Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

LEKKO, LEKCE

przysł.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: LEKKO || LEKCE, LETKO
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (lekko, leko), SXVI (lekko, lehko, leko, lekce), Kn (lekko, lekce), T (lekko, letko, lekce), L (lekko, letko, lekce), SWil (lekko, lekce), SW (lekko, leko, letko, lekce), SJP (lekko, lekce)

Formy gramatyczne
stopień równy
  lekko ||   letko
  lekce
stopień wyższy
  lżej
  lekcej
Znaczenia
1. »łatwo, bez wysiłku«
  • – [...] a zatym wszystko poidzie smarownie y gładko y lekko. OpalKListy 575.
  • – Co záś krom prace, y co, przychodzi im lekko, Tráci smák, y iuż mnieyszą cenę, ma dáleko. PotPocz 105.
  • – Białogłowá Ciężárná aby lekko porodziłá Przez kilka dni y dáley nim nástapi czás niech używa tego proszku. VadeMed 319.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Lżey ból cierpiemy spolny z drugiemi. KnAd 457.
2. »z niewielką intensywnością lub przy użyciu niewielkiej siły«
  • – Konia kiedy niekiedy lekko przejeżdżano, Chciał pan, żeby na konia wzgląd wszelaki miano. VerdBłażSet 25.
  • – Zákonnik ieden ácz lekko ále długo choruiąc/ zchud byłnie pomáłu/ w tey tedy szabosći [!] swoiey sobie pobłażáiąc/ częstokroć leżąc náłożku Completę przebieżał. ZwierPrzykład 302.
  • – Abowiem kolera stolcy bárzo lekko wywodzi, tę zwłasczá ktora się nie zbytnie w żołądek y w wątrobę wpoiłá. SyrZiel 341.
  • – Igra wiatr letko, z kazdey biega Strony Echo, głos daią Vderzone dzwony. OblJasGór 160.
  • – [...] za káżdym pociągiem, bárdzo lekko drzewo przytrzymywáć y sposobniey wyżey chwytáć linę możesz. SolArch 21.
  • – Czemu część ciała lekko uderzona czerwienieie? TylkRoz 249.
  • – Naprzod w żołądku trawi się iadło, á w ten czás twárdszy bywa sen, potym z strawioney potráwy krew sobie rozdáią członki, á w ten czás lekko śpięmy […]. TylkRoz 290.
  • letko raniony. leicht verwundet, légérement blessé. T III 728.
3. »powoli, ostrożnie«
  • – Z takiej [cisawej] sierści tedy końmi bardzo lekko postępować należy, ostróg w nauce nie używając [...]. DorHipTur 18.
  • – Pohamuj bieg, niebogo, żebyś bieżąc marnie Nie ugodziła nóżką na ościste tarnie. Uchodź lekko, za tobą i ja pójdę miernie, Waruj upaść na skałę, abo ostre ciernie. ZimSRoks 14-15.
  • – Czemu powoli wodę piiąc prędzey vgasi pragnienie? Gdy razem w gárdło wleie záraz zpáda do żołądká nie námoczywszy gardłá: á gdy powoli przez gardło się leie zlekká námacza, y suchość czyniącą prágnienie gubi ale nie záwsze pragnienie z gardłá pochozi [!], dlá tego y pić lekko nie záwsze pomágá. TylkRoz 232.
  • – Dla tego, áby wszytkich tych niebeśpieczeństw uchroniły się wszytkie białogłowy ciężárne, dobra rzecz iest, áby białeygłowy strzeżono, áby lekko się ruszáłá [...] y wszytko według áppetytu miáłá. AlbSekr 204.
  • Lekko, lekko, Pánie moy, nie chwytáiąc się ták z prętká, wáruy się Wmść spárzyć. AndPiekBoh 49.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Lekko z ptaki byś ich nie spłoszył. RysProv 46.
4. »nierozważnie«
  • Lékko tr. lékcé/ niépoważnié. Płocho. Verniliter [...] Scurriliter serio tempore ludere [...] Leuiter fundata fides [...] Leuiter curare [...]. Kn 356.
  • – Ták lekce puścisz ludzkie ięzyki w odłogę? Gdy się dowiedzą, że cię dawny ogień piecze, Czegoż zázdrość nie zmyśli? kłamstwo nie wyrzecze? CorMorszACyd 155.
