Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

UPAŚĆ I

czas. dk
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  upaść
czas przeszły
lp m 3. os.   upadł
ż 3. os.   upadła
n 3. os.   upadło
lm nmos 3. os.   upadły
czas zaprzeszły
lp n 3. os.   było upadło
tryb przypuszczający
lm nmos 3. os.   upadłyby
imiesłów uprzedni
  upadłszy
Znaczenia
1. »doznać niepowodzenia, podupaść«
  • ~ Gdy by iey Swywolne dziatki gospodarska razę, wyniszczyły Spizarnią [...] do dalszego wiktu upadły by sposoby. PasPam 116v.
  • ~ Z hukanemu a iuz prawienupadłemu Nieprzyiacielowi przyznać zwycieską rękę y przyiąc Iugum Servitutis [jarzmo niewoli]. PasPam 119v.
  • ~ Siłasz się obrazło tych Zelantow? Zeby mieli in necessitate [w potrzebie] radą y Substancyią podpierac iuz upadłą Oyczyznę. PasPam 133v.
  • ~ Na wieki upadłą osądzili bydz fortuną moię. PasPam 150v.
  • ~ Krolowa widząc zeby Impreza iey upadła in Promocione [w popieraniu] Francuza Gdy by Polak stanął Elektem tym bardziey Cooperabatur[zabiegała]. PasPam 191.
  • ~ Miał krol Woysko dosyc piekne ale coz wszystkie iego nadzieie upadły przez Śmierć Czarnieckiego. PasPam 197v.
  • ~ Krolowa [...] umarła Przez ktorey zescie wielki Filiar Francuzom upadł. PasPam 202.
Związki frazeologiczne

  • serce komuś upadło:
    • »ktoś stracił ducha, odwagę«
    • – Tam tym Woyskom ktore były szczere motum [z Szeremetem] [...] serce upadło I to znacznie do Viktoryiey Czudnowskiey dopomogło. PasPam 100.
    • – Przyidzie tedy krol z Woyskiem nad owe Trupy zaraz Serce naszym upadło a wtym Turcy skoczą obces na naszych. PasPam 264v.
2. »wywrócić się, zwalić się«
  • ~ Iakęm trzymał obuch wrękach. Tak go tez zaraz przezegnam wpiersi mocno upadł pod ławę. PasPam 155v.
Związki frazeologiczne

  • upaść do nóg:
    • – Porwę się chcąc mu do Nog upaść. PasPam 279v.
  • jeden na drugim upaść:
    • »zginąć«
    • – Nieodstąpiemy się choć ieden na drugim upadł. PasPam 243v.
3. »spaść, zlecieć«
  • ~ Zetrzęmy się z Sobą y ręka y Szabla upadła. PasPam 88v.
  • ~ Mnie Pan Bog zachował. Apodobno ztey racyiey zen sięschylił po pistolet na zięmię ktory mi upadł, z zapasia. PasPam 156.
  • ~ Sniegi upadły po kolano koniowi. PasPam 178v.
4. Dubium »popadł«
  • ~ Ieden Szwedz [okręt] zniosł się był ze upadł między Olęderskie tak iako między [gwiazdy] miesiąc. PasPam 69.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Związki frazeologiczne

  • trupem upaść bladym:
    • – Iesli tesz ktory uciekł na domowesmieci Tu tu mu lepiey było trupem upaść bladem Nisz zyc Bogu obrzydłem y Swiatu szkaradem. PotWoj 18.
  • cena upadła:
    • »coś znacznie potaniało«
    • – Vpada cená/ vide Cena vpádłá. Kn 1192.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Nużby niebo vpádło/ y skowronki potłukło. RysProv IX, 10.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*UPADŁY

im. przym. prze.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
lp C. m   upadłemu
B. ż   upadłą
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

UPADŁA
rzecz

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1644-1660
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • ~ Zołotarenko Hetman Siwierski, tak się pisze, podac się niechce, alie bronic asz do upadłey. VorLetSkarb 267.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 16.09.2010
Data ostatniej modyfikacji: 16.09.2010
Odsyłacze
Patrz: PAŚĆ I.
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 16.09.2010

UPAŚĆ II

czas. dk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  upaść
czas przyszły prosty
lp 2. os.   upasiesz
Znaczenia
»upilnować na pastwisku«
  • – Trzebasz to obiedwie oczy dobrze wytrzeszczać kto chce nalezycie Owieczki upaść y obchodzić się znimi Łaskawie. PasPam 196.
  • – Pewnie tak wielkiego stada nieupasiesz albo nadrugie oko musisz olsnąc. PasPam 196.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 21.11.2018