Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

TRZEBA

czas. niewł. ndk
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616
Formy gramatyczne
czas teraźniejszy
  trzeba
czas przeszły
  trzeba było
czas przyszły złożony
  trzeba będzie
tryb przypuszczający
  trzeba by
tryb przypuszczający przeszły
  trzeba by było
Znaczenia
»jest konieczne«
  • – W budowániu domu ná trzy rzeczy obeyrzeć się trzebá, ná dostátek domowy, ná zdrowe mieszkánie y ná wczesność obywátelow mieszkáiących. PetrSEk 13.
  • – Dzis wieczorem wszak drogi nie trzeba mi pytac Wynidę a tam stanę skoro pocznie switac. ArKochOrl 69v.
  • – Jazwiecki zowiesię ze Wrocławia miejski syn.Ozeniełsie w Wieliczce. uczynieł go P. Miłoński pisarzem zupnym herbu Bibersztyn zożywa po chwili zpienieżywszysie bedziesie udawał szlachcicem, trzeba by mu bierzmowanie biy ber w rynsztoku sprawic. TrepNekLib 140.
  • – O chrost nie trzebá się frásowáć, ponieważ miástá pospolicie lásámi, borámi, cierniem y ogrodámi obtoczone bywáią. UffDekArch II, 96.
  • – Jeśli poduszka w barwie ma chodzić z pościelą, Głowy głowie, a ciału trzeba twego ciała; Tak głowa z ciałem będzie zupełny wczas miała. MorszAUtwKuk 354.
  • – Ale ci [Turcy] kiedy iusz iusz trzeba było skoczyc Spuszczą zpierwszey ochoty, y poczną się boczyc Hałła, hałła, więcey nie chłysnąszy po czarce Masłoku: on swoy Impet, obrocieli w harce. PotWoj 170.
  • – Tedy zaraz opanowali [Kozacy] palisady i więcej uczynili, niżelim ja potrzebował, ba trzeba było nocy czekać i dalej nie awansować. SobJListy 585.
  • – Szedł Pan ná wesele, ále zárázem i Uczniowie iego. Gdyć by było ná wesele Polskie, to by się było trzebá, dla zwad opasać swemi, ále w-Kánie, nie było tákich rozterkow. MłodzKaz III, 52.
  • – Wyprawi Sláchcic zboże szkutą do Gdańská, uderzy wiátr wielki, szum z deszczem, áż tu frásunek! by ten wiátr szkuty nie zátopił, ná hak nie zániosł? nie będzie wiátru, będzie pogodá, áż tu frásunek: oschnie szkutá, trzebá będzie zboże zsypáć, od mieyscá płácić; á nuż ztęchnie! MłodzKaz II, 243.
  • – Takim Pacyentom [ukąszonym przez jadowite zwierzęta] ogień y blask słoneczny szkodzi, więc się go strzec trzeba. BeimJelMed 467.
  • – Potrzeba, trzeba. nöthig seyn, müssen. faloir, avoir besoin, étre nécessaire. § [...] raz umrzeć trzeba; [...] będzie trzeba pisać; trzeba mi pieniędzy do tego; trzebaby dać temu ubogiemu; nie tylko trzeba ale trzeba koniecznie drwa kupić; nie trzeba lekce ważyć nieprzyiaciela. nie trzeba, nie potrzeba. es ist nicht nothwendig. il n'est pas nécessaire; il n'est pas besoin. T III 1571.
Związki frazeologiczne

  • trzeba z świecą szukać czegoś:
    • »coś jest niezwykle rzadkie«
    • – Kiedy Ludziom trzeba przyiaciela, to cie znaydą. A kiedy go zas ty potrzebuiesz togo trzeba z swiecą szukać. PasPam 249v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Bać się trzébá trzcinié/ Gdy wiátr dąb wywinié. KnAd 8.
  • – Tego trzebá hámowáć/ co się do broni porywa/ á co do mieszká/ tego nie trzebá. RysProv XV, 10.
  • – Do Białeygłowy grzeczney nie trzebá gospodarzá furyatá, Melánkolika/ chłopá marnego. ŻabPol B3v.
  • – Nie wszytkiego trzebá baczyć. RysProv F3.
  • – Trzebá Bábie ná boty. RysProv Iv.
  • – Nie trzebá tym zártowáć/ co śmierdzi/ co szkodzi/ y co boli. RysProv 57.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Niédospáć trzébá/ kto chcé dostáć (ábo/ dość mieć) chlébá. KnAd 577.
  • – Dość/ mieć chlébá/ ile komu trzébá. KnAd 203.
  • – [...] NOIX [...] ON DIT proverbialement. Celui qui veut manger la noix doit casser le noyau. Qui è nuce nucleum esse vult, frangat nucem. Plaut. PRZYSŁOWIE; Kto chce orzechy ieść trzeba ie zgryść álbo potłuc [...]. DanKolaDyk II, 299.
  • – Naypodleyszego nieprzyiacielá nie trzebá lekce ważyć. RysProv 58.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 01.04.2019