ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1636

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	B.			uż. nżyw.	bakier
	Ms.				bakrze

Etymologia

z fr. à bas coeur; z niem. back kehren ?

Znaczenia

»lewa burta statku lub łodzi«

– Tá to kompánia, tá nie owá, z ktorąś Wmść zwykł był siádáć ná bakrze y stymborku, z młodszych lat swoich. AndPiekBoh 78.

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1636

Znaczenia

1. »bokiem, krzywo, na skos«

– Z tráfunku k Delu płynąc/ będę Chiey bliská/ Gdźie/ ná bákier/ do lądu poiázdámi nátrę: Lekko skoczę/ y w piasku wilgotnym się zátrę. OvŻebrMet 73.
– Ile wymyslonych przezwisk y rodzaiow Szat roznych tyle trzeba miec w skrzyniach do stroiu Kładąc ie na sie to tak to s[i]ak. To na bakier. OpalKSat 100.
– Łeb mu jako pudło aż pod ostatni włos wydupiłeś, kanią jakąś pohaną na bakier przykryłeś [wyprawa syna na służbę do pana]. MałpaCzłow 275.
– Il porte sa robe de travers [...] Ná bakier suknią nosi. DanKolaDyk II, 551.

2. przen. »odwrotnie, niewłaściwie, źle«

– Wulkánie/ wysokiey żony Podły mąsz/ bywa wzgárdzony/ I ná bákier tám nieboże/ Bije pospolicie łoże. GawDworz 61.
– MOWI też niewłaśnie: umysł pod włos ieżowaty niedobrze pomiarkowany ná opak rozum, na bakier w głowie. DanKolaDyk I, 363.
– Wydała go natura ná świat z rozumem ná bakier, álbo ná ukoś danym. DanKolaDyk I, 543.