  • – Na Klimka Caputę nic się więcej nie znajduje tylko to, że bywszy przysiężnym człowiekiem nie poczyna sobie przystojnie i statecznie, mianowicie w karczmie między ludźmi lekko i płocho postępuje sobie, w czym i urzędowi całemu sromotę czyni. KsJaz 44.
  • – Kochamy się w wolności, y słusznie; iest to dar naydroższy, dany człowiekowi od Boga, Uważmy iakiego szacunku godna, żeby nią lekko nie szafowáć [...]. LeszczStGłos 5.
  • Lekce, adv. leichtsinnig, unbesonnen. légérement, à la légére, inconsidérément. T III 727.
  • Lekko, letko, adv. [...] 2) leichtsinnig, flatrig. [...] légérement, à la légére, sans beaucoup de considération. [...] letko w tey poważney rzeczy postępuie [...]. T III 728.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Przyiaciélá sobie szanuy/ á z niego lékcé nié żártuy. KnAd 962.
5. »w małym stopniu«
  • – Amázys krol Egiptski/ iż nie poszedł z domu zacnego/ lekce był szánowány od poddánych swoich [...]. BirkNiedz 80.
  • – Wzdyc to Krol dar iest Bozy y namiestnik iego iest pomazaniec na coz go tak lekko nosiemy a ze rzeke prawie pomiatamy. OpalKSat 54.
6. »o sposobie ubierania lub uzbrojenia: bez zbytniego obciążenia«
  • – [...] lud konny iest tám [w Anglii] dwoiáki: ábowiem iedni vbieráią się we zbroię do potrzeby/ á ci po więtszey części są szláchtá; á drudzy lekko wsiádáią [...]. BotŁęczRel III 27.
  • – Niektorzy tákże przednieyszy Pánowie/ Ták iáko pieszy lekko się vbráli. TasKochGoff 281.
  • – [...] lékko vbrány [...] leuiter armatus vel instructus [...]. Kn 356.
  • – Nie gań mi lata, nie łaj ciepłej chwili, W którą nie, jako Adam z Ewą żyli, Nago się nosim, atoli pieszczone Dziewczęta lekko chodzą ustrojone [...]. MorszAUtwKuk 177.
  • – Śmiałeś się przedtym bogaczu z gorącá, misterną nágością odziany, i ták się lekko ubrawszy, iákobyś się nie ubrał [...]. MłodzKaz II, 251.
  • Lekko, letko, adv. 1) leicht, unbeschwert. [...] légérement, à la légére, sans grand fardeau. [...] § letko się nosi; letko ubrany, uzbroiony [...]. T III 728.
7. »o podróżowaniu: bez zbędnych rzeczy, z niewielką liczbą ludzi«
  • – [Krolewicz] sam lekko w sankach iednym koniem biezy do Warszawy chcąc być na kąkluzyą Seymu zostawiwszy wszystkich swoich pozad a kozakow 50 za nim. MasDiar 140.
  • Lekko iedzie, to iest iedną karetą, a zkilką konnych. OpalKListy 557.
  • – Wybrałem się tedy, moja duszo złota, bardzo lekko, samosiódm albo -ósm prawie, bo inaczej w tak krótkim czasie to być nie mogło. SobJListy 103.
  • – Przeciwko ktoremu gdy się nasi Woiewodowie ruszyli letko bez wozow, tym czasem Ciurowie zbutowawwszy się własnych Panow wozy porąbowali [...]. HistBun 18v.
  • – Niech się lekko wybierze [Uryasz], zostawi tłomoki [...]. DrużZbiór 94.
8. »o liczeniu: określając liczbę czegoś w przybliżeniu, z podaniem dolnej granicy«
  • – Zgorzały Gumna [...] y mąm przez to szkody Lekko rachuiąc na Dwadziescia Tysięcy złotych PasPam 257.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • lekko kłaść (sz. zm.):
    • – Mynicarz tám rad da zá Ortow Polskich ná przykład 57. Czerwonych złotych 6. zá ktore w Polszcze wźiąć może Ortow 62. tylko bez groszy 2. Co uczyni Taler bez groszy 12. A może zyskáć y więcey. Bo się to tu lekko kłádzie. GrodDysk Giiij.
    • – [...] u mnie samego iest koni ze wszystkim 300 a u Imc Pana Wdy kładę lekko koni 400 [...]. CzartListy 5-6.
Związki niejednoznaczne względem znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • lekce (sobie) ważyć || lekko (sobie) ważyć (sz. zm.):
    • – A tej rymopisowej nie waż lekce wrożki, Podczas też nam objawia Bóg umysł swój boski. GrochWiersze 316.
