Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

AMOR

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, L (XVIII, w in. zn.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn


Najwcześniejsze poświadczenie: 1617
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   amor ||   Amor
C.   Amorowi
liczba mnoga
M. uż. nosob.   amory
D.   amorów
N.   amorami
  amory
Etymologia
łac. Amor, amor
Znaczenia
1.  mit.  »rzymski bóg miłości, Eros«
  • Dobry mistrz Amor, dawno zwyczajony, nauczy mówić język nie ćwiczony [zakochanego]. TwarKLek 23.
  • Na co się wtenczas matka zapatrzyła, gdy cię, tak śliczne stworzenie, zrodziła, Zosieńk[o] grzeczna, boś ty Amorowi barziej podobna, niźli człowiekowi. TwarKLek 27-28.
Przenośnie
  • Zawsze też Amor twój ode mnie stronił, Póki mię przed nim Wstyd wrodzony bronił; Niedługo jednak, jakoś mu doradził, Twój się Kupido z moim Wstydem zwadził.ZimSRoks 122
2. »w sztuce: postać małego nagiego chłopca ze skrzydłami - częsty motyw dekoracyjny w okresie renesansu, baroku i rokoka«
  • Miasto koni łabęcie z wyniosłymi karki Zaprzężone ciągną woz pierzchliwymi barki. Jedwabne na nich szory, pasy i z lejcami, Ktore rządził najgładszy między Amorami. TrembWierszeWir II 253.
  • Nie masz iuz!, nie masz dzbanka, dzbanka prześlicznego, Stłukł się niestety! stłukł się, ot skorupy z niego. Wyrażono Jowisza, który w kształcie byka, Z piękną na grzbiecie Nimfą przez morze umyka. Łamała ręce krzycząc: Europa stroskana, Jowisz alabastrowe lizał iey kolana. Z włosami piękney Nimfy zefiry igrały, W koło nich na Delfinach Amory pływały. GesChodSiel 45.
  • MENALKAS.Day mi przy twoim boku zawieszoną flaszę, Na którey iest wyryty kształtuie [kształtnie] Bachus młody, Z Amory, co zbieraią do koszow iagody. GesChodSiel 79.
3. »miłość do innego człowieka«
  • Pisze [wojewoda krakowski] ze zKrolem teskni bez powrotu naszego, czego Amor przyczyną. OpalKListy 333.
Przenośnie
  • Amor [mówi] Iuzesmy na plac przysli chcesz zeby prawdziwie Aby grzech z granic twoich Ustąpił.KodKon 145
4.  ekspr.  »mężczyzna będący obiektem czyjej miłości; ulubieniec«
  • Trudno wygładzić z pamięci Oyczyzny naszey tanta w Domu tym nomina owych Amorow, co iey byli amores, owych Gratusow co tak grati w oczach Jey żyli, owych Felixow co iey tak feliciter służyli. DanOstSwada II, 79.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

AMORY
rzecz
nmos
blp

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba mnoga
M.   amory
D.   amorów
B.   amory
N.   amorami
Ms.   amorach
W.   amory
Najwcześniejsze poświadczenie:
1622
Znaczenia
»romans, romanse, miłostki; miłość zmysłowa; pieszczoty«
  • Ci ktorzy sie w lubieżnych amorach kocháią/ Niech pospołu do Cypru w iednęłodź wśiadáią. MorszHRoz A4v.
  • Ten list dostał się w ręce oica me[go], ktory obawiaiąc się aby mię one niezwyczajne moiei młodosci amory, nie odwiodły od przedsięwziętei drogi do sławy y zasług [...] napisał do mnie list. OssJŻyw 41v.
  • Iezeli tez twoy Pan syn urodziwy bedzie I nadobny bacząc ze płeć go biała lubi Zaras sie do zalotow bierze do amorow. OpalKSat 81v.
  • Brat nasz znalazł według wojennej pory Nowe amory I stacza, idąc w posiłku do Litwy, Z dziewkami bitwy. MorszAUtwKuk 333.
  • On do Syriey ziechawszy z Kleopatrą amory odnawia. ChrośKon 426, IX.
  • Bohatyr straszny amorami melankolizuie. AndPiekBoh 152.
  • Y ten niech bannizuie poboczne amory, Kto chce z dziatek własnych w domu swym podpory. GorzWol 88.
  • Melissa zezwoliła na wszytkie iego [czarta] Amory y oddawszy mu duszę, y ciało, prosiła go o to zeby miedzy wszytkiemi Mniszkami naypiekniey spiewała. HistŚwież 497.
  • Jakie częstokroć bywaią zabobony, urokow zamawianie [...] Amorow niepodczciwych utrzymywanie. BystrzInfAstrol 13v-14.
  • Henryk VIII. Krol [...] amorami Bolenii metresy zaślepiony, Lumen Wiary s. stracił. ChmielAteny II 283.
  • Kiedy Szalenstwo z Trunku wyciżdanych [wyuzdanych] amorow organki w głowie pomięsza: to tak amanti amenti daway codziennie ośley krwi suszoney. BeimJelMed 417.
  • O amory bezecne! o własności cudza! Jak was szatan subtelnym sposobem ułudza! DrużZbiór 99.
Związki frazeologiczne

  • z kim amory płodzić:
    • »uprawiać miłość«
    • Nie czas Duglassowi y inszym z swemi Zonami amory płodzic, kiedy mars z obu stron srozeie. HistBun 40v.
Przenośnie
  • [Zefir do róży:] Wiedz, że też y Ja mam swoie amory zbyt delikatne, zrzędne, fantastyczne.DrużZbiór 236
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 07.05.2025
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 07.05.2025