Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

SZTUKA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1610
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   sztuka
D.   sztuki
B.   sztukę
liczba mnoga
M.   sztuki
D.   sztuk
B.   sztuki
N.   sztukami
Etymologia
niem. Stück
Znaczenia
1. »część czego, kawałek«
  • – A ze ta Sztuka ktorą zryby wyrzynaią iest okrągła y tak ią daią nastoł okrągło dla tego ią nazwano kolanem. PasPam 164.
  • – Pytałem y oto czemu na Huzno zapraszaią? czemu nie na głowę albo na skrzydło lub na piersi? Powiedział ze ta sztuka nay Smacznieysza iest w Łabędziu. Iam na to powiedział, że by iuż lepiey na Całego Łabędzia zapraszac nizeli na samo Huzno y unas dosyć tez iest smaku wkuprze tłustego kapłona. PasPam 164.
  • – Z naydowalismy włoszku rozne rzeczy y ia sąm z nalazłęm sprochniałych Sztuk kilka z trumny. PasPam 222v.
Przenośnie
  • IoMSC Pan Margrabia Pienczowski ex bene placito wzią[ł] mi Substancyią, y prawie rzec mogę Relliquias nieprzesłuzoney do[o]statka na usłudze tey Rzptey sztuki chleba Oyczystey.PasPam 284
  • Odday wroc ubogim Ludziom krwawą pracą zabraną do gęby sztukę chleba y ostatnią prawie kroplę wyssaney krwie.PasPam 139v
2. »podstęp, intryga; sztuczka«
  • – Powiedano że on y w domu podpiwszy każe Muzyce grać a z mieczem rozne sztuki szermierskie wyrabia to przystępuiąc to od Stępiuąc y tak długo puki się nie zmorduie. PasPam 84.
  • – Przeczytay sobie iako się złe Consilia nadały podobnym tobie konsyliarzom y co ich za przewrotne potkały sztuki. PasPam 197.
  • – Teraz zas [...] podobno by się przykrzeysza widziała Bellandi Maniera [...] kiedy to Owe Petardy, one Bomby, owe kartace y tak wiele innych na zgubę mizernego Człowieka wymyslnych sztuk. [tu: sposób] PasPam 207.
  • – Uniego się wszystkiego nauczyła [wydra] y inszych sztuk. PasPam 252v.
3. »pojedynczy przedmiot, egzemplarz; osobnik«
  • – Iedęn choc mu nic uderzył się o zięmię drugi począł go quidem trzezwic podnosić a potym go y rozbierać z Sukięn widząc to Turcy y do owego dali Ognia z kilku sztuk [broni]. PasPam 268v.
Związki frazeologiczne

  • sztuka napuszysta:
    • »z niechęcią o zarozumiałym, hardym człowieku, pyszałku«
    • – Przyszedłęm tedy dobrze podpiły y mowię do owego mazepy Czołęm Panie Assawuła On tez zaraz iako to była sztuka na puszysta odpowie Czołęm Panie Kapral z tey racyiey ze mię to Niemcy wartowali w Grodnie. PasPam 174v.
4. »element ozdobny«
  • – [...] obywátele támeczni zwielką swą pilnośćią ná to przygotowáli/ áby ią [królową] znaywiętszą (iáko przynáleżáło) vczćiwośćią/ z okazániem niezwyczay ney Pompy ták wszátách/ koniách/ y woiennych Rynsztunkách/ iáko w stáwiániu Arcus Triumphales z rozmáitemi sztukámi y misterstwy budowne/ do Miástá swego przyięli. JudCerem A3v.
  • – Korona diamentowa, sztuk wielkich w niej 7, sztuczek mniejszych 8, InwKorGęb 110.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • lutenna sztuka:
    • »umiejętność gry na lutni«
    • – Partesy twe osobnej są pełne nauki, Nie znajdziesz w nich na skrzypki i lutenne sztuki I nie śpiewasz więc między ziemiany swojemi, Tylko na sejmik be-fa albo na sejm be-mi [...]. MorszAUtwKuk 4.
    • – Ten szkolne nauki W Polszcze kiedy traktował, już lutenne sztuki Umiałswym polskim szermem, ciekawy w tej mierze, Znowu przysłuchawszy się włoskiej manjerze Przejął ją i niepłonne w tym czynił zawody, Żeby polską i włoską wraz ożenił mody. KorczWiz 9.
  • sztuki młynne:
    • »rzemiosła wykorzystujące zasadę młynu, czyli poruszania elementów ścierających za pomocą siły wiatru lub wody«
    • – Opisać tu trudno sztuk młynnych, jak są śliczne, ile gdy drut ciągną, piłki różnych gatunków, tokarnie, szlifiernie, wszystko to czynione wodą prawie niepojęcie. RadziwHDiar 66.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 11.09.2024