Etymologia

łac. rumor

Znaczenia

1. »pogłoska, wieść«

– Wezwány potym ná páłac Páński Krolá teráźnieyszego Zygmuntá III. Roku Páńskiego 1588. záraz po Koronácyey onegoż/ vnosił ták szczęśliwie młodość Páná/ ktoremu ná ten czás 21. rok liczono/ iż co co zrzadká v świátá/ áni ieden zły rumor nie vderzył w vszy ludzkie/ ktoryby miał pogorszyć poddáne zelżyć imię Páńskie miedzy postronnemi. BirkSkar 13.
– [...] ten rumor nabarziey y nasubtelniey mnożył, Kniaś Hrehory Sadeiowski człowiek zacnego Vrodzenia y niesprosny ten przez subtelne praktyki y przez Popy vdawał ze Dmitr zyie [...]. ŻółkPocz 7.
– [...] pomknęlismy się nád Switelniki/ tám znowu zá ziáwionym iákimsi o przybywániu tych ludźi Vkráinnych rumorem/ zátrzymálismy się przez trzy dni [...]. DiarZwyc A3.
– [...] poniewaz taki związek było uczyniono na rumor weścia krolewskiego ze przy Dimitrze stać nizkiem nie tractować, iesliby kto tractować chciał zeby z Dimitrem Carem nie z nami tractowáł. MarchŚcibHist 17.
– A iáko nie nowa złym/ y o sumnięnie máło dbáiącym/ ábo porywcżym do wierzenia rumorow ládáiákich/ kłáść potwarzy grzechow rozmáitych/ na ludźie zakonow rozmáitych/ ták tesz y mężoboystwo onym przypisowáć/ y o nich to rozśiewáć y pisáć nie nowiná. SzemGrat 157.
– Ochotny był tedy żołnierz bárzo, do stárcia się z Pogáninem; Niebosczyk iednák świętey pámięći, ná swoie się odwoływał kunszty, ktore gdy ináczey pádły, rożne były między ludźmi rumory, y te go nákoniec o Cecorska resolucya przyprawiły. TwarSLeg 12-13.
– Tego ogniá nie pszyszedł poki do pożáru/ Nászy niezátłumili/ że z onego gwáru Y płonnych potym wieści: Dziurdzi oszalony/ Napiráł się przez dzięki trybutu z Korony. Przyczynił tych rumorow y Weweli potym W szkrypcie ońym [!] taiemnym/ że głośniey iuż o tym Trzęsiono po Wołoszech: á do iakiey chluby/ Przez to dziś Bissurmánin przyszedłby był gruby. TwarSLeg 23.
– Ode dworu piszą mi ze currit powtorzony rumor o pokoiu zawartym WMunster iniquissimis con[di]tionibus, ut pote. OpalKListy 379.
– Potym niedługo wieść przyszła z rumorem, Iż chan z Chmielnickim ruszył się taborem I z wielką siłą. BorzNaw 118.
– Ani żadnym ktoreby do Wm. M. M. Pánow przychodzić miáły, opácznym, dáwaycie się wzruszáć rumorom, co się tych czásow bárzo zágęściło. LubJMan 94.
– Az tu nowy się w woysku urodził rumor ze Król potaiemnie uchodzi z Starszyzną. HistBun 14v.
– Tym czasem Cesarz powracaiąc chory Pod Brundusium tak się zachwiał; ze go Iuz okoliczne wiesci y rumory Poudawały były za zmarłego. ChrośKon 335.
– Tchło to Gryzeldę (bo tak księżnie było) w sadno. Jakoż tej sędzi o gniew i bez tego snadno Bywało - a dopieroż za słuszną przyczyną, Gdy przysłowia o krewnem jej tak szpetne słyną. Srodze się rozsapała, wskroś ją prawie mory Przechodzą, gdy o stryju słyszy te rumory. KorczWiz 50.
– [...] rumor o niey w Mieście Gąb tysiąc swych rozwiąże/ rożno to odeście ztą[d?] iey interpretuiąc. Czemu ták ukryta Poszłá nieopowiednie? TwarSPas 90.
– [...] Starzec na taki rumor niewesoły W proch by się rozsuł y grube popioły. ChrośJóz1745 O3v.
– [...] Owo płaszcz iego macie, nie dla kształtu Uchodząc: nie mogł uniść tey oslady Zwaszych rumorow, ten go płaszcz obwinił Bo bybył ze mną, co chciał to uczynił. ChrośJóz1745 F4v-F5.

