Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

UBOGI

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616
Formy gramatyczne
stopień równy
lp M. m   ubogi
ż   uboga
n   ubogie
D. m   ubogiego
ż   ubogiej
n   ubogiego
B. ż   ubogą
Ms. m   ubogim
lm M. mos   ubodzy
nmos   ubogie
D.   ubogich
C.   ubogiem ||   ubogim
stopień wyższy
lm M. mos   ubożsi
D.   uboższych
B. mos   uboższych
Znaczenia
1. »biedny«
  • – OdStąp ty y zasług y SubStancyiey iedz zęmną do Stolice dam ci 50 000 dam ci y Corkę y wszystko co mąm. Począł był y medytować uBogi Zołnierz et interim [a tymczasem] kazano oddawać więzniow y musiałęm oddac. PasPam 100v.
  • – Luboc wprawdzie zadłuzyła się była Rzpta woysku ale postaremu ieszcze by się było mogło potrzymac wziąwszy co kolwiek ad rationem Od Rzpty bo niebyło tak ubogie a osobliwie nasze w Czarnieckiego w dywizyiey, ktore bogato y konno z Daniiey wyszło. PasPam 119v-120.
  • – Rozumiałęm że to iaka Exekucyia nie mięszam się się pomiiam wrota [...] Az owa [wdowa] postrzegłszy wypadnie zmiłuy się MSCi Panie rabuią mię ubogą sierotę. PasPam 154-154v.
  • – Nieieden zawołał vae [biada] iako z woyskowych y [...] Zubogich Ziemianow. PasPam 201.
  • – Znowu nąm począł [Lubomirski] uciekać a my z nowu gonic do koła Po Polszcze A Wioski trzeszczą Ubodzy Ludzie płaczą. PasPam 203v.
  • – WMM Pan iako człowiek Rycerski wielkim na uczyłes się zyć Zołdem. Ia zas uboga Szlachcianka mogła bym się niezdobydz na taką zapłatę. PasPam 223.
2. »skromny«
  • – Przeprawilismy się [...] iedne konie przeworząc Drugie zas przy Łodziach y przypromach pławiąc a iuz były wielkie zimna naco konie ubogie narzekały y nie iedęn zęby wyszczerzył. PasPam 111-111v.
  • – Staremi to W MMPan straszysz mię awizami ktore niewięm [...] iezeli niebędą W MMPanu strasznieysze za złocistym Pawilonem nizeli mnie na ubogim Zołnierskim Woyłoku. PasPam 136v-137.
  • – Panie Boze Sprawiedliwy [...] Iezelis kiedy kolwiek roznemi plagami karał złych y Niesprawiedliwych krolow wydziercow, Szarpaczow, krwie Ludzkiey niewinney rozlewcow. Dziś pokasz Sprawiedliwość twoię nad krolem, Ianęm Kazimirzem [...] za te wszystkie krzywdy ktore my ubodzy Ludzie Cierpiemy y Całe krolestwo. PasPam 199.
  • – Skonczył się tedy ten Rok z wielką mizeryią y Uciązeniem Nobi[li]tatis [szlachty] y ubogiego poddanstwa. PasPam 214v.
  • – Boli mię Miłosciwy Naiasnieyszy krolu Panie M. Miłosciwy Strata ubogiey Substancyiey. PasPam 284v.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • habit ubogi:
    • – [...] Przetoż, dáięć tę rádę, ábyś stroy ten drogi zrzucił z grzbietá á włożył nań habit vbogi Y postrzygł włosow. KuligDemBar II 21.
Związki frazeologiczne

  • dziękuję ubogi z bedłek:
    • »dziekuję, odmawiając czegoś mi zbytecznego; rezygnuję z wątpliwej przysługi«
    • ~ Dziękuię vbogi z bedłek, káżdy z tych Ich Mościow sposobny zá pierwszą znáiomością kazać mnie wbić ná pal, álbo záwiesić ná stálistym haku. AndPiekBoh 77.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Bogátego pokutá/ vbogiego łáźnia. RysProv I, 6.
  • – Bogáty zá vbogiego nie płáci. RysProv I, 6.
  • – Vbogi gdy bogátemu daruié/ żebrzé/ ábo co kupuié. KnAd 1185.
  • – Vbogi obiad i bogátemu podczás smáczniéyszy. KnAd 1186.
  • – Bogatęmu wszytko tkaią: przed ubogim zamykaią. JaśDict 116.
  • (wariant I):
    – Bogátégo pokutá/ vbogiégo biésiádá. KnAd 34.
  • (wariant II):
    – Pokutá Bogátego Ubogiego Biesiáda. ErnHand 145.
  • – Stáry zálotny/ Bogáty łákomy/ Vbogi pyszny. Bozy, y ludzki nieprzyiaciel. ŻabPol B1v.
  • ~ Dziękuiéć vbogi z bédłék/ ma domá dość rydzow. Kazał ci podziękować. KnAd 225.
  • – Pánowié dáwnoby pozdycháli/ by iem vbodzy (chłopkowié) nié dawáli. KnAd 819.
  • – Mądry oyciéc syná ma mieć głupiégo/ á bogáty vbogiego. KnAd 803.
  • – Lepiey bogáty psá ćwiczy/ niż vbogi Syná. RysProv VIII, 4.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

UBOGI
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1656-1688
Znaczenia
»biedak«
  • – WMM Pan sąm memor es [pamiętasz] zes Sąm z Towarzysza Senatorem został A y teraz nie nalezało by uboszszych lekce wazyć. PasPam 140v.
  • – Wiezdzali [posłowie] na Saniach leząc wposcieli tak iako nałoszku bo u nich iest zwyczay taki ze Sani niewysciełaią do Siedzenia tak iako unas y Niesiedzi na nich ale lezy wpiernatach iako długi ieno mu brodę widać także y Uboszsi czynią rozesławszy leda Gunkę to Sobie lezy a poiezdza. PasPam 165v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2009
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 04.07.2009