ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616

Formy gramatyczne

stopień równy

lp	M.	m		ludzki
		ż		ludzka
		n		ludzkie
	D.	ż		ludzkiej
		n		ludzkiego
	C.	n		ludzkiej
	B.	m	nżyw	ludzki
		ż		ludzką
		n		ludzkie
	N.	ż		ludzką
		n		ludzkiem
	Ms.	n		ludzkim
lm	D.			ludzkich
	C.			ludzkim
	B.	nmos		ludzkie

stopień wyższy

mos

ludzciejsi

Znaczenia

1. »właściwy człowiekowi«

– Tak powiedali kommisarze że się tu ta Zięmia Ludzkiey krwie tak nasyciła iak wody po wielkim deszczu. PasPam 72v.
– Wolęntarz to iest w Ciele Ludzkim Affekt Moia wielce MSCia Panno. PasPam 80.
– Pana Paska oddzisia będę miał za dobrego mętrcę ludzkiey natury, kiedy on z Wolskiego wyczytał wszystkę nieprawdę. PasPam 92.
– Bog przeinaczy hardosc Ludzką y Wiele o Sobie Rozumienie. PasPam 109.
– Fortuną Ludzką twoia to zabawa Rzucac iak piłką. PasPam 109v.
– Przepisać to trzeba infelicitati temporis [nieszcześliwosci czasów obecnych] że takie zadania Ludzkiego padło na W SCi rozumienie. PasPam 142.
– Taka w prawdziwe iest Ludzkiego Reguła zycia że by iako cięn za Słoncęm tak nieszczęscia za szczęsciem następowała Alternata [...] ze by złego zdobrym kłopotow y frasunkow z pomyslnosciami ustawiczna Człowieka Inqvietoała Vicissitudo [zmienność losu]. PasPam 146v.
– Mądrzy powiedaią że kto Ma wolne Sumnienie ten wszelakie kalumniie y Ludzkie fałszywe mowy powinięn lekce wazyc. PasPam 148.
– Nie było by tak powabne y oko ludzkie delektuiące złoto gdy by go potencyia gorących nie wybrantowała ogniow. PasPam 149av.
– Drudzy zaś mowili ze to znać niedzwiedzica porwała gdzies dziecko bardzo młode y wychowała [...] Niemiało to chłopczysko ani mowy ani obyczaiow Ludzkich tylko Zwierzęce. PasPam 176.
– Pokazał się na Niebie Straszny y wielki [kometa] ktory przez kilka miesiecy trwaiąc swoią oczom Ludzkim groził srogością y nim bardziey trwał tym bardziey serca truchlałe trworzył [kometa] ominuiąc niedobre affekty ktore potym nastąpiły. PasPam 188v.
– Cięszkosz tam będzie zanaymnieyszą krzywdę Ludzką za kozdą zosobna duszę odpowiadać y zanię nie znosne ponosic Ctuciatus [męczarnie]. PasPam 196.
– Tak P. Bog ku niemu skłonił serce Ludzkie że to kto co mogł miec nayspecyalnieyszego to mu niosł a oddawał. PasPam 233v.
– Bywało tez to umnie Myslistwo z podziwieniem Ludzkiem począwszy od ptakow zawsze miwałęm bardzo dobre Sokoły, Iastrzęby, Drzęmliki, kobusy, kruki co do Berła chodziły. PasPam 255v-256.
– Tak y Wiedenska Forteca kto by spoyrzawszy na piękność y Fortyfikacyią iey niepomyslił że huic operi [temu dziełu] Chyba Boska ale Nieludzka dokuczyć może Reka. PasPam 259.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ludzki naród:

– PasPam 84v.

2. »dobry«

– Mąz tey zacney Paniey tęn to Pan kasztellan Rakroczymski [Zakroczymski] ludzki był to człowiek. PasPam 82v.
– Iako Człowiek Ludzki począł mię szczerze prosic że bym u niego odpoczął albo przynaymniey obiad ziadł. PasPam 123v.
– Ná to kierowáłá opátrzność Bozka, áby był postrzegł bogacz, że iego psi łaskawsi, ludzcieysi niż on! [...] pászczęki i gemby psie, gęmbkámi się stáły, nie rániąc ále wypiiáiąc ropę [...] za mistrzowániem nátury liżą lecząc, á zá oskárżeniem nátury, człowiek o człowieká nie dba [...]. MłodzKaz II, 252.

3. »zamieszkały przez ludzi«

– Skoro przyszedłęm w Ludzki kray iuz mi wszystko szło ładniey y o podwody nie trudno y szukac ich nietrzeba bo tam ludzie wiedzą swoy zwyczay. PasPam 165.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

anioł w ciele ludzkim (sz. zm.):

– Bądź pewna, moja śliczna duszo, mój aniele w ciele ludzkim, że nigdy Celadron tak nie kochał swojej Astrei [...] jako się teraz kocha. SobJListy 210.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Ludzka rzecz vpáść/ á diabelska w błędzie trwáć. RysProv VIII, 7.

– Stáry zálotny/ Bogáty łákomy/ Vbogi pyszny. Bozy, y ludzki nieprzyiaciel. ŻabPol B1v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1743

Znaczenia

»jest właściwe człowiekowi«

– Krew swoię y cudzą zuchwale toczyc, bestyalska iest nie ludzka: Gdy czas, fortel, y potrzeba każe, w ten czas się potykai. BystrzInfStat N2.
~ JES: Przyzwoita, pod czás i Królowi, do ludzkiey Nákłonić się myśli: wszák i poddánych wola Ztwierdza ná Tronie Páná? ACH: Nieludzka bo spráwá Saulá ná tron wsádziłá, ále Boskie dzieło. JawJon 47.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

LUDZKI

LUDZKA