ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				szyja
	D.				szyje
	B.				szyję
	Ms.				szyjej \|\| szyi

liczba mnoga

	M.				szyje
	B.				szyje

Znaczenia

1. »część ciała łącząca głowę z tułowiem«

– Gdy ná nas iáki áffekt/ ábo namiętność ma przypáść; pierwey się nam iaka rzecz nágadza/ ktora nas porusza: Náprzykład/ krzywdá ábo co takowe[g]o insze[g]o/ tá gdy będzie/ rusza władze smysłow ktore poznawaią/ że krzywdá iest: potym iaka krzywda: oż niesie zá sobą złe/ abo dobre/ vciechę/ abo bol; ktorą poznawszy/ dopiero się wzrusza chęć vchronienia się złego/ abo ćwiczenia się dobrego: w ktory[m] wzruszeniu duchy w ciele mienią się/ ktore są subtelniuchną krwią ciała/ a zá tákim duchow mienieniem/ bárwiczká ná ciele mieni się też rozmáicie/ iáko w gniewie szyiá y twarz się zá czerwieni/ y iskry w oczach świecą się/ kozieł rogi ná czele stáwia. etc. W boiáźni zaś blednieie człowiek/ drży/ zębami tupa. etc. PetrSEt 132.
– Perły na szyjej, dyament na czele [...] Strój po francusku drogo bryzowany [u kobiety z miasta]. NiebAnBad 260.
– Wtenczas więc nie tak chmiel okręca tyki, Nie tak ściskają bluszczowe patyki Buki, jako-ć ja uobłapiam szyję I jako ust twych do woli zażyję. MorszAUtwKuk 271.
– Woiewoda wprzod w wodę Pułki za nim [...] kozdy za kołmierz zatchnąwszy Pistolety a ładownicę uwiązawszy u Szyie. PasPam 61v.
– Jeżeli chcesz palić abo sparzyć ręce czyie bez ognia, y uchronić się aretyki, abo suchot, weś kamień, ktory się zowie Feripendanus, ktory iest żołtego koloru. [...]. Ten tedy zawieszony na szyi czyiey leczy aretykę. AlbSekr 242-243.

2. przen. »głowa, życie«

– Burmistrzom szyie pospadaią za ten kontempt y Nieposłuszenstwo krolowi Panu. PasPam 167v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ściąć szyję komu:

– Samać się prawi Hetmanie wydawam, Ze Luceiusa brata mego kryię; I będę kryła, z tym ci się przyznawam Dotąd, asz każesz sciąć obiema szyię. ChrośKon 184.
– Pragnieniem życia sąsmy uwiedzeni, Ze nasz Przyiaciel w kaydany się dostał, Tosz wziąwszy z sobą z namiotowey sieńi Pindara; ktory przy nim się był został, Odtąd iak Crassa; Parthowie wycieni; Szyię mu, żeby sciąć ią lepiey sprostał, Wyciągnął; ale kiedy się on wzdraga, Czemusz mię, rzecze ręka twa nie smaga? ChrośKon 260.

Związki frazeologiczne

szyję ucinać komuś:

– Cesarzow Rzymskich wielkie owe dzieła Konstantynowa smierc Iak oszpeciła Tam tym iak Bogom chonory dawano Temu na progu Szyię ucinano. PasPam 110.

szyję uciąć komuś:

– PasPam 91v.

ledwie szyje nie złamać:

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

SZYJA