    • – Białagłowá iesteś/ y nápominánia moie lekce sobie ważysz/ á rycerzem/ przez karánie srogie nád tobą/ bydź niechcę/ y żebyś od karánia rąk moich leżeć miáłá/ nie prágnę. SpInZąbMłot 362.
    • – [...] ustawy nasze lekce sobie wazemy [...]. KodKon 26.
    • – Lékko tr. lékcé/ niépoważnié. Płocho. Verniliter [...] Scurriliter serio tempore ludere [...] Leuiter fundata fides [...] Leuiter curare [...] lékcé sobié ważyć [...]. Kn 356.
    • – Pospolita to Turkom, wszytkich lekko ważyć, sámi się máiąc za Pány świáta wszytkiego. TwarSLeg 93.
    • – [Przeor] odszedł vpomniawszy/ áby w miłośći Siostr nie lekce sobie ważyłá/ ktore iey vsługowáć y zá nię się modlić chćiáły. OkolNiebo 57.
    • – [...] nigdy mu [synowi] nie odpuszczay gdy co záwini; bo ćie sobie lekce ważyć bedzie/ y nápomnienia twego nieusłuchnie. StarKaz 498.
    • Lekce bo nas wazyli, widząc ze działka y iednego niemamy. Piechoty tylko ieden Regiment a Piasoczynskiego cztery Szwadrony y Semenow trzysta ale badzo dobrych. PasPam 58v.
    • – Mądrzy powiedaią że kto Ma wolne Sumnienie ten wszelakie kalumniie y Ludzkie fałszywe mowy powinięn lekce wazyc. PasPam 148.
    • – Nielekce wazcie moiey doyzrzałości Bo Starych Krzywdá Boga w sercé Kráie, A Kto iey nie czci, wysoko nie wstáie. OblJasGór 138.
    • – Y podziś dzień bolesno też to Sługom Krystusowym/ kiedy ludzie hárdzi nie tylko Kazánia/ ále y Osoby ich w oczách ludzkich niepozorne lekce sobie ważą [...]. GdacPrzyd 14.
    • – [...] wszystko sobie lekce ważę/ co ná sobie noszę [...]. GdacPrzyd 32.
    • – Han [...] przyznawał ze wiele dobrego uznał od Władysława Brata iego y przyczynę swey ligi z Kozakami taką wyraził: ze go Krol pierwey do swoiey nie wezwał Kompanii, znać ze nim lekce wazył. HistBun 15.
    • – Pobłażáymy iáko możemy/ żartuymy/ iáko chcemy/ ważmy sobie lekce/ te Mnichowskie/ IEZuickie postráchy/ iáko więc czyniemy. BujnDroga 426.
    • – Káżdy Mąż poki żyie, zá głowę, zá Słońce, Zá ozdobę, swoiey być powinien Małżonce. Przeto go sobie ważyć, nie powinna lekko? PotPocz 69.
    • – Pospolicie bowiem Sasi mówili (lekceważąc nasz naród polski), że niesłuszna szelmom Polakom słowa dotrzymować, a oni sami ipso facto, że nie dotrzymowali, czynili się arcyszelmami. OtwFDziejeCzech 238.
    • – Iako excessus wolności, nie zna żadney subordynacyi, iako emulacya, a raczey zazdrość sprawuie nienawiść przeciwko rownym sobie; y iako wyniosłość albo raczey ambicya lekce waży wszystkich od nas podleyszych. LeszczStGłos 14.
    • lekce sobie co ważyć. etwas gering schätzen. vilipender qu.ch; faire peu de cas de qu.ch. T III 727.
    • – [...] stánęło ná tym, áby nie lekce wazono sobie słow Ioanny, á Krol też ná tym przestał [...]. TylkStrom 107.
  • lekko cenić:
    • – Mylą się, co tak lekko miejską przyjaźń cenią, Że więcej w niej krom rożna nie masz nad pieczenią Bo moja gospodyni kształtem żyje rożnem: Gotowa dać pieczeni, kto przyjedzie z rożnem. PotFraszBrück II 206.
    • – Uważnie ślubuj, szkoda ślubu lekko cenić; w twojej mocy ślub czynić, nie w twojej odmienić. PotFraszBrück II 209.
  • lekko szacować (sz. zm.):
    • – Dyogenes bárzo stárych lekko szácował kiedy kożdego stárego mizernym názwał. WojszOr 294-295.
