Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

TROPIK

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L


Najwcześniejsze poświadczenie: 1609
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   tropik
D.   tropiku
C.   tropikowi
B. uż. nżyw.   tropik
N.   tropikiem
liczba mnoga
M. uż. nosob.   tropiki
B. uż. nosob.   tropiki
N.   tropikami
Etymologia
łac. tropicus, z gr. tropikos
Znaczenia
 astr.  »koło przeprowadzone myślą na niebie lub na powierzchni ziemi równoległe do równika i oddalone od niego o ok. 23,5 stopnia; zwrotnik«
  • – Tropiki záś názywamy dwá Circuły/ tákże myślą postáwione ná niebie/ ktoremi się grániczy bieg własny słoneczny: á názywáią ie Tropici; bo gdy słońce przyidźie do nich/ wráca się záś názad/ dáley niepostępuiąc. BotŁęczRel I 265.
  • – Ta Wyspá iest ná Wschod Kaffaryi, y Zanguebaru pod Tropikiem Kaprykornu, częścią in żoná torrida, częścią w srednim powietrzu położoná, między 11. y 26. grádusem szerokośći Południowey, y między 72. y 81. długosci [...]. ŁubŚwiat 633.
  • – W kraiu podsłonecznym między Ekwatorem y kresami słońca abo tropikami, sfera iest ukośna, dni nocom nie rowne, oprocz podczas onych porownania to iest dnia 21 Marca y 23 Września, słońce dwa razy w roku stawa pod głowami, a raz tylko pod samym kresem swoim [...]. WyrwGeog 70.
  • – Są te mieysca, ktore z iedney strony zamykaią się Cyrkułem odwrotnym, czyli Tropikiem; a z drugiey Cyrkułem Biegunowym: a to tak ku Połnocy idąc od Aequatora, iako ku Południowi od tegoż zniżaiąc się Aequatora. SzybAtlas 16.
  • – [...] y tak zobaczysz na globie ziemnym dwa Pole perpendykularnie leżące nad Polami świata: iako też, Cyrkuły Polarne, dwa Tropiki, y tym podobnie inne. SzybAtlas 260.
  • – Na wszystkich mieyscach położonych między Ekwatorem y Polem pułnocnym długie dni a małe nocy przypadaią zawsze w ten czas, kiedy słońce iest nachylone ku pułnocy, to iest ku Tropikowi Cancri; naykrotsze zaś dni, a długie nocy w ten czas, kiedy słońce nachylone iest ku południowi, czyli Tropikowi Capricorni. ŁadSGramGeo_I 30.
  • – [...] na koniec gdy Ziemia wchodzi w pierwszy gradus Koziorożca, promień słoneczny ze środka słońca do środka Ziemi przechodzi przez tropik Ziemski raka, słońce na ow czas zdaie się przechodzić, przez tenże tropik, y to iest początek lata. SiekKraj 50.
  • – [...] gdy Ziemia iest w początku raka, linia myslą prowadzona od środka słońca przechodzi tropik Ziemski Kozioroźca, a zatym słońce musi się pokazować za tym tropikiem. y to iest początek Zimy [...]. SiekKraj 50.
  • – Rozumieli, że pod Sferą gorącą, pod linią aż do Tropiku ludzie nie mieszkaią dla wielkiego gorąca; resztę zaś świata nazywali umiarkowaną, gdzie ludzie mieszkać mogą. RobJezHist 5.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • tropik Raka:
    • »zwrotnik półkuli północnej; zwrotnik Raka«
    • – Drugą rzeczą nie mniey należystą przechodźi násze niebo onych/ iż słońce v nas świeći (iáko to pokázuią AEquinoctia y Solstitia) przez śiedm dni w roku (á podobno ieszcze y więcey) będąc ku Tropikowi Ráká/ więcey/ á niż ku Tropikowi Capricornu. BotŁęczRel I 268.
  • tropik Koziorożca:
    • »zwrotnik półkuli południowej; zwrotnik Koziorożca«
    • – TROPIKI są Cyrkuły mnieysze, ieden Raka, tak nazwany, bo przez ten znak przechodzi; r. s. a drugi Tropik Koziorożca, bo przez znak Koziorożca ciągnie się: obydwa od Equatora oddalaią się na 23 gradusow y 29 minut [...]. SzybAtlas 259.
Przenośnie
  • Reformowány záś Seráficznego Pátryárchy Zakon, náśláduiąc Zimowego solstitium, przez wrodzoną pokorę do ostátniego uniżywszy się tropiku, idźie w wyższe świątobliwośći stopnie, Ibunt de virtute in virtutem, wzmaga się w większą doskonáłośći świátłość, justorum semita quasi lux, crescit in diem perfectum. StaniewKor B
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: ZWROTNIK, *ODWROTNIK.
Autorzy: KK
Data ostatniej modyfikacji: 14.03.2024