~ Konstanty [...] po rożnych publicznych usługách eo spectaculooczy swe w Sędziwości swey nasycił, iż pátrzył ná dwoch Synow pospołu w Rádzie z sobą siedzących. DanOstSwadaII, 80.
~ Było i widzieć owo Neronowe Igrzysko z Rzymem głupie i surowe, Gdy Rzym zapalił wpojśrzód ciemnej nocy, Aby nasycił ogniem swoje oczy. BorzNaw150.
– Káżdy Szláchcic Xiążęciem, á co z oczu bolem, Sąsiadom: Elektorem, może być y Krolem. PotPocz38.
Związki frazeologiczne
wywrócić oczy:
bierzmem w oczach komuś coś jest:
»coś komuś przeszkadza, coś kogoś razi«
– Które gdy głosem pakta czytają tłumacze, słucha Dziurdzi, co mniemał, że tylko haracze były w nich a daniny, gdy inaczej widzi, swojej zewnątrz potwarzy i dumy się wstydzi. Reiżom jednak swoim przepisać ich każe, co by mu bierzmem w oczach, twarzą nie ukaże, pióra cicho opuszcza i od tej minuty one wyszumiwają we łbie mu trybuty. TwarSLegK158.
– Jeśli o równość idzie i tytuły, Czemuż dawniejsze w tem się nie poczuły Wielki [!] i naszy przodkowie? Ach! my mędrszy dopiero synowie. Tylkoli, tylko bierzmem w oczach komu Cudze te światła i ozdoby domu? Bez książąt, co na to tak biją, Niechaj świętą razem rwą unią. TwarSRytTur98.
na oczy cośkomuś wyrzucać:
wlepić w coś oczy:
strach komuś w oczy puścić:
»przestraszyć kogoś«
– [...] pod zasłoną wprawienia w rezę rządu domowego, uczyniwszy, co się z kim zda i strach wszystkim dopiero w oczy puściwszy, extremae servitutis iugum na karki nasze snadniej było włożyć. AktaPozn I/1338.
»ktoś nie wstydzi się swojego nagannego postępowania«
~ Hey komu Bog iest miły y kogo obchodzi Ta nieczesc Chrystusowa? komu się niegodzi Oyczyzny byc odrodkiem? niezawiązał komu Oczu niewstyd? Zabiegay cięszkiemu pogromu Zawczasu. DrobOpow47.
z oka nie spuścić kogoś:
»mieć baczenie, pilnować«
~ Iuz tedy mię obadwa z oka niespuscili. PasPam220.
łaskawym na kogoś wejrzeć okiem:
strach z wielkimi oczami:
»strach, który wyolbrzymia niebezpieczeństwo«
– Na to parzchnął od śmiechu, y strach go z wielkiemi oczyma odleciał. KonSRoz74.
oko zaprószyć:
oczy zamydlić:
oczy czym zarzucać:
oko czym zarzucić:
nie zamrużone oko:
zaigrać oko:
oczy wytrzeszczać:
pokazać się na oko:
z niezamarszczonym okiem:
w czyichś oczach mieć powagę:
»być poważanym, szanowanym przez kogoś«
– Ze zas osoba moia woczach WMM Pana nie ma iako [...] WMMPan mienisz powagi Coz ztym czynić?. PasPam137v.
nie mieć wstydu w oczach:
»nie wstydzić się swojego postępowania«
– Gdy ten co chce bogatym bydz chce bydz y prętko Dla tego perfas nefas bierze sie do złota Nie maiąc ani cnoty ani wstydu w oczach [...]. OpalKSat40.
kogoś oczy bolą:
»komuś ciężko patrzeć«
– A zuchwały Koziołek biega iako cyga Co wybornieysze ziołka ząbkami przystrzyga Na co Wilka, z krzewiny patrząc oczy bolą Gdyby nie psi iuszby mu zganieł tą swawolą [...]. PotWoj174.
– [...] na to oczy bolą, Co z boską i z kościelną nie zgadza się wolą, Że nazbyt przestrugując zamierzone fugi, Przenosimy, co Panu należy, na sługi. PotFraszBrück II9.
zawiązać oczy niewstydem:
»nie wstydzić się swojego nagannego postępowania«
~ [...] zawiązawszy oczy Niewstydem gmin Krzyzakow oslep się potoczy Na Polską krew slachetną [...]. DrobOpow77.
strach komuś w oczy poszedł:
»ktoś się przestraszył«
– Wielki by i tej rozbieżały rozpuście strach w oczy poszedł, kiedyby się obyczaj nalazł, jakoby sądy spraw kryminalnych sporzej odprawować się mogły [...]. AktaPozn I/1405.
cośkomuś przed oczyma lata:
»ktoś się czuje tak, jakby coś widział«
– To wezgłowko było Zuzánny oney świętey/ gdy śmierć kámienna przed oczymá iey latáłá. BirkNiedz119.
– Skoro náwet usłyszy trąbę/ mowi: Vah; to iest/ tryumf mu przed oczyma lata na ten czás/ gdy przygody nástępuią. BirkNiedz124.