2. »łoskot, hałas, huk, zgiełk«

– Komorowski, będąc na tejże uczcie u Pana Sklińskiego, za powstałym rumorem wypadł ze dworu ku swej gospodzce z mieczem, którego obaczywszy, pospólstwo rzucili się za nim. NiemPam 77-78.
– [...] Zołnierz ieden podniosł króla z Ziemię [!], Iego też tam zaraz złapano, rumor wielki w kościelesię wszczoł trwoga rozmaicie każdy i rozumiał i mowił pomyslano było o wielkich stanach. MasDiar 143.
– W obozie nieprzyiacielskim taki rumor uczyniło weście nasze kilkudziesiąt człowieka y taką trwogę ze rozumieli ze nas z tysiąc człowieka weszło, y kiedyzmy pod ich oboz podiezdzali, tedy wyiechać nie chcieli mowiąc ze my znaiem sczo wy z bulszych Taborow przyszli. MarchŚcibHist 19v.
– O Philippie krolu Mácedońskim pisze Plutarchus. Iż gdy czásu iednego miał zwieść bitwę z nieprzyiaciołmi swoimi/ zámyśliwszy się/ iákoby miał woysko swoie vszykowáć/ y nieprzyiacielá zwyciężyć/ vsnął smáczno bárzo. A w tym rycerstwo iego przychodzi do namiotu/ wywiáduiąc się rychłoli każe bitwę ztoczyć; á żaden go nie śmie obu dzić; á nieprzyiaciel náciera bárzo. W tym gdy przecię rumor czynią około namiotu/ krol się ocknie/ y poczną mu powiádáć/ że iuż nieprzyiaciel nástępuie gwałtownie/ á ty krolu spisz/ nic o nas nie myśląc. StarKaz II, 299.
– Tu też już miasto na wjazd bliskich gości Oświadczając swe z murów uprzejmości Komisarzowi natenczas polskiemu, Względem traktatów z Szwedem jadącemu - Ogromne działa z rumorem puścili, Tak aże słońce fumy okurzyli I ziemia sama, gdy huk usłyszała, Z radości raczej, nie z strachu, zadrżała Ciesząc się z tego, iż cni Europy Ludzie prowadzą po niej swoje stopy. BorzNaw 149.
– Y tak runęły ze sámá niemáła Rosstąpiwszy się zięmiá zahucáła Pioron w tym strzelił, słupy wnet upádły, Y pokruszone w przepasc iákąś wpádły, Á z ich romuru asz zawyły Lerny Y ozwały się Antry y Awerny. OblJasGór 25v.
– Zatym pisaniem teraz wielkie ognie Y gęste zewsząd palili pochodnie A od rumoru az grzmiały obozy Gdy okowáne tarany y wozy, Zgromadnym ludęm rowno szykowáli Y gdy się to tam, tosam uwiiali. OblJasGór 139v.
– Wściekłe tákEumánides rękomá zaklęsły/ Ze Krolewskie z rumoru Pałace się wstrzęsły. KellGram 246.
– Krolowie Pánowie nási sami tylko apertis ostiis sine Ianitoribus ták w wielkim pod słońcem Narodom panować możecie, ktore Gwardye lubo powaga Pańska w przysionkách postáwiłá Wászych, ale nie diffidencya, nie nienawisny rumor. DanOstSwada II, 13.
– Rumor, wrzask. Getümmel, Geschrey. rumeur, m. bruit. T III 1941.

Użycia metajęzykowe

- Substantiva nomina [...] Rumácya Rumor Sáfir Sákráment [...]. WojnaInst 157, 162-163

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

RUMOR