Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BIAŁOGŁOWSKI

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
lp M. m   białogłowski
ż   białogłowska
n   białogłowskie
D. m   białogłowskiego
ż   białogłowskiej
n   białogłowskiego
C. m   białogłowskiemu
ż   białogłowskiej
n   białogłowskiemu
B. ż   białogłowską
n   białogłowskie
N. m   białogłowskiem
ż   białagłowską
n   białogłowskiem
Ms. m   białogłowskim
ż   białogłowskiej
W. ż   białogłowska
lm M. nmos   białogłowskie
D.   białogłowskich
C.   białogłowskim
B. nmos   białagłowskie
N.   białogłowskiemi
Ms.   białogłowskich
Znaczenia
1. »odnoszący się do kobiety, właściwy kobiecie, przeznaczony dla kobiety, niewieści, żeński«
  • Czapka białogłowska z bramem sukienna. InwGórsBęt 80.
  • Oleiek. Ten użyteczny iest żyłom, w ciele białogłowskim, ktore z płuc do piersi pochodzą, y do mácice. SyrZiel 365.
  • Płácz u białeygłowy iest kłamstwo. Dwoiákie łzy w oczách białogłowskich się znáyduią/ iedne prawdziwey boleści/ á drugie oszukánia. SpInZąbMłot 358.
  • Niemász gorszey głowy nád głowę wężową y gniewu nád gniew białogłowski. Lepsza rzecz iest mieszkáć ze lwem y smokiem/ ániżeli z złą białągłową. SpInZąbMłot 358.
  • Białogłowski/ Femineus amor, clamor [...]. Feminus sexus. Kn 25.
  • Stąd moi Miłościwi PP. rozumiem że muliebrem non induetis habitum: bowiem kto kogo płacze ten według Legislatora Lyciorum w biáłogłowskie stroie przebierać się musi. WojszOr 331-332.
  • Zona moia pisze tam do Pani Gorynskie[j] o Niektore fozy albo tesz y same zrobione białłaglowskie czapki z Krakowa dla oney samy, ktore tam cudownie z roznych kształtow robią. OpalKListy 71.
  • Była to szkatuła orzechowa, francuzka. W której różne galanteryje filigranowe, perły, na ręce brasslety dyamentowe, wstęgi et caetera necessaria białogłowskie. WierzbKon 214.
  • List [...] obebrali a obaczywszy Białogłowski charakter tym bardziey ze by się dowiedziec iakiey skrytosci odpieczętowaligo. PasPam 220-221.
  • A iak ze pyta Miller się Vbráłá? Czy nie po Mezku iako więc chadzáła: Przystaw mu Na to: Nie po mesku ale, We wszytkim rozkasz twoy powaza cale: Tak iakos kazał białogłowskie szaty Wdziała: y w Stroy sie Vbrała bogaty. OblJasGór 11.
  • GOSPODARSTWO BIAŁOGŁOWSKIE, RYTMAMI, (Poniewasz tá Płeć z nátury Poetyczną delektuie się veną.) OPISANE. CZás też w Oekonomikę ẃeyrzeć Białogłowską. Ktorą Pan Bog sczegulną opátruie łáską. Z niey bowiem zwykł niemáły pożytek wychodzić Dla czego koło niego pilnie trzebá chodzić. HaurEk 91.
  • Merkury, Ułomność białogłowskiej przełoży natury, Oświadcza Apolinem zaraz i Lucyną, Jako często połogi śmierci ich przyczyną. Tamten leczy, ta babi, oboje przypadkow Ich wiadomi, stają się patronami z świadkow. PotFraszBrück I 546.
  • Nasienie męskie alteruie krew białogłowską do postawy y formy człowieka. AlbSekr 22.
  • Ta lubo była pewna pocciwosci iednak Manierą Białogłowską rada była kiedy ią za Urodziwą miano chwalono y kłaniano się czemu się wszystkiem czasem Sama nadstawowała, choc w sercu nic złego procz owey prożnosci białagłowskiey nie miała. HistŚwież 170.
  • Cáłá Fráncyá liczy [...] Párochii 140000. Abbacyi 1356. męskich. Biáłogłowskich 557. BystrzInfGeogr F1.
  • W NIŻSZEY albo DOLNEY SZWABII iest Miasto ufortyfikowáne WENSBERG, w ktorym oblężeni Obywatele od Konráda Cesarza, supplikowáli, aby im to iuż iuż maiącym się poddać; wolno było wynieść z Miasta, co słaby białogłowski sexus uniesie. ChmielAteny II 229.
