ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, Kn, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (? ), T (? )

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		sakrament
D.		sakramentu
B.	uż. nżyw.	sakrament
N.		sakramentem

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	sakramenta
D.		sakramentów
B.	uż. nosob.	sakramenta
N.		sakramentami
Ms.		sakramentach

Etymologia

łac. sacramentum 'uświęcenie'

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Sákráment/ Sacramentum, est signum visibile inuvisibilis gratiae diuinae, quae homini per illud confertur ad eum sanctifi candum [...]. Kn 976.
– Na przyszłą Wielkanoc, gdy Chrystus z niewoli brańce święte wywodzi, padniem w Końskiej Woli, gdzie duchy z pogańskiego otrząsszy barłogu, przy świętych sakramentach ziścim śluby Bogu. TwarSLegK 235.
– We Fráncyi Nárboneńskiey Albigenses broździli/ wiárą Kátolicką i Sákrámentámi gárdząc/ [...] ná poskromienie Albigensow/ i ná napráwę Biskupstwá zesłał Innocencyusz Kárdynałá Swiętey Pryszki. KwiatDzieje 10.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

Benedykcja Najświętszego Sakramentu:

– Benedykcya Nayświętszego Sakramentu. Consecration des Heiligen Abendmahls. Consécration; Bénédiction du très Saint Sacrement. T III 32.

administracyja sakramentów:

– Drugą corkę Czart wydał Simoniam za Kapłany y Prałaty [...] Aby za administracyią sakramentow y pracą około zbawienia ludzkiego/ zapłatę iako naywiększą wyciągali. StarKaz II, 329-330.
– S. LEO II. obrány Roku 682. postanowił wárować się Simonii w Administrácyi Sakrámentow. ChmielAteny II 152.

sakramenta administrować:

– Maią ci Zakonnicy facultatem [...]/ że im wolno Parochie trzymać/ y Sakramenta administrować. PruszczKlejn 60.
– Mieszczanie Tczowscy [...] praedicują i sakramenta administrują. OpisKról 364.
– Sam [ks. Firlej] tedy nayliższym Sakramenta administrował, do chorych iezdził, lubo w starganym latami y pracami zdrowiu. NiesKor II 161.

administrowanie sakramentów:

– Ile rázy kápłan w grzechu śmiertelnym czuiąc się/ bez żalu y skruchy Serdeczney przystępuie do ádministrowánia sákrámentow świętych [...] záwsze sobie ná piekło zárabia. StarKaz II, 339.
– Iest y Bráctwo Anyołá Stroża z Odpustámi wielkiemi [...] á Zakonni Kápłáni Páráfiánom w ádministrowániu Naświętszych Sákrámentow pilnie wysługuią. PruszczKlejn 66.

kościelne sakramenta:

– Kościelny/ adiect. aliter ut Kościélne Sakrámentá/ náuká/ iedność [...]. Kn 306.

Sakrament Najświętszy (sz. zm.):

– Sákráment Naświetszy/ [...] Eucharistia [...]. Kn 976.
– Jest bowiem Naświętszy Sakrament [...] iako Apteka iakaś pełna/ maści/ oleiow/ balsamow/ y zapachow drogich/ ktoremi leczy rany sumnienia naszego. StarKaz II, 41.
– Chrystus Pan [...] do nas to Kapłanow wszytkich mowi/ abysmy sami godnie do ołtarza iego świętego przystępuiąc/ godnym tylko [...] ten Naświętszy Sakrament rozdawali/ nie iawnym lichwiarzom/ cudzołożnikom/ abo tyranom/ ktorzy do Kommuniey świętey/ tylko dla obyczaiu przystępuią/ aby sie nie zdali bydź Heretykami niezbożnymi/ abo niewiernymi Atheuszami. StarKaz II, 52.
– Najświętszy Sakrament bierzemy/ nie tym affektem y umysłem abysmy nim posileni/ iako Zbawiciel nasz dla nas y w nas; tak y my w nim y dla niego żyli; ale pono często żebysmy albo ludzkim oczom/ albo [...] prożney o nas opiniey dosyć uczynili. BujnDroga 238.
– W tey tu Bazylice [S. Mariae Majoris] te są Swięte raritates. 1. Złobek Pana JEZUSA, ktoremu wspaniałą podźiemną Sixtus V. Papież sfundował Káplicę á na wierzchu Tabernaculum ná Náyświęt: SAKRAMENT z brązu wielkim sumptem, ktore 7. Aniołow trzyma, iednemi rękami, á drugiemi świece w dźień y nocy palące się. ChmielAteny II 110.
– Tu głowne są Relikwie: Laska cudotworna Moyżeszowa, Rozga Aaronowá: W Podźiemney Kaplicy jest Stoł kwádrzasty ná ktorym Zbawiciel nász ostatnią iadł Wieczerzę y Nayśw: postanowił Sakrament, od S. Heleny przysłany. ChmielAteny II 110-111.
– [...] Obywatele tameczni [Torunia] Akatolicy, Nayświętszy SAKRAMENT w Processyi nie uszánowáli [...]. ChmielAteny II 321.
– 5to, [czart] na wspomnienie rzeczy swiętych, vg Imienia JEZUS, MARYA, na obecność Relikwii; Obrazow, wody swięconej, dopieroż na obecność S. Ewangelii, Najświęt: Sakramentu, wszystek trzęsie się, wrzesczy [...]. ChmielAteny III 214.

sakrament wieczerzy Pańskiej:

– Mając w domu Służebnicę cięszko chorującą posłała [pani] po Xiędza, aby ją absolwował y Sakramentem wieczerzy Pańskiey usługował. GdacPan 13.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

administrować sakrament (sz. zm.):

– Máią ci Zakonnicy facultatem [...]/ że im wolno Párochie trzymáć/ y Sákrámentá administrowáć. PruszczKlejn 60.
– Sam [ks. Firley] tedy nayliższym Sakramenta administrował, do chorych iezdził, lubo w starganym latami y pracami zdrowiu. NiesKor II 161.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

SAKRAMENT