Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

SPRAWIEDLIWY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy gramatyczne
lp M. m   sprawiedliwy
ż   sprawiedliwa
B. m żyw   sprawiedliwego
W. m   sprawiedliwy
lm M. nmos   sprawiedliwe
D.   sprawiedliwych
Znaczenia
1. »prawy, bogobojny; o Bogu: dający każdemu to, na co zasłużył«
  • – Woiewoda [...] krzyknie Bog Sprawiedliwy Bog Łaskawy nasi, nasi. PasPam 98v.
  • – Wymazałes iego Imię ex Albo Dobrych y sprawiedliwych Monarchow. PasPam 195.
  • – Iak Aehitopael dawał na Sprawiedliwego Dawida radę tak ią tez na swoię zaciągnął szyię. PasPam 197.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Mnich niemowny/ kot niełowny/ gách wstydliwy/ gracż spráwiedliwy/ nigdy nie wskuráią. RysProv IX, 1.
2. »słuszny, uzasadniony«
  • – Miły Boze iakie to sprawiedliwe Sądy twoie. PasPam 61.
  • – Sprawiedliwe są y prawie Rzecz moge wielkiego Senatora konsyderacyie Bo y ia sąm gdy bym na tym mieyscu zasiadał pewnie bym W M SCim Pana w podobnych do niesionego Circum stancyiach inaczey niesądził. PasPam 135.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • rzecz sprawiedliwa (sz. zm.):
    • – Słuszna (odpowie) y rzecz spráwiedliwa/ Niech sámá cierpię kiedym sámá krzywá. TasKochGoff 33.
    • – Ieśli iest spráwiedliwa rzecz przed oblicznością Bożą/ iego ráczey/ niżeli Bogá słucháć/ sam niechay rozsądzi. SmotApol 189.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

SPRAWIEDLIWA I

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1610
Znaczenia
»jest słuszne«
  • ~ A iesliż się pokazáło że Papież ták w wiáry Artykułách/ iáko y w inszych vstáwach przez śś. Oyce/ sztrofowány/ karány/ y ná práwowány bywa/ iákoż tedy śś. Oycow práwom nie podlega? Albo iák spráwiedliwa to iest/ áby ktorych on Oycámi świętymi názywa/ iemu iáko synowie posłuszni byli. SmotLam 45.
  • ~ Dźieci bądźcie posłuszne rodzicom wászym w Pánu/ boć to iest spráwiedliwa. RybMKat 91.
  • ~ Więc niepodobna być wszystkim urzędnikami dóbr W. K. M., ale godnie zasłużonym W. K. M. Panu swemu miłościwemu i podobna i sprawiedliwa i prawna; bo i świątobliwszy przodkowie W. K. Mści tych osobliwie bene meritos mianowali, którzy na wojnach cnotę swą oświadczali. PetNadolKoniec 50.
  • ~ Na tej służbie W.K.M. tak wiele męczenników dla dostojeństwa W.K.M.P. naszego miłościwego, tożby nasprawiedliwsza aby i retributią odnosili z miłościwej łaski W.K.Mści. PetNadolKoniec 51.
  • ~ Lecz Piotr y Ian odpowiedziawszy/ rzekli do nich: Iesliż to spráwiedliwa przed obliczem Bożym/ was ráczey słuchać niż Bogá? Rozsądźcie. BG Dz 4,19.
  • ~ Bog człeká w niewinności y spráwiedliwości stworzył/ ktory żeby był potomstwu dochował/ słuszna y spráwiedliwa byłá; káżdy tedy człek/ w tey się spráwiedliwości rodzić miał/ w ktorey Adam był stworzony. AnzObjWaś 55.
  • ~ Poszarpać, wydrzeć z wiosek to jest sprawiedliwa, Jaki wódz, taki zawsze i komendant bywa. JarBerRzecz 183.
  • ~ A na drugich Panow Ide populus sine causa furit bez żadney często racyi takaż animositate powstaią, sprzeciwiaiąc się, iaką servitute drugim służył: bo nie mowię, zeby się złemu y wynoszącemu super aequalem Nobilitatem, albo go oprymuiącemu nie sprzeciwiać się; to iest sprawiedliwa wszędzie y na seymiku tłumić pychy, oprzyć się potencyi: ale to rzadko takim łepskim Panom się trafia, y owszem się ich boią et reverenter habent. JabłSkrup 36.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: NIESPRAWIEDLIWA.
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024

SPRAWIEDLIWA II
rzecz
m

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»to, co jest słuszne«
Związki frazeologiczne

  • mieć sprawiedliwą:
    • »mieć rację«
    • – Prokurator nie może tego spráwić/ áby kto miáł spráwiedliwą: tylko może vdać/ áby się ták ludziom zdáło. BudnyBPow 16.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 20.11.2024