ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, T, L, SWil, SW, SJP

Najwcześniejsze poświadczenie: 1605

Formy gramatyczne

bezokolicznik

wsadzać

czas teraźniejszy

lp	2. os.	wsadzasz
	3. os.	wsadza
lm	3. os.	wsadzają

czas przeszły

lp	m	3. os.	wsadzał
	ż	3. os.	wsadzała
lm	mos	3. os.	wsadzali

tryb rozkazujący

lp			2. os.		wsadzaj
lm			2. os.		wsadzajcie

imiesłów współczesny

wsadzając

nieosobowy czas przeszły

wsadzano

Znaczenia

1. »umieszczać, wkładać«

~ Ta twarzy swoje mażcie, tak szpetność spędzajcie, A na to miejsce śliczność ozdobną wsadzajcie. GładBarwBad 58.
~ ...ojczyzna miła też tej zawsze sławy w pokoju zażywała, gdy nie dla prywat spraktykowanych panów na to zacne państwo wsadzali, ale je sam Pan Bóg do serc cnotliwych przodków naszych podawał i one same cudownie obierał. RozSynCz II 140.
~ ...sposób naleźli i prawo albo sposób egzekucyjej jego, a prętki, przeciwko takiem, co privata autoritate sąsiedzkie państwa najeżdżają trudniąc R. P., pany znoszą, insze wsadzają pro libito i pokój gwałcą sąsiedzki. AktaPozn I/1 482.
~ PISISTRATVS gdy iego żoná/ źle vdawáłá Trázybulá/ y wsadzáłá go nań/ zá to/ że rozmiłowawszy się corki ich/ gdźie ią kolwiek potráfił/ tám ią cáłował przed wszytkiemi: nie brał się zá to: ále iey ták powiedźiał: Ieśli tych ktorzy nas miłuią/ bedźiemy mieć w nienawiśći: á z temi co pocżniemy/ ktorzy nas nienayźrzą? BudnyBPow 115.
~ Gorzałka tabace na to taką replikę daje: Ty, świecka włóczęgo, Nikczemna mitręgo, Dawnoś tu nastała, Bodajś nie postała. Co za korzyść z ciebie? Mnie licho dla ciebie. Już cię prędzej płacą, A daremno tracą. Groszyki wyłudzasz, Chusteczki ubrudzasz. Chciwe ludzie zdradzasz, Proszki k sobie wsadzasz, Choć z gnoju końskiego, Wieręś nie dobrego. Szalejem by cię zwać, Co i po skutkach znać. PosTabBad 40.
~ Mośći potym, ábym był do Litwy poszedł; ále w ten czás z iedną Chorągwią przychodźić ná disgusty y áffronty niegodźiło się. Aby P. Czárnieckiego ná Commendę iemu należącą nie wsadzał. LubJMan 67.
~ Na co kiedy in opponimus restitutionem omnium ablatorum to ledwie wSpomniec Sobie otym dadzą, musi ich na te hardośc nadzieja Successu, albo Borsukowego Poselstwa, albo Woyska ich wsadzać, albo tez metuendum zeby iakiey o niepomysnym Sztrzez Boze Sukcessie Jmc Pana Woiewody Chełminskiego niemieli wiadomości ... CzartListy 173.
~ Wieść albowiem z Ukrainy była przyszła, że Jerzy Niemierzyc od króla szwedzkiego abdankowawszy się z Antonem pułkownikiem i z Kozakami w Ukrainę wszedłszy, z Wyhowskim hetmanem swoją wziął koniunkcyją i z nim się znosząc nowe rzeczy, anihilowawszy pakta Bieniewskiego z Wyhowskim postanowione, wymyślać był począł, wsadzając na to Wyhowskiego i Kozaków, aby się koniecznie Zborowskich pakt u Rzeczypospolitej upominali. JemPam 253.
~ ...záczyń ciásto, wynieś go do piwnice niech będzie przez kilká dni, choćby tydzień, potym rob pierniki, zynguy sytą miodową, wsadzay do piecá po chlebie. CompMed 672.
~ TYberiusz słodką mądrą wymową namawiał Senat na to, żeby Druzusa y Nerona, młodych Paniąt, na wysokie nie wsadzano godności, na ktore sobie ieszcze niezasłużyli, á tym samym żeby ich w pychę nie wprawowano. AmelJabłSWTacyt 62.
~ Słuchał cierpliwie ADOLF, iáką, Páni Wielkiey dobroci, wrożkę w ucho wsadza, Czuie raz tęgi, iák mu serce ráni, Ale rozumie, że go odprowádza Od zámierzoney, w Oyczyznę przeiazdzki, Ma to zá báykę, y letkie drobiazdzki. DrużZbiór 284.
~ Niepoprawne zródło .

Związki frazeologiczne

na królestwo kogoś wsadzać:

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Chłopá ná Páná nie godzi się wsadzáć. RysProv II, 8 (w. 83).

2. »napuścić kogo na kogoś«

~ A iżby łatwiej piskorze w mętach łowić, uczy go i tego, aby wsadzał jedne na drugie, niezgody czyniąc miedzy poddanemi. LibResCz II 430.
~ Wsadzam kogo ná kogo/ v. Podszczuwam. Kn 1291.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lm

M.

mos

wsadzani

Najwcześniejsze poświadczenie:

1610

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– A trzećiego nie od Antecessorow swoich ná ktorych mieysce nástępuią/ práwo y przycżynę máią/ ále od tych przez ktorych bywáią wybieráni/ y ná onych mieysce wsadzáni/ iákowi są successorowie przełożeńśtw sądowych/ opiek/ y vrzędow/ Personálny ábowiem vrząd iest ten/ ktory piecżołowániem vmysłu y cżułośćią bywa odpráwowány. SmotLam 52.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Formy gramatyczne

lp	D.	ż			wsadzającej
lm	C.				wsadzającym

Najwcześniejsze poświadczenie:

1707

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Náwet twierdźą, że to on nośił Chorągiew Cesarską, w sławney oney potrzebie, przećiwko Sáronom, Rudolfa Xiążęćiá Sueviae ná Cesarstwo wsadzáiącym; y kiedy się zwyćięstwo przy Rudolfie poczynáło, wydárł mu ie z żyćiem oraz, przebiwszy go ná wylot żelazem, teyże Chorągwie Cesarskiey; y że potym we dwie lećie, naypierwey wpadł w mury Rzymskie, gdy był Cesarz Rzym pod Grzegorzem VII. opánował. MaimUstHist 15.
– Niedługo atoli cieszył się tym księstwem, bo tylko do roku 1763, którego został wyzutym od Katarzyny carowej, wsadzającej nazad Birona, rewokowanego z Syberii, jako o tym zupełniej będzie miał czytelnik w swoim miejscu. KitPam 82.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

WSADZAĆ

WSADZANY

WSADZAJĄCY