Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

WCZAS I

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1634
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
D.   wczasu
B. uż. nżyw.   wczas
liczba mnoga
D.   wczasów
B. uż. nosob.   wczasy
Znaczenia
»okres wypoczynku, relaksu; wygoda, spokój«
  • – [...] w Bogá w Troycy iedynego vwierzywszy/ y Wiárę Kátholicką przez Chrzest święty przyiąwszy/ teraz wszelákich wczásow/ rozumu/ życia/ polityki/ nabożeństwá/ z Polaki brát á brát/ záżywáią. NowinyMosk D2v-D3.
  • – Ogrodzie wdzięczny, niech mi wolno będzie Przechadzki dziś po tobie zażyć i z swoimi Smutkami twe uciechy w jednym zmieszac rzędzie I zażyć wczasu pod cieniami twymi. MorszAUtwKuk 22.
  • – O biedne komornice/ iák nędzny wczás maćie Iż pod szopą/ śiećiámi poszytą/ mieszkacie! ŁączZwier E.
  • – Nie przychodze do ciebie na wczasy y roskoszy zadne, ale na zakręty y fasoły trudne... SzołHist k. 12v.
  • – Weźmicież sobie na wzór święty żywot Jego, On będąc Panem wczasu nie zażył żadnego, Na męki i śmierć straszną gotowym się stawił, By nas przez to wiecznego zbawienia nabawił. PsalArianBar II 658.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • wczasy domowe:
    • – o przystastwo widziało mi sie dnięm iednem że to w dobrym bycie [...] Bo mi y wozami [wozy] naładowano takiemi Specyałami iakich Nie w obozie ale przy domowych tylko wczasach zazywaią. PasPam 82.
Związki frazeologiczne

  • odprawić swój wczas:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – [...] potrzeba nie czeka pogody i wczasu [...] T III 1570.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 07.02.2023

WCZAS II

przysł.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1610
Formy gramatyczne
Znaczenia
»we właściwej porze, odpowiednio wcześnie, póki nie jest za późno«
  • – Boiárzyn ieden ktory setnikiem był w zamku te słowá wyrzekł: przecię kiedy nam siły nie sstánie/ poddác sie musimy/ á lepieyby wczás. BielDiar Biijv.
  • – Erubescant impij/ poki żyią/ że ták ledáiákiemi są [...] nie popráwiáli się wczás [...] wczás przeto dla Boga wczás. StarKaz 351.
  • – ...iesliby gospodarz wczas na robotę wyprawił, a czeladnik omieszka, w troynasob ma bydz karany. KsKasUl I, 322.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 07.02.2023