  • SARDANAPALUS syn Amacyndaraxisa, ostatni Monarcha Assyriyski, wielki scelerat, Bachusowi y Wenerze cały poświęcony, ktorego Arbaces Rządca Medow długo nie widzianego znalazłszy w Ninive w Zamku między licznym niewiast gronem purpurę przędzącego w stroiu białogłowskim, y innym do przędzy materie rozdaiącego, donisł [!] to innym Państwa Rządcom, y wlot skonfederowali się y sprzysięgli, oblegli go w Zamku przez dwie lecie; ale on promptior do ucieczki niż do potyczki. ChmielAteny III 685-686.
  • Bandela białogłowska. Weiber-Binde. Bandeau de femme. T III 21.
  • Białogłowski. weiblich. féminin, de femme, qui regarde les femmes. T III 40.
  • Mantylka, płaszczyk białogłowski. Weiber-Mäntelchen; Weiber-Mantille. manteline, espèce de manteau pour les femmes. T III 2474.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • płeć białogłowska (sz. zm.):
    • »płeć żeńska; także zbiorowo: kobiety«
    • Tákże Rány y dziury w króku [!] z zápsowánia z fránce/ przerzeczony Sok z Zánklu ziela goi: ták płci męskiey/ iáko Białogłowskiey/ nim wymywáiąc: ábo fláytuszki w nim maczáiąc/ á kłádąc. SyrZiel 249.
    • Płeć męską do każdego złego uczynku iedná chciwość ciągnie. Białogłowską płeć do wszystkich złości iedná chciwość prowádzi. SpInZąbMłot 358.
    • Płci białogłowskiey do Kościoła nie puszczáią/ tylko trzy rázy w rok. PruszczKlejn 85.
    • Pobozna płci białogłowska Stroy się tak dla Swiata aby się Stroiąc Boga nie zapomniała. Nie podobay się tak Swiatu abys V Nieba Niewa[zno]scią nie została. OblJasGór 114v.
    • Wszystká płeć Białogłowska swoy wzrok ná mię tylko samego, dáwno, dawno obrociła. AndPiekBoh 45.
    • [...] zarębek jure naturali syn po ojcach powinien by był dziedziczyć, a po synie jego sukcessorowie czyli to z męskiej, czyli z białogłowskiej płci. KsJaz 157.
    • Lud tu, osobliwie w płci białogłowskiey, bardzo piękny, do tego farbuią się. ChmielAteny IV 450.
    • ANDROGYNAE albo ANDROGYNI, obywatele olim Afrykańscy, oboiey płci razem męskiey y białogłowskiey, piersi prawą mieli męską, a lewą białogłowską. ChmielAteny IV 621.
  • apetyt białogłowski:
    • »silna ochota na jakąś potrawę odczuwana przez kobietę w ciąży«
    • Nieprzystoyną chęć do iedzenia brzemiennym oddala/ á do przystoynych potraw czyni. [Marg.:] Złemu apetytu białogłowskiemu [przeciwdziała kopr włoski]. SyrZiel 392.
  • białogłowski stan:
    • »kobiety«
    • Pan Bóg ją sam tylo chowa, na przykład i wizerunek stanowi białogłowskiemu. NiemPam 22.
    • XZIĘGI WTOREy SATYRA. I, Na zepsowane Stanu białogłowskiego obyczaie. OpalKSat 23-23v.
    • Królowa nieboszczka wielka i mądra była pani, a nieraz o kądzieli z takimi, któe czego inszego nie rozumiały, gadała, i sama ją, akomodując się stanowi białogłowskiemu, przędła. SobJListy 386.
    • Pretensye wzaięmne Białogłowskiego do Męskiego Stanu, z Aktoratu ich Wywiedzione. GorzWol 59.
  • białogłowski ród:
    • »kobiety«
    • Iasz com się brzydzieł białogłowskiem rodem, Iako smiertelną wszech Ludzi zarazą, Miał dzis bezecnem zostac kazirodem? Nie z miasta: z swiata Lecz całego smazą? PotSyl 31.
  • ochędóstwo białogłowskie:
    • »środki do upiększania i pielęgnowania ciała kobiecego«
    • A gdy przychodził pewny czás káżdey Pánny/ áby weszłá do Krolá Asswerusá, gdy się wypełniło przy niej wszystko według prawa białych głów przez dwanaście miesięcy; (bo się tak wypełniały dni ochędażania ich, mażąc się przez sześć miesięcy rzeczami wonnemi, i innem ochędostwem białogłowskiem.) BG Est 2, 12.
