Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ZAMIANA
rzecz
ż
, *ZAMIAN
rzecz
m

W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (zamiana, zamiena), SXVI (zamiana; korpus), Kn (zamiana), T (zamiana), L (zamiana, zamian; XVII-XVIII), SWil (zamiana, zamian), SW (zamiana, zamian), SJP (zamiana, zamian)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M. ż   zamiana
D. ż   zamiany
B. m uż. nżyw.   zamian
ż   zamianę
N. m   zamianem
ż   zamianą
Ms. m albo ż   zamianie
liczba mnoga
M. m albo ż uż. nosob.   zamiany
D. ż   zamian
B. m albo ż uż. nosob.   zamiany
Znaczenia
1. »zastąpienie kogoś lub czegoś kimś lub czymś innym, wymiana osób lub rzeczy«
  • – [Lapończycy] Pobliższy zamiany za kosmaty towar na żyto czynią. NiemPam 59.
  • – [...] żadnego Hándlu pieniędzmi szczegulnemi/ żeby nie czyniono/ to iest zamian/ twárdych grubych pieniędzy zá drobną monetę/ tylko towar/ zá twárde pieniądze kupowáć/ w tym obzor żeby był. GostSpos V, 88.
  • – We wtorek zjeżdżali się trębacze dla zamiany więźniów [...]. RadziwKSprawy 264.
  • – Zámiáná czego/ Permutatio pecuniae, rerum quarumuis. Mutatio officiorum dando, accipiendo. [...] Odmieniánie pieniędzy. Kn 1377.
  • – Ten jednak godzien nagany, Który, gdy mu się wiedzie, Pragnie przecię odmiany; Ja, choć stoję jak na ledzie, Całuję swe kajdany I póki na mię łaskawa będzie, Nie naprę się zamiany. MorszAUtwKuk 292.
  • – [...] weź wszytko co mam iak twoie włásne [...] O to cię tylko szczegulnie proszę: ábyś mi wzáiemnie ciebie y práwdziwą twą dlá ciebie y dlá twey dobroci miłość dał/ á dość mi ná tey szczęśliwey/ bogátey zámiánie będzie. BujnDroga 380.
  • – Zamiana. 1) Tausch, Auswechslung [...] change, m. échange, m. troc. [...] zamiana towarow, więźniow [...]. T III 2856.
Związki frazeologiczne

  • zamiana słów:
    • »metafora«
    • – Zámiáná słów/ Mowá nié własna. Immutatio verborum [...] Metaphora [...]. Kn 1377.
    • – ME'TAPHORE [...] ZAMIANA słow z własnego rozumienia przenosząc słowo do rozumienia niewłasnego [...]. DanKolaDyk II, 258.
    • – zamiana słow; mowa niewłasna. verblümte Redens-Art. figure maniére de parler figurée. T III 2856.
2. »osoba lub rzecz wymienione na kogoś lub coś innego«
  • – A wtym gdy iuz te zamiany dane były y tractaty zaczęły sie gruntowne, Pontus z owey ucieczki wrocił sie i chciał tractaty rozproć, niemogł zadnem sposobęm. MarchŚcibHist 25.
  • – [...] a na ostatku dali znać ze chcęmy wszyscy tractować, daicie zamianę y dali im Pana Adama Zołkiewskiego Synowca Hetmanskiego, y Pana Piotra Borkowskiego [...]. MarchŚcibHist 25.
  • – Coż pomoże człowiekowi, choćby wszystek świát pozyskał, á ná duszy swoiey szkodował? álbo, co zá zámiánę da człowiek zá duszę swoię? GdacPan 162.
3. »zmiana, przeobrażenie«
  • – Zamiana [...] 2) Wechsel, Beränderung [...] changement. [...] doznawam na sobie co świat umie z swoią obłudną zamianą; co zamianę czyni dnia i nocy. T III 2856.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

NA ZAMIAN

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1661
Znaczenia
»na wymianę«
  • – [Chan] Więźniow nászych wszytkich co są w Krymie/ zá Moskwe ná zámian oddáć chce. MerkPol 103.
  • – Wziął przecie Woiewoda za swoich więzniow ze dwa Milliony bo nazamian nie było co brać [...] Sapieia zas wszystkich swoich wydał na zamian [...]. PasPam 101.
  • – Bo nie kto inszy w tym oswobodzeniu wiezniow ktorzy są na zamian wydani pracował. Tylko przy osobliwey Dyrekcyiey Boskiey moia Wigilantia [...]. PasPam 171.
  • – [Dalerak] nas pozbawił dobrych bardzo więźniów, których się na zamian za niego posłało, lubo go w rejestrze za pocztarza tylko napisano. SobJListy 582.
  • – Kupiec czy drogo, czy tanio kupi wolno mu z towárem swym czynić co chcieć, y iák może go udać, czy ná zamian, czy ná pieniądze, czy zysk, czy stráta, y iák może przedać dla większego zysku. JabłSkrup 86.
  • – W browarze kotliny zrujnowane naprawy potrzebują; ante omnia kocieł jest 1 wielki, wpół spalony, nie zda się na nic więcej, tylko na zamian. InwChełm 82.
  • – [Jan Karol Korecki, wzięty do niewoli przez Szwedów] za Ponta Syna Krolewskiego z niedobregoć wprawdzie łoża zpłodzonego, ále wielkiego w rożnych expedycyach Wodza, na zamian dany, skoro się do Polski powrocił, ślub wykonał [...]. NiesKor II 611.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2013

