Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

DALEKO

przysł.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L, SWil, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp (?), SXVI (?), SW (?)


Najwcześniejsze poświadczenie: 1603
Formy gramatyczne
stopień równy
  daleko
stopień wyższy
  dalej ||   dali
stopień najwyższy
  najdalej
  nadalej
Znaczenia
1. »na dużą odległość, oddalając się od danego punktu«
  • Dalei troche Vltra LodDict 15.
  • Daleko [...]. Kn 114.
  • Adaley poszedszy iuz się y o Polszcze zapomniało. PasPam 54.
  • Białogłowa iedna zolęderskiego okrętu tego co zgorzał płynęła daley nizeli trzy cwierci mile. PasPam 70.
  • Umieią pływać bardzo że mogą daleko płynąc in necessitate [w potrzebie]. PasPam 70.
  • Nie mogąc go wywabic kazano siępostąpić daley. PasPam 93v.
  • Chłopiec zas na Rączym Bachmacie siedział to uciekał, Wyprowadziwszy ich daleko od kupy. PasPam 104.
  • Iuz tam co daley to mi łacniey opodwody. PasPam 165.
  • Iuz daley nie było tropu po Sniegu. PasPam 168.
  • Przyszedszy do Narwie iuz daley Litewskich podwod ciągnąc było niemożna. PasPam 173v.
  • Odstąpcie się daley bo będziemy Cynglow ruszać. PasPam 181v.
  • Dość na tym coś my tu do tarli, niewodz nas daley. PasPam 237.
  • Niepuydziemy z tąd Daley. PasPam 237v.
  • Daleko T III 209.
2. »w znacznej odległości, w oddaleniu«
  • Idzie ich więcey ale yeszcze daleko. PasPam 68.
  • Woyska Dywizyiey Hetmanskich postanowiskach daleko stali. PasPam 81.
  • Sam [...] mięszkał gdzieś Daleko. PasPam 81v.
  • Obaczyłęm tedy daley chorągiew swoię. PasPam 96.
  • Wszyscy niekontenci byli z mego ozęnienia z tey przyczyny ze to daleko od nich. PasPam 226.
  • Tu Miasto daleko y przez Fossę ratować trudno, a tu kozacy z Zasacki Lecą. PasPam 269.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • za daleko:
    • »w zbyt dużej odleglości«
    • Lassy od tego Mieysca za daleko. PasPam 103.
3. »w znacznym odstępie czasowym«
  • O zarębkach pewnich trzech przykazał Pąn, aby inquisitia była nadalei o srodoposciu in an. presenti, zaslis powinny z nich robicz thak, iako i drudzy. KsKasUl 1 328.
4. »bardzo, w dużym stopniu«
  • Obaczywszy zrázu niespodziewáną potęgę Pogáńską/ trudno się było nie wezdrgnąć nierowney dáleko garśći ludzi: ále skorosmy się stárli/ niewiem czego nam w powinnośćiách nászych nie dostawáło. SzembRelWej A3v.
  • O ják dáleko żáłośniey ludźie Epikureyscy w piekle lámentowáć y nárzekać będą/ że dla roskoszy ćielesnych przez ożrálstwo y opilstwo onę sczęśliwość wieczną/ krolestwo niebieskie utráćić muśieli! GdacKon 31.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • najdalej tygodnia:
    • »w ciągu tygodnia«
    • Posłałęm do Burmistrza [...] Mandat naydaley tygodnia będzie miał z Całym Miastem iezeli mi nie będzie wygoda y z konmi. PasPam 167v.
Związki frazeologiczne

  • pytać się z daleka:
  • daleko chodzić od czego (sz. zm.):
    • »być niepodobnym do czego, różnym od czego«
    • Cudowne było złączenie Mátki y Pánny; cudowne wiáry y sercá ludzkiego; cudowne y to trzecie Bogá y człowieká/ dwu nátur/ ktore dáleko od siebie chodziły. BirkNiedz 66.
    • Boię się/ áby kto powieści nászych dla tego sámego do siebie przypuszczáć nie chciáł/ że daleko chodzą od mniemánia pospolitego. StarPopr 41.
    • Świece, kufle, szklenice, trunki co nas chłodzą, O jako daleko od nas chodzą, Od zbroj krwią popluskanych, od świetnych pancerzow, Od pałaszow y koncerzow. MorszZWierszeWir I 439.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

od przysł.: Nie daleko pada jabłko od jabłoni
  • (wariant I):
    Nie daremna ona przypowieść: Synaczek takuczki, jako i pan ociec, nie daleko jabłko od jabłoni padając. DorHipTur 32.
  • (wariant II):
    Nie dáleko drzewá iábłko páda. RysProv X, 1.
  • Dáléko páś świnié/ bydło/ od ogrodá/ zboża. KnAd 142.
  • Lépiey się wrócić/ niż dáley w błąd iść. KnAd 443.
  • Cnotę dość pochwalić/ á daley nic. KnAd 84.
  • (wariant I):
    Dáley Kot trzáśnie/ niźli mysz skoczy. RysProv III, 6-7.
  • (wariant II):
    Hiszpan barzo załował ze z tem Potentatem Ktory kiedy się ruszy całem trzęsie Swiatem Polacy się zwadzili atym słuzy własnie Zenizeli Mysz skoczy, daliey kocur trzasnie [...]. PotWoj 36.
  • Dobre dáleko słycháć/ á złe ieszcze dáley. RysProv 20.
  • Bábá lecąc ze wschodu [= ze schodów] wołáłá/ co dalej to gorzej. RysProv 12.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: Z DALEKA.
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 09.05.2023