ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1610

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		umysł
D.		umysłu
B.	uż. nżyw.	umysł
Ms.		umyśle

Znaczenia

1. »postanowienie, zamiar«

Przydaway y to/ kiedy sie dowiedzą iż sam Krol iedzie/ mogą swoy vmysł odmienić. BielDiar Aij.
Gdyż to był vmysł ludzki żeby był z nieśiony Pan. HofmańPor Aiij.
Odmień swój umysł, umyślny złodzieju Czystości mojej! odmień, dobrodzieju — Proszę — swe żądze! dotrzymaj mi słowa! Niech się nie trapię nędzna białagłowa. BorzNaw 185.
Kiedy tęn umysł przypadnie że by zostać toiakas węsołość ogarnie człowieka. Skoro zas nastąpi że by niezostawac to [...] znowu alteracyia. PasPam 73v.
Ten że Swoy Oycowski umysł przez prawa na blisko przeszłym Seymie wykonac chce [król]. PasPam 208.
I iezeli w tym iest dobrego Sługi Stateczna wola y umysł z naydzie tu Pana y Mieysce PasPam 224.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

z umysłu:

Szwedzi naszym Polakom tak wyrządzili w Sandomierzu zasadziwszy miny że zdradziecko w zamku. A tu Sami nasię to zbudowali samołowkę. Bo im to nasi nie zumysłu uczynili poniewaz y samych ten że przypadek pozarł zedwunastu. PasPam 60v-61.
Tak tedy rzeczy akkommodował że by to znaczyło się że ich przyimował n[i]e zumysłu ale z Trafunku Potkawszy się z Niemi w drodze. PasPam 161.

na umyśle baczny:

2. »męstwo, odwaga«

Vfay Bogu/ á miey lwi vmysł/ twoie scżęśćie iescże będźie dobre. RozprawaWojsk B3.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

bezbożny umysł:

/ bezbożnego Umysłu. ErnHand 362.

wrażać w umysł (sz. zm.):

P. Przez co będziesz się WPan starał stać się godnym zaszczytu bydź Oyczyzny wychowańcem? R. Przez applikacyą w nabywniu wiadomości, ktorebym mogł na iey usługi poświęcić i wrażaiąc sobie ustawicznie w umysł, że krwią, życiem i wszelkiemi siłami służyć iey powinienem. FormulPrzyjm 5.
Niestetyż! nauka, ktorąm iey naymocniey w umysł wrażała, stała się iey nieszczęsną. LepListy 74.
W pierwszym moim liście wyrażę WCPanu zdanie moie o głownieyszych prawdach ktore nauczyciel, powinien nayprzod wrażać w umysł osoby przeznaczoney do rządu. GenlisCzermAdele 158.
Wy, którzy ksztáłcicie obywatelską młodziéż w tym Kraiu, [...] bierzcie za náyściśleyszy obowiązek sumniéniá waszégo, ostrzégać ich wcześnie o złém tego daru użyciu, wráżáycie w jch umysły tę práwdę: że lepiéy nie znać, co iest wymowa, nié mieć nigdy taléntu mowcy, niż obrácać kiedy tén oręż na zgubę Oyczyzny, na wykręty i podstęp, na uwodzénié zdaniá sędziów, na pochlébianié przemocy i zbrodni. PiramWymowa 55.

Związki frazeologiczne

wrażać się w umysł (sz. zm.):

Niemasz podłych sposobow, zabiegow wstydliwych, Ktorychby nieużyli, w chęciach pożądliwych, Ubiegaiący się do prożney chwały dymu, Niechay te upragnienie pozyskania prymu, Niewraża ci się w umysł, co dumę oznacza; [...]. PopePodosPoem 90.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

UMYSŁ