ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (zarzezać), SXVI (zarzezać), Kn (zarzezać), L (XVI-XVIII), SWil (zarzezać), SW, SJP (zarzezać)

Nienotowany w słownikach:
T

Formy gramatyczne

bezokolicznik

zarzezać

czas przeszły

lp	m	3. os.	zarezał
	ż	3. os.	zarzezała
lm	mos	3. os.	zarzezali

czas zaprzeszły

3. os.

była zarzeżała

czas przyszły prosty

lp			1. os.		zareżę
			3. os.		zarzeże

tryb rozkazujący

lp			2. os.		zarzeż
lm			2. os.		zarzeżcie

Znaczenia

»zabić przy użyciu ostrego narzędzia«

Rekcja: kogo co

~ Zarżezac Iugulare Mactare. LodDict 127/3.
– Byli dway synowie Boiarscy nazwany Mikita Koczałow i Daniłko Betachowski ci byli Clientes Borysowi, tym powiedział Borys potaiemnie ze wola iest Hospodarska aby iachali do Vchlecza y zarzezali Dymitra Carowicza daiąc przyczynę ze Ludzie nie ktorzy niespokoyni buntuią się y Chcą podniesc Carowica Dymitra woynę rozruch y za mięszania w zięmi Vczynic czemu zabiegnąć potrzeba zeby Carowicz nie był zyw. ŻółkPocz 2.
~ Rznę/ v. Rzéżę 1. Zárzézáć 2. Item transfertur ad alia. vt, Rznié ná skrzypicách/ i. skrzypa/ gra. vide Skrzypek. Kn 972.
– Zárzézáć człowiéká/ owcę à zárzéznię [zarzezuję]: zárznąć à zárzynam. Scisso gutture mactare [...] Zárzézáć/ dirum & foedum quid olet. Zárznąć non ita, vt zárznąć kurá/ gęś. Kn 1391.
~ Zárzynam/ v. Zárzézáć 1. Kn 1391.
– Zárzézáć drewno/ à zárzynam vel zárzézuię. Acuere scindendo, vel cultro exacuere paxillum etc [...]. Kn 1391.
– Cyáne. Iest imię tákże krynice obfitey, y wieczney, nie dáleko miástá Syracus, wypadáiącey z brzegu dolnego gory niektorey. Tym imieniem też byłá názwána, dziewka niektora Syrákuzáńska, ktora się sámá była zárzeżáłá, na roskazánie Bogow, ktorych się w tey mierze rádzono. OvOtwWPrzem 201.
– PRogne wzruszona krzywdą siostry swey, y okrucieństwem mężá swego, zárzezáłá syná swego máłego Itysá, y potráwę z niego Tereusowi nágotowáłá. OvOtwWPrzem 245.
– Abowiem oprocz inszych prostych potraw, Philemon chciał dla nich [Jupitera i Merkurego] gąsiorá zárzezáć, ktorego tylko iednego miał. OvOtwWPrzem 329.
– Nieczyńcie tego, proszę. á żeby mogiełá Moiá/ bez vczciwości przystoyney nie bełá: Dusze Achillesowey/ vbłagáć się spieszcie/ A Polixenę/ ná iey ofiárę/ zarzeżcie. OvOtwWPrzem 526.
– zárzezáć człowieká/ owcę à zárzezuię: zarznąc á zárzynam. Sciffo gutture mactare. Papiant. SzyrDict 529.
– Żydzi wnosili kweremoniją, że pod Krasnym Moskale zarzezali Żyda. ChrapDiar I 487.
– Dobijże y zárzeż mię przy Oycowskim grobie, Kiedy sprawę mey ręki zá słáwę mam sobie. CorMorszACyd 152.
– Nie pytay - czy straż gęsta Paná swego strzeże, Dobrze że kto w Namiocie Krola niezarzeże. DrużZbiór 55.
~ Zarzezać, abschlachten. BierSłowa 354.
– Masz dostatki, masz w żyznej dobrą wioskę roli - Fortuny, jeźlić się w niej rozgościć pozwoli, I śmierci spytaj, jeźli cię wprzód nie zarzeże, Bo już kto inszy na nię, o czym nie wiesz, strzeże. MorszSŻaleBar II 111.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

odmiana złożona

lp	M.	m			zarzezany
	D.	ż			zarzezanej

Najwcześniejsze poświadczenie:

1638

Znaczenia

»zabity przy użyciu ostrego narzędzia; o śmierci: zadana przy użyciu ostrego narzędzia«

– Ileżkroć wprowádzeni cielcy do kościołá/ Gdy Kápłan/ czystym winem/ polewał ich czołá/ Modlitwy/ służące tey spráwie/ odpráwiáiąc/ Padáli/ zárzezáney śmierci nie czekáiąc. OvOtwWPrzem 283-284.
– Wszákże/ gdy straż Phrygiyskich murow pilnowáłá/ Y Argolska tákże swych szańcow: dzień był święty/ W ktory Achilles/ zá mord nad Cygnem podięty/ Błágał Pálládę/ iuchą zárzezáney krowy. OvOtwWPrzem 476.
– Tobie, można Wenero, i twemu dziecięciu (Bym zupełny zostawał w świętym przedsięwzięciu) Dawałem w upominku bogate obiaty: Często przed twym ołtarzem pysznym cap brodaty Upadał zarzezany, często na ofiarę Przynosiłem grzywaczów wychowałych parę; Codzień pod twym tytułem zrobione filary Świeżym mlekiem z bukowej napawałem czary; Ale żeś mię miłością nową zarzuciła, Żeś mi gładką w zalotach Greczkę naraiła, Tej, jako zbiór mój, tak sam ofiaruję siebie, Tę darunkami błagam znacznemi, nie ciebie. ZimBSiel 128.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ZARZEZAĆ

ZARZEZANY