Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

TRAFUNEK

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: TRAFUNEK, TREFUNEK
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (trafunek, trefunek), Kn (trafunek, trefunek), T (trafunek, trefunek), L (trafunek, trefunek; XVI-XVIII), SWil (trafunek, trefunek), SW (trafunek, trefunek, trefonek), SJP (trafunek, trefunek)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   trefunek ||   trafunek
D.   trefunku ||   trafunku
C.   trafunkowi ||   trefunkowi
B. uż. nżyw.   trafunek
N.   trefunkiem ||   trafunkiem ||   trafonkiem
Ms.   trefunku ||   trafunku
liczba mnoga
M. uż. nosob.   trefunki ||   trafunki
D.   trafunków
Znaczenia
1. »przypadek, traf«
  • – [Rynald] był rad niepodobnie temu przypatkowi I niespodziewanemu swemu trafunkowi [...]. ArKochOrl 50v.
  • – Tréfunek/tráf/tráfunék. Fortuna [...]. Kn 1152.
  • – Ja za trafunkiem z jmcią panem Samuelem Trepką przyszedłem do malarza tego, które począł zakrywać, byśmy nie obaczyli, ale widzieliśmy tę rzecz, że nowo fingowaną to tak tworzyli. TrepNekLibDworz 690lw.
  • – [...] w tákich przyczynach gdzie się rozmáite tráfunki przydawáć mogą, ná przytomności iego [generała] bárzo wiele zależy. UffDekArch II, 148.
  • – A wielkie szczęście mieli rodzice iedni, gdy obaczyli iż ná nowozrodzonego synaczká vściech, śliczny słowik przyleciawszy wesoło y pięknie záśpiewał. [...] Iednak zá trafunek to ráczey á niżeli zá dar z niebá (zwłaszczá iż to między ludźmi Pogáńskiemu) máiąc: więcey mię Emblema iedno (Orłá w niebo pátrzącego, ktory się rossą z niebá chłodzi y odżywia) do uwagi pobudziło [...]. OkolNiebo 1 nlb.
  • – [...] chciałem cię przyjąć do opieki I w każdym złym trefunku Dodawać ci ratunku. ZimSRoks 95.
  • – Ani się uskarża, ani Serce me twej, Kasiu, surowości gani [...] Samem sobie winien i w takim trafunku Nie widzieć cię było potrzeba Albo zwątpić o ratunku. MorszAUtwKuk 290-291.
  • – Aby káżda ziemiá, iedno Miásto (Krolewskie iednák nie Szlácheckie) do fortyfikowánia obráłá sobie, álbo gdzie wielkie terytorium, dwoie mieyscá, gdzieby pignora złożyć mogłá Szláchtá beśpiecznie, idąc ná Pospolite ruszenie, y dla inszych nagłych tráfunków. FredKon 55.
  • – Lecz gdy Phoebus na Zachod obroci Booty I Hespery wznawiały sposobne przymioty Za iakimsis trafunkiem ieden Othomanin Strazy oczy Zmyliwszy by Synon Poganin wszed do miasta w maszkarce płonney niepoznany Sam na gardło odswoich iuz dekretowany Nietak Fałszerz Zopyra łudził błędne oczy Z nosa uszu porznionych, iako ten ochoczy Na własną zgubę trzebien. DrobOpow 14.
  • – Gdzie bezpámiętni Grekowie się rwiecie? Czemu się wiátrem złym nie támuiecie? Nie są trefunki, nie są to przypadki: Bog wam tą zwłoką ogłasza przypadki. OvChrośRoz 183.
  • – [...] była temu trefunkowi rádá [...]. ChrośZbiór ???.
  • – Szczęście álbo nieszczęście, pszczoły, kruki, kotki: Wszytko to mam zá brydnie, wszytko mam zá plotki. Coma sroká do gościa? do trefunku wrony? Wszytko to zá fabuły mam y zábobony. DuńKal Qq.
  • – Trafunek vid Trefunkowy T III 2328.
  • – Trefunek, g. trefunku. Zufall. accident rencontre, avanture, hazard, sort. § trefunek i szczęście tylko są wymysły pogańskie. T III 2333.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • z trefunku przypadły:
    • – Tréfunkowy/ z-trefunku przypadły. Fortuitus concursus [...] Fortuitus euentus [...] Ktory się náwinął/ ábo/ Jako się kto náwinął. Kn 1153.
    • – z trefunku przypadły. Trefunkowy. zufällig, von ungefehr geschehen. fortuit, arrivé par hazard. § nie unikniesz razom trefunkowym. T III 2333.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Tréfunek podczas lépszy niż rozum. Szczęście podczás rozmysł przéchodzi. KnAd 1173.
a) »nieszczęśliwy wypadek«
  • – [...] gdy łodká poczęłá się ná iednę stronę ważyć, á Panny w niey będące stráchem zdięte, ná drugą stronę się nagle obroćiły, iedną stroną przęładowany czołn muśiał się wywroćić, co ledwie przyczyną nie było niespodźianey wszystkim zguby. [...]. HIPPOLIT [...] uchwyćiwszy ią zá suknią, niepuśćił, áż do pomienioney wyspy doszedł, od ktorey nieladaiáko stał się był ten trefunek [...]. AulRaczHip 9.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