NA ZAMIANĘ

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1601-1620
Znaczenia
1. »na wymianę«
  • – [...] ztych ieno porucznik wyszedł potym na zamianę, a wszyscy pogineli [...]. MasDiar 93v-94.
  • – [Jan Jaszowski] beł wpoimaniu u Tatarow r. 1620. dal zan P. Skopowski nazamiane Tatarzyna. TrepNekLib 139.
2. »zastępując coś czymś innym«
  • – [Czarniecka o swoim mężu] Ale moy Boze lub mi ná zámianę Za moię miłość zádał w sercu ránę, Przeciego nie karz [...]. OblJasGór 45.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2013

NA ZAMIANY

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1643
Znaczenia
1. »na wymianę«
  • – Dáię ná zámiány/ vide zámieniam co zá co. Kn 112.
2. »zastępując coś czymś innym«
  • – Więc i my w naszej chęci bez nagany Ślijmy swe dusze sobie na zamiany: Twoja w mych piersiach odpocznie, a moja Nie chce milszego nad twoje pokoja. MorszAUtwKuk 239.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2013

W ZAMIANĘ

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1651-1700
Znaczenia
1. »na wymianę«
  • – Ci wszyscy ichmość pomienieni i z urzędem wiejskim uczynili między tymi Wilgami i młynarzem zawadzkim Bartoszem Gurgolem ugodę takową, iż za upodobaniem i upatrzeniem gruntu tegoż młynarskiego do młyna należącego urząd wyszedszy, jako bieg prawa bieży, sznurem odmierzywszy grunt Wilgów wzdłuż i wszerz, tak wiele też gruntu młynarzowego tym Wilgom w zamiane odmierzyli, co obie dwie stronie tym sie kontentowały i na tym przestały [...]. ActScabVet 99-100.
  • – Z żebrakami gruby chleb w zamianę biorąc, za światły, nim się z gustem swoim zasilała [Anna, córka Krzysztofa Jakubowskiego]. NiesKor II 394.
2. »na przemian«
  • – Przy niezwykłych niewczasiech gdy odpoczywali Lekkie zarty w zamianę sobie zarzucali [...]. DrobOpow 141.
  • – [Faeton do Apollina] hoyny spływáiących Łask z niebá skárbie, ktoremu w zamiáne Dzień y noc służy [...]. ClaudUstHist 91.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2013

W ZAMIANY

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1618
Znaczenia
1. »na wymianę«
  • – Część iedną zaraz z Duglasem ku Zmuydzi wyprawił, obesławszy wpierwiey Xięcia Kurlandskiego aby mu porty swoie poprzedał, albo puścił w zamiany, bo inaczej będzie to musiał uczynić po niewoli. HistBun 50.
  • – dać w zamiany. tauschen. troquer de; changer; donner en échange. T III 2856.
2. »zastępując coś czymś innym«
  • – Oná [Armida] záś w iego on blách iednostáyny/ Trupá bez głowy włożyłá wzamiany. TasKochGoff 369.
  • – Przyznawam, niebogo, zraniłaś mię srogo Twoimi wargi. Nie dałbym tej rany za zdrowie w zamiany. ZimSRoks 59.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2013

ZAMIANEM

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
»na wymianę«
  • – Cesarz do Rzymu wiechawszy, Lepidowi Kolledze Triumwiratu ze z Pompeiem w Sycyliey taiemne zawiera spiski obwinionemu; Hiszpanią y Francyą odbiera, á zamianem Afrykę daie. ChrośKon 318.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 15.03.2013

ZAMIANĄ

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1643
Znaczenia
1. »na wymianę«
  • – [Mądrość] Wybornym złotem kupiona nie będzie, Ani zamiáną śrebra się zdobędzie. ChrośJob 102.
  • – [Filon Siemionowicz Kmita] ten się pierwszy Czarnobylskim zwać począł, od zamku Czarnobyla, ktory wziął zamianą od Krola Augusta, za oyczyste dobra na Podolu [...]. NiesKor II 538.
2. »metaforycznie«
  • – Zámiáną/ zámiánkiem [...] Metaphoricè. Translatiuè [...]. Kn 1378.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 28.07.2021
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 28.07.2021