ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		barbierz \|\| balbierz \|\| barwierz \|\| balwierz
D.		balwierza \|\| barwierza
C.		balbierzowi \|\| balwierzowi
B.	uż. żyw.	barwierza \|\| balwierza
N.		balwierzem

liczba mnoga

M.		balwierze \|\| barwierze \|\| barwirze
D.		barwierzów \|\| balwierzów
C.		balwirzom \|\| barwierzom \|\| barbirzom
B.	uż. nosob.	barwierze

Etymologia

niem. Barbier
wł. barbiere, z śr. łac.

Znaczenia

»ten, kto zajmuje się goleniem, strzyżeniem i wykonywaniem prostych zabiegów medycznych«

– Balbierz Tonsor. LodDict 4.
– Bárwierz/ [...] Chirurgus, [...] Vulnerarius [...] Tonsor [...] Rasor [...] Iatraliptes. Kn 15.
– Dwaj pacholikowie w ulicy postrzeleni, o balwierza prosili. DembPrzew 64.
– Generał nád Strzelbą według upodobania swego obiera kogo chce. Miánowicie [...] 1. Doktora. 2. Cerulikow. 2. Bálwierzow. 1. Aptekarza. UffDekArch II, 18-19.
– Specillum Kopystka ktorą barwirze glembokoscz wranach mierzą. SłowPolŁac I, 129.
– Dobrzeby roskázáć przyść Bálwierzowi, żeby z vbitego białku vczyniwszy chłodne do stłuczonego przyłożył rázu. AndPiekBoh 43.
– Tak kocioł garcowi Przygania i dojmuje, balbierz – balbierzowi. ŻałRokLub 159.
– Dyjonizyjusz [...] ani nawet balwirzom golić się samym nie dając, córki swoje w balwierskiej nauce wyuczone mieć wolał. LubSArtDąb VIII, 579.
– Był ten, co Cyrulikom z brzytwą nie dowierza, Brodę wąglem opala, sam miasto bálwierzá. PotPocz 55.
– Midasa krola Prygryskiego [!] Balwierz strzygąc postrzegł że miał osle uszy. MikSil 223.
– BARBIER [...] Tonsor [...] BALWIERZ co brodę y włosy zdeymuie. DanKolaDyk I, 171.
– URZĘDNICY CESARSCY z POKOIOWYCH, albo JCZOGHLANOW. [...] Golący Cesarzá, Barbierz. ChmielAteny1755 I II, 486.
– Księga lekarzom Aptekarzom Cyrulikom Barbirzom, Rostrucharzom [potrzebna]. SyrZiel k. tyt.

Podhasła

Najwcześniejsze poświadczenie:

1628-1632

Znaczenia

nazwa osobowa »nazwisko«

– Domy i dwory szlacheckie w mieście [...] Jest i dwór p. Sydlowskiego między Jerzego Balwierza a [...] Macieja Dubiesza domami leżący. LustSier 10.

Odsyłacze

Patrz: CYRULIK.

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, Kn, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP (barwiarz)

Nienotowany w słownikach:
SXVI, T

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

barwierz

Znaczenia

»rzemieślnik zajmujący się barwieniem, farbowaniem, wybielaniem, zwykle płótna, sukna; rzemieślnik zajmujący się postrzyganiem sukna, postrzygacz«

– Fárbierz stároświecki/ [...] bárwierz od bárwienia/ ábo kutnerowánia/ Wałkarz idem pracz/ wybiélácz. Fullo [...] vide Pracz. [...] V nas pracz piérzé/ álé płocienne rzéczy/ tenżé wáłkuié. Postrzygácz sukno moczy y kutneruie. Blecharz płotno wybiélá: Fárbierz sukno fárbuie. Kn 173.
– Fárbierz náski/ (Boёmicè Bárwierz od barwy.) Infector [...] Tinctor [...] Offector [...] Colorator [...] Flammearius [...] Zołto fárbuiący fárbierz [...] Brunatno fárbuiący. Kn 173.

Odsyłacze

Patrz: FARBIERZ.