Z TREFUNKU, Z TRAFUNKU

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1663
Znaczenia
»przypadkowo«
  • – Gdy mrok wieczorny padał, jam owce z ugory I koźlęta latosie zganiał do obory; Z trefunku w dół pojźrzawszy ujźrzałem w dolinie Kwiateczki zrywające trzy wespół boginie. ZimBSiel 117.
  • – Tak tedy rzeczy akkommodował że by to znaczyło się że ich przyimował n[i]e zumysłu ale z Trafunku Potkawszy się z Niemi w drodze. PasPam 161.
  • – trefunkiem, z trefunku, zufälliger Weise, von ohngefehr. par hazard, fortuitement, par fortune; par avanture; par accident. § trefunkiem czego dostać. T III 2333.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2013

TRAFONKIEM, TREFUNKIEM, TRAFUNKIEM

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1610-1625
Znaczenia
»przypadkowo«
  • – Jeden Bulgarzyn szedł sobie w drogę. Trefunkiem złodziéj uciekający potkał go, i uchodząc o sobie dania wiadomości widząc prostotę bulgarską, w jeden dom wszedł, a zaraz tyłem wyszedł i umknął. SaadiOtwSGul 252.
  • – Tréfunkiem/ Fortè: fortè fortuna. [...] Przypadkiem. Tréfunkiem dostać czégo/ Sortiri casu amicum: sortiri mortalem animam [...]. Kn 1153.
  • – Beldowski zowiesię Alexander Ten zone miał z Gorlic zpodgorza dziewkę ministra Luterskie[g]o Tamze w Gorlicach naymował cła. Lieczełsię w Sączu A[nn]o 1632 u matiasza cerulika i za panię udawałsię, esz trafunkiem z Gorlic przyszła zona iego pieszo ieszcze brzęmięnna, a temu nie mieło beło y gryzsie w sobie na nię, isz mu tem zelzywosc uczynieła, a on za mozne[g]o udawałsię. TrepNekLib 25v.
  • – Tak gdy się rzeczom w nieznajomej stronie Przypatrujemy [...] Trafonkiem jakoś miejsce napadniemy Śliczne na pozór przymiotami swemi. BorzNaw 70.
  • – Proszę cię racz mię vwiadomic otem, Z ktoregos miasta: y ktorego rodu, Czys tu trefunkiem, czy vmyslnem wotem, Wniesiona, do tak dzikiego narodu, Bo mi to wielkie roztargnienie czyni, Zebys krwią ludzką służyła Bogini. PotSyl 79.
  • – Ztąd znáyduią się nieogárnione dziwne rzeczy, iáko mowi Author: podczás przez się czynią iedno, przez przypadek czynią przeciwną rzecz, podczás z umysłu, podczás tráfunkiem [...]. AlbSekr 308.
  • – Trefunkiem na cekauz wielki wziemi zakopany napadli. MikSil 172.
  • – trefunkiem, z trefunku, zufälliger Weise, von ohngefehr. par hazard, fortuitement, par fortune; par avanture; par accident. § trefunkiem czego dostać. T III 2333.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Dobrodziéystwo tréfunkiem dáne/ podło bywa szácowáne. KnAd 181.
  • – Dobrodzieystwo trefunkiem dáne, [...] lekko bywa szácowáne. ErnHand 367.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2013
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2013