ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1612

Formy gramatyczne

czas teraźniejszy

lp	1. os.	umiem
	2. os.	umiesz
	3. os.	umie
lm	1. os.	umiemy
	3. os.	umieją

czas przeszły

lp	m	1. os.	umiałem
		2. os.	umiałeś
		3. os.	umiał
lm	mos	1. os.	umieliśmy
		3. os.	umieli
	nmos	3. os.	umiały

czas przyszły złożony

lp		m	1. os.		będę umiał
			2. os.		będziesz umiał

tryb przypuszczający

lp		m	1. os.		umiałbym
			3. os.		umiałby

tryb przypuszczający przeszły

3. os.

umiałby był

Znaczenia

1. »potrafić«

– Ludzie okrętni umieją pływać bardzo. PasPam 70.
– Słow nigdy swoich za przeć się nie umięm. PasPam 136.
– Com tedy mowił to y teraz mowią [...] że się kozdemu w [...] urodzeniu sobie rownemu upomnieć będę umiał. PasPam 136.
– Siedziałęm tez na takiem [koniu] ktoremu kałmuckie y Astrachanskie Uciekac nieumiały. PasPam 149.
– Umiał tęn Wodz swoię tak akkommodowac rękę że nigdy na karanie nie zarobiła. PasPam 205v-206.
– Ia o ciebie się nie frasuię będziesz umiał sobie znim postąpić. PasPam 222.
– Ale uwazaycie iako to iest Infamia y obelga Narodu kiedys my Ludzie bez Serca. [...] Po seymikach po kołach Generalnych siła mowięmy, hałassy robiemy, a kiedy przyidzie do czego to nieumięmy nić. PasPam 239v.
– Są insi co im P.Bog tego niedał że by umieli zazyc nauki Lubo iey maią dosyć. PasPam 249v.

2. »znać«

– Przy oddawaniu piniędzy y o tym tez Tłomaczu powiedzieli co zas potym donieslo się y do Woiewody [...] M Panie Pułkowniku Mam tu Towarzysz w Woysku co wszelkie umie Ięzyki ale Condicionaliter trzeba mu w przod postawic kubek Spory srebrny abitemi talarami napełniony To on zaraz gotow przemowić iakim komu potrzeba Ięzykiem [...]odtąd Talary w Woysku nazywano interpretes. PasPam 64.
– Ieden nasz Towarzysz umiał exprimere [wyrazić] mowę Moskiewską [...] Pyta niemasz tu Lachow. PasPam 98.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

umieć co na pamięć (sz. zm.):

– Weźmy z sobą dwie babie, Truchnę i Kromczonkę, Bo też ony na pamięć umieją koronkę. PerDziadGrzesz 410.
– Kiedy pili za zdrowie Carskie Tom ia owe Tytuły musiał wymieniać z karty [...] kiedy zas zazdrowie krola naszego to ie Sąm tylko Stolnik umiał na pamiec a wszyscy insi z karty czytali. Bo iak się wczym by naymniey omylisz to znowu wszystkie zaczynac trzeba choc bys iuz był u konca. PasPam 164v.

umieć po łacinie:

– Aprzyiechawszt tam iako bym nieumiał połacinie po kazałęm assygnacyią kommissarską. PasPam 63.

umieć po polsku:

– PasPam 76.

umieć po włosku:

– Przyprowadzili iednego Co umiał po Włosku. PasPam 63.

3. przen. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Dobrze otym Gonieniu iedna Szlachcianka w Siradzkięm Woiewodztwie krolowi powiedziała kiedy iey krzywdę wielką poczyniono y przyszła do Krola na Skargę krol Ukontentowawszy ią iakąs tam Largicyią mowi doniey przebaczcie Pani tak to Woyna umie. PasPam 198.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Związki frazeologiczne

umieć po polsku:

– Te listy czytali przynim Cesarscy y zas potym kto umiał po polsku pytali go de statu rerum. PasPam 76.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Ból milczeć nié umie/ ábo nié da. KnAd 41.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1605

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Vmiały Sciens LodDict 111/1.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

*UMIEĆ

UMIAŁY