  • wstyd białogłowski:
    • Toczyła się Traiedya, Wesele wkrakowie spompą droga do Moskwy na kotczych, na karetach, zokrotnym orszakiem Białychgłów wesele się odprawiło a ze zaraz w kilka dni Szalbierza zabito y naszym się dostało, wstydowi Białogłowskie[mu] nieprzepuszczono [...]. ŻółkPocz 6.
  • gmach białogłowski:
    • »pokoje dla dam dworskich, fraucymer«
    • Frauen Zimmer Białogłoski [!] gmách Gynaceum. KusWeg D4.
    • Frauen Zim[m]er Gmách biało Głowsky, Fraucymer; das war ein schönes Frauen-Zimmer/ to piękna biała Głowá byłá. ErnHand 305.
  • białogłowskie mieszkanie:
    • »pokoje dla dam dworskich, fraucymer«
    • Niéwiéyskie/ niéwiéście ábo białogłowskie mieszkánie. [...] Gynaeceum [...] v. Fraucmér I. Kn 539.
  • klasztor białogłowski:
    • W Klasztorach Białogłowskich są Wdowy y opuszczone od Mężow. ChmielAteny IV 420.
  • białogłowski zakon:
    • Zebym zaś nie był injurius wszystkim Zákonom w świecie konserwuiącym się, y zniesionym; żebym mowię Pereł tych kosztownych z konchow nie wiadomości nie wydobywszy in lucem, nie uiął im szácunku, kładę tu długi KATALOG Męskich y Białogłowskich Zákonow, Pustelnikow, Kawálerow, Imioná y rok ich fundacyi wyráżaiąc. ChmielAteny II 766.
  • skrzynka białogłowska:
    • Skrzynká białogłowska do rupiéci/ Riscus [...] cista pelle contecta [...] v. Mácloch. Kn 1011.
  • dom białogłowski:
    • »w Turcji: dom nałożnic, harem«
    • Ale Márdocheusz ná káżdy dzień przechadzał się/ przed sienią domu białogłowskiego/ chcąc się dowiedzieć/ jákoby się miáłá Ester/ y coby się z nią działo? BG Est 2, 11.
    • Zátym [?] Pánná wchodziłá do Krolá/ á ocokolwiek rzekłá/ to jey dano/ áby z tym poszłá z domu białogłowskiego/ áż do Pokoju Krolewskiego. Wieczor wchadzáłá/ á ráno się záś wracáłá do drugiego domu białogłowskiego/ pod straż Sáásgázy/ komorniká krolewskiego/ strożá założnic: Nie wchadzáłá więcey do Krola: ále jesli się upodobáłá Krolowi/ przyzywano jey z imienia. BG Est 2, 13-14.
  • odźwierny białogłowski:
    • »w Turcji: jedna z funkcji w haremie«
    • URZĘDNICY z EUNUCHOW CZARNYCH służących Białogłowom w Saráiu. [...] 8. Baszy Kapi oglany, Náystarszy Odźwierny Białogłowski. ChmielAteny II 487.
  • najstarszy eunuch białogłowski:
    • »tytuł urzędnika w dawnej Turcji (?)«
    • Cesarskich Meczetow po cáłym Państwie Tureckim znáyduiących się osobliwie w Stambule, Pruzie, Adrianopolu, Jus Collationis iest przy Kislar‑Agaſy, to iest Náystarszego Eunucha Białogłowskiego, ktory ad libitum suum rozdaie Beneficia, á za to nie małe bierze Honoraria. Niepoprawne zródło .
  • prawn. prawo białogłowskie:
    • Starostwa nie Grodowe i wszelkie Królewszczyzny może Król rozdać nie Possessyonatom, ale zasłużonym i podpadać mogą Prawu Białogłowskiemu. ŁubHist 153.
2.  med.  »o płci i biologicznych cechach płciowych: żeński, kobiecy«
  • Godna y tá rzecz wiádomość z Doktorow Phyźikow, że płod męski ozywia się czterdziestego dniá od poczęćia; a białogłowski ośmdzieśiątego dniá. WisCzar 95.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • członki naturalne białogłowskie:
    • »żeńskie narządy płciowe«
    • Części do rozmnożeniá národu ludzkiego należące . [...] iáko są: czło[n]ki naturálne męskie [...] y Biáłogłowskie. [marg.:] Partes genitales KirchFac 8.
