Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
Pons-Augustin Alletz
AlletzAlb wydanie wtórne
Albert nowy, czyli teraźniejszy, albo sekreta nowe, doświadczone i aprobowane zebrane z wynalazków najpóźniejszych

https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=23047
Odnotowano 24 cytatów z tego źródła
– Rozpuść hałun, y zrob z tego tęgą polewkę, którą mocno szumować trzeba; przymieszay do tego mydła, y myi tym srebro, gałgankiem płociennym wycieraiąc. AlletzAlb 123.
patrz: MYĆ
– Przydać ieszcze trzeba do tey wszystkiey mieszaniny cztéry uncye nayprzednieyszego cukru kanaru, na proszek ztłuczonego, dragmę iedną Boraxu, tyleż Kamfory, miękisz ze trzech bułek małych pszennego chleba, ważący z każdey puł funta, a ten prosto z pieca, y puł kwarty dobrego wina białego; to wszystko powinno moknąć w alembiku przez 18. albo 20. dni; potym się przepędza, a woda która odchodzi, wlewa się w czyste naczynia, y chowa do używania, z którey nim twarz myć się będzie, trzeba następuiącym sposobem wyciągnąć tłustość. [...]. AlletzAlb 85.
patrz: MYĆ SIĘ
– Robienie go iest bardzo łatwe, nayprzód trzeba kasztany ususzyć, potym zdiąwszy z niego łupiny utłuc ie; potym ten proszek moczyć w wielości przyzwoitey wody, która staie się sposobna do mydlenia, iak prawdziwe mydliny, y doskonale czyści chusty. AlletzAlb 138.
patrz: MYDLENIE
– Trzeba zbierać w Czerwcu ziele nazwane Korzymor, albo Korzyślep, albo Myszotrzew z kwiatem koloru purpurowego, susząc w cieniu ziele wraz z kwiatem; chowaiąc potym w workach z gęstego płótna, albo w pudełkach papierem wykleionych, żeby nie wietrzało. AlletzAlb 51.
patrz: MYSZOTRZEW
– Nazaiutrz trzeciego dnia umyie się wodą z Myszotrzewu: czyli Korzyslepu, po łacinie Anagallis y obetrze się na sucho; a na ten czas wolno iuż wychodzić y sprawować interessa, nie trzeba iednak ustawać każdego poranku przez 4. lub 5 dni w obmywaniu się wodą Myszotrzewową; w przeciągu tego czasu ogorzelizna łuskami opadnie, a skura zostanie biała, wyrównana, czysta y żywa, ile sobie życzyć można; nakoniec woda Myszotrzewowa iest przewyborna na płeć, osobliwie z Myszotrzewu samca, którego kolor kwiatu iest purpurowy; zaś kwiatu samicy kolor, iest biały. AlletzAlb 78.
patrz: MYSZOTRZEW
– Nazaiutrz trzeciego dnia umyie się wodą z Myszotrzewu: czyli Korzyslepu, po łacinie Anagallis y obetrze się na sucho; a na ten czas wolno iuż wychodzić y sprawować interessa, nie trzeba iednak ustawać każdego poranku przez 4. lub 5 dni w obmywaniu się wodą Myszotrzewową; w przeciągu tego czasu ogorzelizna łuskami opadnie, a skura zostanie biała, wyrównana, czysta y żywa, ile sobie życzyć można; nakoniec woda Myszotrzewowa iest przewyborna na płeć, osobliwie z Myszotrzewu samca, którego kolor kwiatu iest purpurowy; zaś kwiatu samicy kolor, iest biały. AlletzAlb 78.
patrz: MYSZOTRZEWOWY
– Gdy iuż wychnie, wyskrobay go dla wygładzenia, y posmaruy znowu gipsem iak pierwey; gdy to powtórne nasmarowanie wyschnie, trzeci raz nasmarować trzeba papier bleywasem z lnianym pokostem, dobrze utartym; lecz trzeba, aby to trzecie powleczenie było bardzo ledkie y dobrze wygładzone. AlletzAlb 210.
patrz: NASMAROWANIE
– Nakoniec we wszystkich gatunkach świerzbu, kąpiele domowe z letniey wody są niewymównie użyteczne dla odwilżenia y ochłodzenia krwi, y umnieyszenia iey gorącości y ostrości, dla obmycia y rozwolnienia skury, y ułagodzenia świerzbienia. AlletzAlb 36.
patrz: OBMYCIE
– Co do używania, te smarowania powinny być powtarzane trzy razy, raz po raz, idąc spać y wytrzymać tydzień cały, nie obmywaiąc się z tey tłustości. AlletzAlb 37.
patrz: OBMYWAĆ SIĘ
– Zapach ten wprawdzie iest przykry; lecz 2, lub 3 dni, są dostateczne do wywietrzenia go, z tą iednak ostróżnością, aby po posmarowaniu pozamykać drzwi y i okna, y zatkać komin. AlletzAlb 151.
patrz: POSMAROWANIE
– Weź gummy laki funt, Benzoinu y kalefonii, którą smyczki smaruią, (biała lepsza) każdego po łócie, cynobru nie samorodnego (z uryny y ex spiritu vini robionego) gran 8. ztopiwszy to wszystko, będziesz robił na stole marmurowym, posmarowanym oleykiem zasłodkich migdałów laski, które iak nayprędzey robić trzeba, nim zastygną. AlletzAlb 223.
patrz: POSMAROWANY
– Sposob ten wprawdzie do robienia iest przydługi, lecz mnieyszego wyciągaiący kosztu iak insze, a pokost nieskończenie lepszy. AlletzAlb 185.
