Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

WARTY, WART

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (korpus), Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
lp M. m   warty
ż   warta
n   warte
lm M. mos   warci
nmos   warte
odmiana niezłożona
lp M. m   wart
n   warto
Etymologia
niem. wert
Znaczenia
1. »taki, który ma jakąś cenę«
  • – Wart/ nié wart tego/ tyla/ i. nié waży. v. Wáżę tyle/ & Godzien. Kn 1224.
  • – Owiec starych Dziesięc Pozłotemu Warte Jagniąt Młodych Dziesiec po puł złotego Warte [...]. DekrŻmud 241.
  • – Musiałęm ci go [konia] przedać Szlachcicowi za 10 Złotych a wart był nay mniey 800 albo 1000 Złotych. PasPam 97v.
  • – Podesłał pod konie ow Namiot ktory był wart Tysiąca y drugiego. PasPam 260v.
  • – Uskarzała się Regina Iobkowa ze Mszany na Grzegorza Budziaka z Kasiny, ktory, wziąwszy na przezimowanie iałowicę y trzymaiąc ią przez dwie zimy, na ostatek przedał za fl. 12 bez dutka. Osądziło prawo rugowe, aby nadstawił iałowicę, ktora by warta była fl. 12, albo iezeli mniei warta będzie, to doda ostatka [...]. KsKasUl I, 388.
  • – [Dano] Iegomci Xiędzu Biskupowi Portret swoy w Dyamenty oprawny z Mitrą na Wierzchu piękne Dyamenty osmiuset talarow. Warty. SobTDzien 12v.
  • – FRAPPER [...] ON DIT encore, Ils sont frappes á mesme coin [...] Paves natura & ingenio [...] IEDNEGO bicia, iednego stępla ludzie iedna torba, iedna bursa, ieden wart ośmnascie drugi dwadzieścia bez dwoch. DanKolaDyk II, 61.
  • – VALEUR [...] Cene szacunek, po czemu co warto. DanKolaDyk II, 564.
  • – Wart. *Warty. [...] 1) werth, das einen Werth hat. [...] valant; de prix de; qui vaut, qui a la valeur de. [...] to sukno iest warte talar [...]. T III 2485-2486.
2. »taki, który zasługuje na coś«
  • – Toć być musi/ że y wczásy ná ktore chęć ludzka/ same bogáctwá swe łoży y wydáie/ tego kosztu/ te[g]o affektu/ tey żądzy warte y godne nie są: pogotowiu y my onie iáko więc dbamy/ trwać zgoła nie mamy. BujnDroga 289-290.
  • – Wart. *Warty. [...] 2) werth, würdig der etwas verdient [...] digne, qui mérite qu.ch [...]. T III 2485.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • nic wart:
    • – [Sługa, który zakopał talent] dzielne pomocy Boskie iákoby nic warte nie były/ bez skutku psuie. BujnDroga 418.
    • – VALEUR [...] Un homme de nulle valeur [...] Człowiek nic wart nic nieważący nikczemny. DanKolaDyk II, 564.
  • niewiele wart:
    • – [...] ow (nie wiem iák go zwáć) nikczemny zwyczay nie wiele wart; kiedy niektorzy/ prawie z drukowanym Katálogiem (ktory to zárowno ták po wczorayszey/ iak po tygodniowey spowiedzi záwsze służy) uklęknąwszy/ iák historyikę/ albo powiástkę bez żádnego pokuty znaku prawią [...]. BujnDroga 109-110.
    • – Niewielka tedy konsolacyja i tylko prawdziwie złe wewnętrzne pokrywające lekarstwo, z którym w essencyjalnych rzeczach nigdy sejmy nie będą dochodzić. [...] Blechować to jest mizerną lopiąnkę i dziury gdzieniegdzie łatać, nie z fundamentu co radzić. Niewiele taka polityka i politycy warci. KonSSpos 129.
Związki frazeologiczne

  • wart snopa:
    • »niewiele wart«
    • – [Wojewoda] w książąt rejestr godzi, Z ciebie [szlachcica] chce zrobić chłopa, Bo mu nudno, że się rodzi W równi, choć sam wart snopa. MałpaCzłow 195-196.
  • kija wart:
    • »taki, który zasługuje na to, żeby go zbito«
    • – [...] tacy rzemieślnicy kiia warci [...]. T III 2486.
3. »taki, który nadaje się do czegoś«
  • – Wart. *Warty. [...] 3) taugbar, geschickt zu etwas. [...] propre, convenable, qui sert à qu.ch [...] dłoto nie wiele warte do takiey roboty. T III 2485-2486.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: NIEWART.
Autorzy: RB
Data ostatniej modyfikacji: 08.06.2021

WART

rzecz.
m
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1743-1745
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
D.   wartu
Znaczenia
»nurt, prąd rzeki; toń, głębia«
  • – GOUFFRE [...] Gurges [...] Vorago [...] WART niezgruntowana głębia wir przepaść. DanKolaDyk II, 91.
  • – JETTE'E [...] Moles [...] TAMA bita w rzece dla odwrocenia wartu. DanKolaDyk II, 138.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 08.06.2021