    • Przez członki naturalne biáłogłowskie uważáć się máią części przyrodzone [...] y macica. [marg.]: Partes genitales muliebres KirchFac 65.
  • jądro białogłowskie:
    • »jajnik«
    • Oleiek [z żebrzycy]. Ten Wątrobney mocy/ w brániu y w przyciągániu pokármu do siebie. Także Zołądkowi sámemu. Nerwom/ ábo suchym żyłom. Iądrom Białogłowskim y zwiąskom ich. [...] Sol. Tá Słuzy Arteryey wątrobney: [...] Iądrom Białogłowskim. SyrZiel 148.
    • Tubae Fallopinae, Są dwá meáty błoniste y żyłowate, ktore długie są y idą od bokow macicy [...] áż do iądrow biáłogłowskich. [marg.:] Tubae Fallopinae alias ovi ductus KirchFac 67.
    • Jądra biáłogłowskie są dwá, ktore leżą w brzuchu nád gruntem y przy bokách mácicy. [marg.:] Ovaria vel testes muliebres. KirchFac 67-68.
    • Macicy [...] powinność [...] iest, aby [...] pomykałá duchy subtelne y żywiące z násienia męskiego do Jądrow białogłowskich. KirchFac 68-69.
  • łono białogłowskie:
    • »żeński zewnętrzny narząd płciowy, srom«
    • Mácicę záplugáwioną/ y boleiącą wychędaża y leczy/ czopek z Kosacowego korzenia vczyniwszy/ w otwor łona białogłowskiego włożyć. SyrZiel 8.
    • Zápsowánie otworu łona białogłowskiego goi, częstokroć toż czyniąc. SyrZiel 371.
  • członek białogłowski wstydliwy (sz. zm.):
    • »żeński zewnętrzny narząd płciowy, srom«
    • Tákże kile y wrzodom fráncowátym/ ná członkách/ białogłowskich wstydliwych iest niewymownym lekárstwem [kmin]. SyrZiel 418.
    • Ná członkách wstydliwych/ ták mężczyńskich/ iáko y białogłowskich/ złe wrzody iádowite/ y te ktore kiłámi zowią goi [wódka]. SyrZiel 606.
    • Członek wstydliwy białogłowski/ Natura [...] muliebris nam de matrona loquens hoc verbo vtitur. Natura, qua mulieres sunt [...] Feminal: interfeminium: virginal. Kn 104.
    • Krok w cielé [...] Interfeminium [...] vide Członék wstydliwy białogłowski. Kn 318.
    • HONTEUX [...] WSTYD zowią się członki przyrodzone ludzkie u Męszczyzny y białogłowy ktore obnażać sromota. Członek męski, członek białogłowski wstydliwy. DanKolaDyk II, 129.
  • miejsce tajemne białogłowskie:
    • »żeński zewnętrzny narząd płciowy, srom«
    • Vulva. Frawenscham. Mieyscie táiemne białogłowskie. GuldOn 75.
  • macica białogłowska:
    • [...] iák skoro záś te dwoie n[a]sioná zostáną przyięte, mácicá białogłowska zámyka się, iákoby worek ze wszystkich stron, ták że z nasięnia przyiętego nie może niczego uron[i]ć [...]. AlbSekr 25.
    • Y trzebá notowáć: że w mácicy białogłowskiey więcey iest komorek: kiedy tedy nasienie wypuszczone od Oycá ták bywa zbieráne, że w káżdey komorce máciczney część nasienia bywa przyięta, ná ten czás iest z rodzenie [!] się kilkorgá płodu. AlbSekr 128.
  • piersi białogłowskie:
    • Spuchnienie piersi białogłowskich leczy, nasienie tego Kopru, z Márzymiętką á z wieprzowym sádłem utłukszy przykłádáć. SyrZiel 390.
    • Mleko w piersiách białogłowskich zákámiáłe y w bryły zrosłe rosprowadza [okład z anyżu]. SyrZiel 410.
    • O Rożnych chorobách piersi Białogłowskich CompMed 570.
    • SPHINX zwierz w ziemi Murzyńskiey w kraiu Trogledytow z rodzaiu małp, podobny wyższą częścią alias od głowy człekowi, z piersiami niby białogłowskiemi, kosmaty, z ogonem czarnym długim. ChmielAteny III 287.
  • białogłowskie mleko (sz. zm.):
    • Nasienie tego ziela dziateczkom w powiciu tym sposobem iáko Cytwarowe nasienie pić z mlekiem białogłowskim/ ábo z krowim daway/ bo tákże z nich czyrw morząc wywodzi. SyrZiel 287.