patrz: PRZYDŁUGI
– Po takim przykładzie, który był potwierdzony od Osob godnych wiary, umyśliła probować go na sobie, lubo z razu nieżmierny wstręt miała; kazała się iednak przeprowadzić do obory między krowy dnia 20. Pazdziernika Roku 1766. y umieszczono ią tam ze wszystkiemi rzeczami, które bydż mogą potrzebne do przydłuższego na takim mieyscu mieszkania; pierwszey zaraz nocy oddech iey stał się wolnieyszy, kaszel zwolnił, boleści grzbieta, żołądka y nog zmnieyszały, a w kilka dni wszystko ustało [...]. AlletzAlb 68.
patrz: PRZYDŁUŻSZY
– Obierz 2. funty śliwek, czyli obłup, rzucaiąc ie zaraz w zimną wodę, wyiąwszy ie potym z wody osącz, y wrzuć w wrzącą wodę, niech się raz zagotuią, znowu ie wyimiesz, y osączysz z wody; potym w one włożysz puł, lub trzy ćwierci funta cukru usmażonego na przygęstszy syrop, ruszać ie będziesz pomału w tyglu, y wystawisz na ogień, a zagotowawszy 7. na 8. razy, zdeymiesz one wyszumuiesz, ostudzisz, y wydasz na stół. AlletzAlb 236.
patrz: PRZYGĘSTSZY
– Jnsze nakoniec ściągaią się do Malarstwa, czyli raczey do umieiętności farbowania w różne kolory, futrowania ścian, Gabinetów, Salów, Meblów, y inszych ozdob; iednym słowem tego wszystkiego, co służy do przystroienia y przyozdobienia małym kosztem mieysc tych, w których mamy upodobanie. AlletzAlb A4.
patrz: PRZYSTROJENIE
– Trzeba zanurzyć chorego dziewięć razy w biegącey wodzie, nakazawszy mu dyetę po ukąszeniu; wymyway ranę ługiem z popiołu dębowego y uryną, przykładay kataplazm zrobiony z dryakwi Weneckiey (Alliaria) czyli czosneczku ziela, z ruty y soli. AlletzAlb 51.
patrz: RANA
– Flance nayprzyzwoitsze do takowey w sianiu odmiany, są te: Gwozdziki, Anemony, Auricula, Tulipany, Fiołki żółte, Ostruszka, Stokroć większa y Krokos. AlletzAlb 174.
patrz: STOKROĆ
– Tak szynki, słoniny, y insze mięsiwa, wyśmienicie konserwować się będą przez 2. y 3. lata bez zepsucia y zgorżknienia. AlletzAlb 133.
patrz: SZYNKA
– Osoba, która chce się pozbyć ogorzelizny z domu wychodzić nie ma, przez trzy dni, w Pokoiu zamkniętą będąc; w wieczor idąc spać, trzeba umoczyć chusteczkę, y nią odwilżyć ogorzeliznę, czyli piegi, gdzie tylko są, nie obcieraiąc się potym, albo też tą chusteczką wilgotną twarz na noc nakryć, nazaiutrz rano, umyć się tąż samą wodą, która, trzeba aby sama obeschła, czyniąc swóy skutek kilka razy przez dzień; co zachować trzeba przez trzy dni. Nazaiutrz trzeciego dnia umyie się wodą z Muszotrzewu: czyli Korzyslepu, po łacinie Anagallis y obetrze się na sucho; a na ten czas wolno iuż wychodzić y sprawować interessa [...]. AlletzAlb 77-78.
patrz: UMYĆ SIĘ
– O spędzeniu ogorzelizny z twarzy. Weż grono wina zielonego, umocz go, y posyp solą y hałunem; potym obwiń w papier, y piecz w ciepłym popiele; wyciśniy zatym sok, którym umyway twarz przez dwa, lub trzy dni. AlletzAlb 39.
patrz: UMYWAĆ
– Weż ćwierc funta ośrzodka chleba żytniego prosto z pieca, białkow cztérech świeżych iay y puł kwarty octu, ubii dobrze wszystko razem y przecedź przez chustę, tym pierwey twarz dobrze wytrzyi; a potym wodą wyżey wyrażoną umyway się. AlletzAlb 85.
patrz: UMYWAĆ SIĘ
– Ta kompozycya cale ciepło używać się powinna y ledko na podłogę y inne drewniane futrowania; aby się lepiey chwyciła rozciągana, trzeba mieć staranie, aby posadzkę dobrze wprzód wychędożyć, czyli iakie inne futrowanie ze wszelkich nieczystości y brudow wymywszy, y wyszarowawszy należycie, y iak naymocniey wysuszywszy; gdyż inaczey nie udałby się pokost. AlletzAlb 206.
patrz: WYMYĆ
– Gdy się nie iaki czas wraz wszystko gotować będzie, przecedż potym przez chustę ledko wysciskaiąc, wyłoż tę tłustość w tęż samą rynkę, ale wymytą; przyday do tego dziesięść, lub dwadzieście łotow wosku białego, na drobne kawałki pokraianego y woszczyn. AlletzAlb 16.
patrz: WYMYTY
– Trzeba zanurzyć chorego dziewięć razy w biegącey wodzie, nakazawszy mu dyetę po ukąszeniu; wymyway ranę ługiem z popiołu dębowego y uryną, przykładay kataplazm zrobiony z dryakwi Weneckiey (Alliaria) czyli czosneczku ziela, z ruty y soli. AlletzAlb 51.
patrz: WYMYWAĆ