    • – Jać te fraszki szacuję moje bardzo lekko, A prawie ni po czemu [...]. ZimBSiel 138.
  • lekce poważać (sz. zm.):
    • – Jaka nie mniej Dziurdziemu solą była w oczu już pokrewność z cesarzem ona po warkoczu, już i tych szeptów świeżych nie poważał lekce, bo i Wieść, o czym grucha, rada więc wyklekce. TwarSLegK 123.
    • – Przestrzegam y napominam Zeby chocby był męzęm naydoswiadczonszem [...] Że by nigdy y naylichszego lekce nie poważał. PasPam 89v.
  • lekce uważać:
    • – Nie wytrwał pan Bóg kiedy lud przeklęty, Lekce uważał on dár jego święty, Którym kwitnęły góry i niziny Naszej Krainy. GrochWiersze 217.
  • lekce (sobie) kłaść:
    • – Rustem swojego syna nauczał młodego, By przeciwnika lekce nie kładł najmniejszego [...]. SaadiOtwSGul 23.
    • – Iezuići wszystkich Krolow po ty szánuią y ważą/ poki im pożytecżni są: vmárłych lekce sobie kłádą/ że im ninacż przydáć sie nie mogą! SzemGrat 50.
  • lekce sobie poważyć:
    • – Ták Vwákáryká świętego [...]/ o pokućie świętey kazącego/ gdy dway młodźieńcy lekce sobie poważyli/ słucháiąc go/ y náśmiewali się z niego/ sromotną śmierćią od robactwá roztoczeni pomárli. StarKaz II, 94.
    • – [...] ten ktory to słyszał Marcus Cedicius przyszedł doSenatu y opowiedział ale ze Człowiek był prostego Pospolstwa rodu lekce to sobie powazyli Rzymianie [...]. PotPrzyp 9.
  • lekce uważyć:
    • Lekce tedy te pierwiastki Cudá uważywszy/ znowu pokłádli się y spáli. KalCuda 115.
  • lekce poważany:
    • – Ukąszenie choć naymnieysze od psa wściekłego lubo wilka, nie ma bydź lekce powáżáne, ale zrazu iak naypilniey opatrzone [...]. VadeMed 96.
  • lekce poważony:
    • – Z swych lekce powazonych sił wiatry gniewliwe Poczeły wody mieszac y wały straszliwe Miotac [...]. ArKochOrl 15.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Ból wszélki nié ták się czuié/ Gdy go kto lékko przyymuié. KnAd 42.
  • Kto cudze nędzé vważy/ lékcey sobié swoie waży. KnAd 457.
  • Naypodleyszego nieprzyiacielá nie trzebá lekce ważyć. RysProv 58.
  • Przypádłych rzecży lekce nie waż. Anteeunt tacitas semper praesagia clades. RysProv 65.
  • Dobrodzieystwo trefunkiem dáne, [...] lekko bywa szácowáne. ErnHand 367.
  • Lekko sobié szácuiemy/ czégo dármo dostáiemy. KnAd 94.
Podhasła

LETKO, LEKKO

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1612
Znaczenia
»bez trudności, bez zmartwień«
Rekcja: (komuś)

  • – [...] wten czas niebyło naszym Lekko, zywnosc zwielką trudnoscią im przychodziła, bo Zamki z ktorych szła pozapierały się. ŻółkPocz 50.
  • – Człowiek myśliwy nie dośpi, nie doje, upragnie, umoknie, uziębnie, uznoi się, na szkapie się ukołace, ba i z niego potłucze, a wszystko mu to lekko, dla tego smaku, który w myślistwie czuje. OstrorMyślTur 4.
  • Lékko propriè, vt lékko ná woźié. [...] leuiter in curru, vel leuiter est in curru, vel leuiter it currus. sed, leuiter oneratus est currus. [...] Sic lékko mi: lékko mi nieść [...]. Kn 356.
  • letko mi; letko mi iest. Ich habe nicht schwer zu tragen, ich bin leicht angezogen. Je n’ai pas un grand fardeau à porter; je suis légérement habillé. letko; letko iest. es ist leicht; es ist nicht sehr beschweret. il est léger, il n’y a pas une grande charge. § tak na woźie lzey będźie. T III 728.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Babá z wozu/ kołom lżej. RysProv 12.
  • Baba z woza kołkom lzey. PasPam 75.