    • Białłogłowskiego mleka kieliszek wziąc y oleyku Burstynowego kropel kilka wlac [...] GrodzMisc 80-81.
    • Ieżeliby bol [uszu] pochodził z zápalenia [...] wlać do uchá mleká Białogłowskiego z białkiem iáiowym zmięszanego. VadeMed 74.
  • pokarm białogłowski:
    • A ieżeliby byo w uchu zápalenie wielkie, zmieszay białek od iájá z pokármem białogłowskim, maczay chusteczki cienkie y kładź w uszy. PromMed 101.
    • Recipe: Kleiu z pigwowych Ziarnek wodą z psich Iężyczkow wyciągnionego. Kleiu nasienia Foenum graecum lub Boża trawka, każdego połłota. Osrzodku upieczoney Borsztowki 2. Łoty. Pokarmu białogłowskiego - 10. Łotow. Thucyi preparowaney, - 10. Gran. Saccari Saturni, - Cwierć Łota. Zołtku, z dwu Iaice. Zmięszay na Maść; płynienie z Oczow y bole ich uśmierza. BeimJelMed 245-246.
  • białogłowska choroba:
    • »miesiączka«
    • Są y leśne śliwy [...] záżywáią ich pospolicie ná zstánowienie biegunki y białogłowskiey choroby [...]. HercBan 56.
  • miesięczna choroba białogłowska:
    • »miesiączka«
    • Miesięczną chorobę białogłowską/ nád przyrodzenie záwściągnioną/ wzbudza/ y potężnie wywodzi/ z winem go vżywaiąc [korzeń fiołkowy]. SyrZiel 7.
    • Liście z látorostkámi swymi wárzone w winie/ á w trunku używáne/ miesięczną chorobę białogłowską/ wzbudza. SyrZiel 483.
    • Według czego notowáć potrzebá, że krew miesięczna w białogłowie nic inszego nie iest, tylko zbytny aliment [...] A zowie się miesięczną chorobą białogłowską, dla tego, że płynie káżdego miesiącá ná mniey raz, gdy białogłowa w sposobnym wieku iest. AlbSekr 28.
  • białogłowska zwyczajna choroba:
    • »miesiączka«
    • Ludziom podeszłego wieku w suchotach iedno iest zyłę, co grob otworzyć. Przeciwnym sposobem, ieżeli suchoty z zatamowanego cieczenia z nosa, lub z piersi hemoroidow, lub zatrzymania białogłowskiey zwyczayney choroby się wszczęły, y do ostatniego stopnia nieprzyszły z niemałym pożytkiem krew się puszcza. BeimJelMed 186-187.
  • czas białogłowski:
    • »miesiączka«
    • MENSTRUES [...] Menstrua muliebria [...] MIESIĘCZNY krwotok białogłow miesiące czas białogłoski [!]. DanKolaDyk 252.
    • MOIS [...] Mois des filles & des femmes, [...] Menstrua orum. [...] Miesiące czas białogłowski co miesiąc im przypadaiący. DanKolaDyk 271.
    • Te przyczyny [hektyki] naygłownieysze są: piianstwo z gorących trunkow pochodzące, cielesność niepomiarkowana, nagły y wielki gniew, nieostrożne zażywanie w febrach skorki China de China, nagłe zatamowanie cieczenia krwi znosa, chrachanie krwią z płuc się rwiącą haemophtysis nazwaną; zatrzymanie czasu białogłowskiego, lub hemoroidow, albo biegunki. BeimJelMed 170.
  • miesiączne czyszczenie białogłowskie (sz. zm.):
    • Czyścienie miesiączne białogłowskie nád przyrodzenie zátrzymáne, wzbudza Piołyn z miodem utárty, ná prog łoná náciepley przykłádáiąc. SyrZiel 341.
    • Miesiączne czyszczenie białogłowskie záwściągnione wzbudza y wywodzi, kwintę miáłko utártego Piołynu z winem piiąc. SyrZiel 342.
  • kwiat białogłowski:
    • »miesiączka«
    • Też do wzbudzenia kwiatow białogłowskich/ wodká doświadczona y bárzo użyteczna. SyrZiel 720.
    • Wziąć dwie gárści bylice/ soli/ Szałwiry/ po garści: to wespoł warz w wodzie/ tydzień przed zwykły[m] przyszcie[m] miesięcznej choroby/ nogi po koláná w niey ciepło párząc/ ráno y ná noc/ przez cáły tydzień. Tak się zástánowione białogłowskie kwiaty wzbudza. SyrZiel 723.
    • Trzebulá płonna potężnieyszych iest skutkow. Przeto Kwiátom zástánowionym białogłowskim w winie ią wárząc á piiąc/ iest osobliwym lekárstwem wzbudzáiąc ie y wywodząc. Przeciwko morowemu iádu/ y inszym zárázom/ iest lekárstwem. SyrZiel 1197.
    • Owá substáncya krwi miesięczney mocnieyszym ciepłem strawiona bywa áż do koloru białości, y zowie się kwiátem białogłowskim. AlbSekr 151.
3.  jęz.  »o rodzaju gramatycznym: żeński«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • jęz. rodzaj białogłowski:
    • »rodzaj żeński«
    • DE MOTIONE DE GENRE IN GENUS OPrzemianie rodzáiu Męskiego w rodzay Białogłowski. StylaGram 24.
    • GENS [...] To Słowo Gens (ludzie osoby) w francuskim zawsze iest rodzaiu męskiego kiedy Adiektyw po nim następuie, ále kiedy się pierwey przednim kładzie adiektyw, to zawsze iest rodzaiu biáłogłowskiego. DanKolaDyk II, 84.
    • HOMME [...] nigdy się w żadnym ięzyku nie mowi z artykułem, álbo adiektywem rodzaju białogłowskiego ná przykład nie mowi się człowiek zła, ále zła niewiasta. DanKolaDyk II, 126.
    • To Słowo Personne: w francuskim iest zawsze rodzaiu białogłowskiego y adiektyw lub relatyw ponim idący w francuskim zawsze się kłaść ma w rodzaiu białogłowskim, chyba żeby wyraźnie znáć było w mowie że się o męskiey płci mowi, to ná ten czas relatyw nástępuiący kładą w męskim rodzaiu [...]. DanKolaDyk II, 347.
Związki niejednoznaczne względem znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bot. fiołek białogłowski:
    • »może: wieczornik damski, Hesperis matronalis«
    • Viola Matronalis. Frawen Violen. Winter Violen. Welch Violen. ROzne ma názwiská to ziele/ ták w ięzyku Łácińskim iáko y w nászym. Zowią ie zime skopki ábo Fijołki zime/ Fijołki białogłowskie. SyrZiel 756.
    • Fiołki ábo skopki ozimie białogłowskie, Hesperis, [...] nocte melius olent quam die, [...] Viola matronalis [...]. Kn 176.
  • bot. białogłowska róża:
    • »gatunek ślazu, in. malwy«
    • SLaz ogrodny/ y iákoby w drzewo vrosły/ pięcioraki. Z tych niektoré zowiemy białogłowską Rożą/ czarną Rożą/ á tá troiáka: Pierwsza czerwonego kwiátu/ ábo ciemnorumianego nie pełnego. SyrZiel 1099.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

PO BIAŁOGŁOWSKU

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
  po białogłowsku [forma C. lp. w odm. niezł.]
Najwcześniejsze poświadczenie:
1644
Znaczenia
»kobieco, w sposób właściwy kobiecie«
  • Kto kogo płacze trzebá áby się po biáłogłowsku przybrał. WojszOr 332 marg.
  • Odrysowano człowieká starego z brodą siwą/ á xiąg niemáło leżało koło niego; piersi miał száfirowe / á ná nich wisiáłá ná łáńcuchu złotym ná szyię záłożonym tábliczká/ ná ktorey po białogłowsku wyrysowáno prawdę z oczymá zámrużonemi. StarKaz II, 547.
  • Tamże sceny różne wyprawowano, między któemi najlepiéj moję udał p. Bury, pokojowy jp. strażnika, ubrany po białogłowsku, mający na sobie osobę damy lubieżnéj; [...]. ZawiszaPam 39-40.
  • *Marcher mollement. Molliter incedere [...] *Chodzić stąpać po białogłowsku delikacką. DanKolaDyk II, 272.
  • po białogłowsku. nach Weiber-Art, wie ein Weib. en femme. T III 40.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 02.06.2025

BIAŁOGŁOWSKA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1641
Znaczenia
»jest właściwe kobietom«
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Nikomu nie groz, bo to białogłowska. JaśDict 116.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 23.01.2025
Odsyłacze
Patrz: BIAŁAGŁOWSKI, BIAŁOGŁOWA, BIAŁAGŁOWA.
Autorzy: WG
Data ostatniej modyfikacji: 23.01.2025